Ngăn chặn khai thác cát sỏi trái phép: Quyết liệt vào cuộc

Hội nghị trực tuyến toàn quốc về phòng chống khai thác cát sỏi trái phép trên sông và cửa biển do Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì được tổ chức mới đây, một lần nữa khẳng định quyết tâm của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương trong việc ngăn chặn vấn nạn này.

Thủ đoạn tinh vi

Thời gian qua, tình trạng khai thác cát sỏi trái phép diễn ra ở hầu hết địa phương trên địa bàn tỉnh. Nhu cầu cát sỏi tăng cao khiến tình trạng này càng thêm nóng, diễn ra với nhiều thủ đoạn tinh vi. Nạn khai thác cát sỏi trái phép diễn ra vào ban đêm hoặc gần sáng, có tổ chức cảnh giới thông báo cho nhau khi lực lượng chức năng đi tuần tra. Doanh nghiệp khai thác cát sỏi thường lánh mặt, giao hẳn sự vụ cho người làm công để tránh né ký vào biên bản khi cơ quan chức năng phát hiện. Hầu hết phương tiện được thuê chở cát sỏi trái phép đều không có biển kiểm soát hoặc biển kiểm soát đã bị xóa bỏ. Các doanh nghiệp khai thác cát sỏi trái phép thường xuyên thay đổi vị trí khai thác, nhiều khi móc ngoặc với chính quyền địa phương để tránh né trách nhiệm.

Cát khai thác trái phép được tập kết tại các bãi ven sông. Ảnh: QUANG VIỆT

Theo đánh giá của UBND tỉnh, nạn “sa tặc” hoành hành trên sông và cửa biển có nguyên nhân từ các quy định khai thác cát sỏi quá rườm rà. Trong khi nhu cầu cung cấp cát sỏi ngày một tăng thì các thủ tục, hồ sơ cấp phép khai thác cát sỏi lại tốn nhiều thời gian. Tại các buổi tiếp xúc cử tri của Đoàn đại biểu Quốc hội hoặc HĐND tỉnh, người dân có nhiều kiến nghị, phản ánh về tình trạng khai thác cát sỏi trái phép. Nhiều ý kiến đề nghị cơ quan quản lý làm rõ, phải chăng doanh nghiệp đã lợi dụng việc được cấp phép khơi thông luồng lạch, dòng chảy ở khu vực cửa biển để khai thác cát sỏi trái phép? Nghi vấn việc xuất bán hóa đơn để hợp thức hóa khối lượng cát sỏi khai thác trái phép đem đi tiêu thụ cũng đã được đặt ra và đề nghị giải quyết thấu đáo. Phải chăng các tổ chức, cá nhân khai thác cát sỏi trái phép đã cấu kết với một số công chức để nắm trước lịch tuần tra của lực lượng chức năng, tránh khai thác vào các thời điểm “nhạy cảm”?...

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Huỳnh Khánh Toàn cho rằng, cát sỏi bị khai thác trái phép ở khu vực sông và cửa biển là một vấn nạn nhức nhối. Hễ khi lực lượng thanh tra, kiểm tra, truy quét đi qua là nạn khai thác cát sỏi tái diễn. Đáng chú ý là một số trường hợp khai thác cát sỏi trái phép đã lén lút phá hủy phương tiện của cơ quan chức năng, phương tiện tạm giữ khi đang neo đậu ở khu vực sông nước.

Siết chặt quản lý

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Huỳnh Khánh Toàn, thời gian qua, Quảng Nam đã thực hiện nhiều biện pháp để hạn chế nạn “sa tặc” hoành hành. Trước hết là tăng cường theo dõi, ngăn chặn, truy quét hoạt động khai thác, vận chuyển và tập kết cát sỏi trái phép, xử lý nghiêm khi phát hiện. Tiếp đến là yêu cầu các doanh nghiệp chỉ hoạt động vào ban ngày; đóng cửa các bãi tập kết không đủ điều kiện; chỉ cho phép các phương tiện vận tải đường thủy lưu thông khi đã có đầy đủ đăng ký, đăng kiểm. “Một số chính quyền địa phương cấp cơ sở đã bao che cho nạn khai thác cát sỏi trái phép bằng việc cho các tổ chức, cá nhân thuê đất, bến bãi để tập kết tài nguyên. Việc này trong thời gian đến phải được chấn chỉnh bằng cách xử lý nghiêm khi phát hiện” - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Huỳnh Khánh Toàn nói.

Tại hội nghị trực tuyến, UBND tỉnh kiến nghị với Chính phủ nhiều nội dung nhằm chấn chỉnh nạn “sa tặc”. Trước hết là sửa đổi, bổ sung thêm các quy định ràng buộc đối với các phương tiện được thuê vận chuyển cát sỏi được khai thác trái phép. Thứ hai là bổ sung thêm việc xử lý hình sự đối với những hành vi manh động, chống đối khi khai thác cát sỏi trái phép. Cùng với đó là chỉ đạo Bộ TN-MT có hướng dẫn hồ sơ, thủ tục đăng ký khối lượng cát sỏi thu hồi trong quá trình nạo vét, khơi thông luồng lạch. Trong khi đó, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hoàng Văn Thắng đề xuất Chính phủ cần nghiên cứu kỹ hơn việc khai thác cát ở sông, cửa biển để giảm thiểu tình trạng mất cân bằng về cát, gây thiếu nước, sạt lở và bồi tụ nghiêm trọng ở bờ sông, cửa biển.

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, nhu cầu cát sỏi cung ứng cho xây dựng vẫn sẽ tăng cao trong thời gian đến. Không thể không khai thác nhưng phải quản lý chặt chẽ hơn thì mới đủ dùng trong lâu dài. Tất cả trường hợp khai thác cát, sỏi trái phép đều phải kiên quyết xử lý nghiêm, xử lý dứt điểm. Lực lượng công an cũng như các địa phương chỉ đạo các đơn vị liên quan tổ chức đợt cao điểm kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức khai thác cát sỏi trái phép. “Các bộ ngành, địa phương căn cứ theo chức năng, nhiệm vụ, phân cấp phải bổ sung, xây dựng thêm các cơ chế, chính sách để quản lý có hiệu quả hơn cát sỏi nói riêng, tài nguyên khoáng sản nói chung. Hệ thống văn bản pháp luật về tài nguyên khoáng sản và các lĩnh vực liên quan như thuế, lệ phí cũng phải được nghiên cứu, rà soát, bổ sung phù hợp hơn với thực tiễn đời sống” - Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nói.

NGUYỄN QUANG VIỆT