Tự điển Wiktionary định nghĩa động từ ngập như sau: (Nước, chất lỏng) tràn và phủ kín bề mặt; nước lũ làm ngập nhà cửa; chan canh ngập bát cơm; nước sông lên làm ngập hết đường sá. (Nằm ở dưới sâu, bị phủ lấp kín) như: Lưỡi cuốc cắm ngập xuống đất; ngập trong công văn giấy tờ. (Phủ, che lấp hết cả do quá nhiều và trải khắp) như: Lúa tốt ngập đồng. Ngập còn đồng nghĩa với chìm, có nhiều và khắp cả trên một diện tích, đến mức như bao phủ, che lấp tất cả, như cánh đồng ngập cỏ, công việc ngập đầu…
Thật ra trong tiếng Việt, đây không phải là một từ khó mà là vẫn thường gặp hằng ngày trong ngôn ngữ nói. Nhưng tôi vẫn cố tra tìm cho rõ ngọn nguồn như trên, bởi mới đây tôi nghe báo chí tường thuật chuyện phường Trung Nghĩa và nhiều nơi khác ở TP.Vinh bị ngập nước sau mấy cơn mưa lớn. Báo cáo thiệt hại của địa phương cho biết: Vụ ngập đã gây thiệt hại 80 tỷ đồng về tài sản, hoa màu và làm 1 người chết. Mưa lớn còn khiến 5.680 hộ dân trên địa bàn TP.Vinh bị ngập sâu, giao thông tê liệt, mất điện trên diện rộng khiến cuộc sống của người dân bị đảo lộn kéo dài trong nhiều ngày. Nguyên nhân gây ngập nặng là do lưu lượng mưa quá lớn. Theo phản ánh của người dân ở khối Trung Nghĩa, phường Đông Vĩnh, TP.Vinh, việc ngập úng không chỉ do mưa lớn mà chủ yếu là do có sự tắc trách trong thi công các công trình giao thông, làm đường “quên” làm cống! Câu chuyện mà nhiều bạn đọc trên mạng xã hội đã coi như chuyện “đăng trên báo Tuổi trẻ Cười” mới phải!
Ngay ở làng tôi giáp với huyện Hòa Vang của TP.Đà Nẵng cũng vậy, vài năm nay các dự án xây dựng khu phố chợ, khu dân cư dọc đường đến Cụm công nghiệp Trảng Nhật hay ở thôn Viêm Tây cũng đều lấp ruộng lúa, cản trở dòng chảy tự nhiên khi có mưa lụt, nước không thể chảy ra sông Tứ Câu và Thanh Quýt như muôn đời nay nó vẫn vậy. Thành ra sau hai ngày mưa giữa tháng 10 vừa qua, tất cả đường làng của hai thôn Thanh Quýt 3 và Thanh Quýt 1 đều ngập, có nơi lên đến nửa mét!
Bây giờ thì chúng ta đều thấy: Do thiếu trách nhiệm, thiếu kiến thức hoặc xuất phát từ chủ nghĩa thành tích và duy ý chí trong phát triển đô thị hiện nay, mọi đô thị từ lớn đến bé đều ngập sau mưa lớn vì quy hoạch không đồng bộ, không bài bản, không thuận theo tự nhiên nên nhiều ruộng lúa, sông hồ đều bị lấp hết cho các công trình xây dựng. Dòng chảy bị chặn lại khắp nơi. Từ TP.Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Cần Thơ cho đến các thành phố cao nguyên như Ban Mê Thuột, Đà Lạt đều bị ngập. Thậm chí cả thị trấn Dương Đông ở huyện đảo Phú Quốc cũng không thoát khỏi thảm nạn này.
Cho nên mở tự điển tiếng Việt để tìm hiểu cho có vẻ “hàn lâm” vậy thôi, chứ thật ra, một thứ chất lỏng như nước tràn ngập phố thị, chấn chìm thôn xóm thì có gì khó hiểu. Cái khó hiểu là đầu óc con người hiện cũng bị tràn ngập bởi một thứ suy nghĩ thực dụng, chạy theo lợi ích trước mắt của các nhà đầu tư, hoạch định chính sách, quản lý xã hội đương thời. Chính cái não trạng bị “tràn ngập” lối suy nghĩ này đang là một thảm họa về môi trường, sức khỏe của nhân dân, mà nhiều thế lệ tương lai sẽ phải gánh chịu vậy!
Cái sự ngập này mới đáng sợ!