Nắm thời cơ, đúng thời điểm

Với việc nắm thời cơ, chọn đúng thời điểm, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.

Sự kiện ngày 9.3.1945, Nhật hất cẳng Pháp độc chiếm Đông Dương, tạo thời cơ để dân tộc ta tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân. Từ ngày 13 đến 15.8.1945, hội nghị toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) khẳng định “cơ hội rất tốt cho ta giành độc lập đã tới” và quyết định phát động toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền từ tay phát xít Nhật và tay sai trước khi quân Đồng minh vào Đông Dương. Đồng thời cử ra Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc, đề ra 3 nguyên tắc bảo đảm tổng khởi nghĩa thắng lợi: tập trung - thống nhất - kịp thời. Và 23 giờ ngày 13.8.1945, Ủy ban Khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1 hiệu triệu toàn dân tổng khởi nghĩa. Tiếp đó, ngày 16.8, Đại hội Quốc dân họp, tán thành chủ trương của Đảng là lãnh đạo quần chúng nổi dậy, giành lấy chính quyền từ tay Nhật, đứng ở địa vị làm chủ nước mình mà tiếp đón quân Đồng minh vào giải giáp quân Nhật ở Đông Dương.

Các đồng chí đảng viên từ những năm 1930 chụp ảnh lưu niệm trong dịp tọa đàm kỷ niệm 50 năm thành lập Đảng bộ tỉnh (28.3.1930 - 28.3.1980). Ảnh tư liệu

Ngay sau đại hội, trên toàn cõi Việt Nam vang vọng lời hiệu triệu: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc đã đến! Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta!” của lãnh tụ Hồ Chí Minh. Đáp lời kêu gọi, toàn dân tộc Việt Nam đồng loạt đứng lên làm cuộc cách mạng long trời, lở đất. Từ ngày 14 đến 18.8.1945, cuộc tổng khởi nghĩa nổ ra giành được thắng lợi ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ, đại bộ phận miền Trung, một phần miền Nam. Ngày 19.8, khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi ở Hà Nội. Ngày 23.8, khởi nghĩa thắng lợi ở Huế, Bắc Kạn, Hòa Bình, Hải Phòng, Hà Đông, Quảng Bình, Quảng Trị, Bình Định, Gia Lai, Bạc Liêu... Ngày 25.8, khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn - Gia Định, Kon Tum, Sóc Trăng, Vĩnh Long, Trà Vinh, Biên Hòa, Tây Ninh, Bến Tre... Ở Côn Đảo, Đảng bộ nhà tù đã lãnh đạo các chiến sĩ cách mạng bị giam cầm nổi dậy giành chính quyền. Chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8.1945, cuộc tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi hoàn toàn, chính quyền trong cả nước về tay nhân dân.

Thần tốc, quyết thắng, thành công trọn vẹn, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là bước ngoặt vĩ đại đưa nước Việt Nam bước sang kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội.

Người ta có thể công phu chuẩn bị lâu dài, nhưng nếu quyết định tổng khởi nghĩa quá sớm, lực lượng cách mạng chưa đủ mạnh, phe địch chưa đủ yếu, đồng minh của cách mạng chưa đủ ngả về cách mạng, thì đó là khởi nghĩa non, sẽ thất bại. Còn khi thời cơ đến, giờ khởi nghĩa đã điểm mà do dự không dám khởi nghĩa thì vận hội qua, không trở lại nữa. Lực lượng do ta là chính, thời cơ do khách quan là chính. Đảng và Mặt trận có 15, 20 năm để chuẩn bị lực lượng, lại có kinh nghiệm thực tế của biết bao nhiêu cuộc khởi nghĩa.

Quyết tâm của lãnh tụ Hồ Chí Minh và của Đảng ta rất lớn. Rồi thời cơ chín, giờ khởi nghĩa điểm. Mỹ ném bom nguyên tử xuống Nhật, quân đội Xô Viết vào Mãn Châu, Nhật đầu hàng; Mặt trận Việt Minh quyết định tổng khởi nghĩa ngay. Nhật ở Việt Nam tuy còn gần 100 nghìn quân tinh nhuệ nhưng thối chí hoàn toàn, phe thân Nhật tuy còn đông mà hoang mang cực độ.

Nếu khởi nghĩa trước đó vài tuần, 100 nghìn quân Nhật tinh nhuệ có thể tiêu diệt lực lượng khởi nghĩa ở thành phố. Nếu chần chừ vài tuần, đồng minh đã vào Hà Nội và Sài Gòn, tất không còn có thể khởi nghĩa… Tổng khởi nghĩa tháng 8.1945 đã hết sức kịp thời. Quân đồng minh vào Việt Nam bằng tàu chiến, máy bay (ở phương Nam) thì khi đó cả dân tộc Việt Nam đã làm lễ Quốc khánh 2.9.1945, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã thành lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc Tuyên ngôn độc lập, hàng chục triệu người Việt Nam đã thề đem trí tuệ, tính mạng, của cải của mình để bảo vệ giang sơn mới giành lại.

Cách mạng Tháng Tám 1945 thành công là kết quả đấu tranh lâu dài của nhân dân ta chống đế quốc thực dân, phát huy cao nhất truyền thống yêu nước, chống ngoại xâm của dân tộc đã được hình thành hàng nghìn năm lịch sử. Bước ngoặt vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám là chọn đúng thời điểm khi thời cơ đến, thể hiện sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Bác Hồ vĩ đại mãi mãi soi sáng con đường cách mạng Việt Nam vững bước đến tương lai.

PHAN THANH HẬU