Ngày ấy ở Hội An

Cách đây tròn 50 năm, đúng vào Tết Mậu Thân 1968, cuộc Tổng tiến công và nổi dậy của quân và dân ta nổ ra đồng loạt đánh vào sào huyệt của đối phương trên toàn miền Nam, tạo chuyển biến nhảy vọt cho cách mạng ở miền Nam, buộc Hoa Kỳ xuống thang chiến tranh ngồi vào bàn đàm phán.

Theo kế hoạch, cuộc tổng tiến công sẽ nổ ra vào đêm 30 rạng ngày 31.1.1968. Nhưng đến ngày 30.1.1968, Đặc khu Quảng Đà và Mặt trận 4 nhận được lệnh hoãn giờ nổ súng, chuyển sang đêm 31.1 rạng ngày 1.2.1968. Tuy nhiên, Đặc khu ủy Quảng Đà chỉ kịp thông báo lệnh hoãn giờ G xuống một số địa phương, đơn vị, do đó cuộc Tổng tiến công ở nhiều nơi của Quảng Đà vẫn nổ ra vào đêm ngày 30 rạng 31.1.1968; còn trên địa bàn tỉnh Quảng Nam diễn ra vào đêm 31.1 rạng ngày 1.2.1968.

Ký ức hào hùng trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 ở Hội An là câu chuyện sống mãi trong lòng cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 2 anh hùng.

Trung tá Đoàn Ngọc Trương - nguyên Chính trị viên Tiểu đoàn 2.

Ác liệt và oanh liệt

Ban liên lạc Tiểu đoàn 2 (V25) Quảng Đà vừa tổ chức gặp mặt truyền thống kỷ niệm 50 năm ngày đơn vị đánh vào trung tâm đầu não của địch tại thị xã Hội An (nay là TP.Hội An) trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân Mậu Thân 1968. Trung tá Đoàn Ngọc Trương, năm nay 89 tuổi, nguyên Chính trị viên Tiểu đoàn 2 chia sẻ, trong ký ức của nhiều người, Tết Mậu Thân 1968 là cái tết đáng nhớ và vui nhất trong đời chiến đấu. Năm đó, ở vùng đông Duy Xuyên, các cơ quan đơn vị chiến đấu tập trung ăn tết trước rất sôi nổi và ấm tình đồng bào. Được nhân dân ủng hộ và góp sức, khí thế các đơn vị càng sôi sục, ý chí chiến đấu và quyết thắng dâng cao trong lòng mỗi cán bộ, chiến sĩ.

Đêm 30.1.1968, Tiểu đoàn 2 cùng các đơn vị bí mật hành quân qua Cẩm Thanh, tập kết vào Xóm Chiêu (Cẩm Châu) và Trà Quế (Cẩm Hà). Sở chỉ huy chuyển vào Trường Lệ, gần các mục tiêu tấn công. Đúng 2 giờ 40 phút ngày 31.1.1968 cuộc Tổng tiến công của quân và dân Hội An bắt đầu. Mở màn cho trận đánh, Tiểu đoàn 2 đặc công hóa và Tiểu đoàn 3 bộ binh của Quảng Đà đồng loạt tấn công tiêu diệt địch ở hướng đông bắc nội ô. Sau 2 giờ tấn công, quân ta đã đánh chiếm được khu công binh và trại Chi Lăng. Chiến sự  diễn ra hết sức ác liệt. Địch dựa vào hệ thống bố phòng, công sự kiên cố, huy động tối đa các loại hỏa lực đánh trả. Cán bộ, chiến sĩ ta triển khai đánh địch trong từng lô cốt, từng căn nhà. Đến 5 giờ sáng, quân ta mới chiếm lĩnh hoàn toàn trận địa, bắt sống 150 tù binh, song bộ đội cũng thương vong nhiều. Quân ta tiếp tục tổ chức 2 mũi phát triển về phía bắc, đánh vào tiểu khu Quảng Nam. Hỏa lực của địch ở các vị trí phòng thủ chung quanh tập trung bắn trả quyết liệt. Đến 8 giờ sáng địch sử dụng máy bay A37 đến ném bom, bắn phá vào Xóm Chiêu, nơi đặt Sở chỉ huy của ta. Địch còn huy động trực thăng và xe tăng bắn vào khu công binh và Chi Lăng, gây cho ta thêm nhiều tổn thất. Bộ đội không tiến lên được, phải dừng lại để củng cố trận địa tiếp tục chiến đấu.

Rạng ngời lòng dân

Trong khi bộ đội ta giằng co với địch tại khu công binh, Chi Lăng thì Đại đội 1 của thị xã Hội an đã tấn công bọn địch ở xã Cẩm Nam. Du kích xã Cẩm Thanh chặn đánh bọn Hải thuyền từ Cửa Đại lên chi viện, buộc chúng phải quay lui. Du kích xã Cẩm Kim bất ngờ đánh vào ấp Ngọc Thành, tiêu diệt gọn trung đội nghĩa quân và mâm tề, thu 27 súng. Một mũi khác của du kích Cẩm Kim tấn công vào pháo đài 2 Trung tâm Chiêu hồi diệt tên phó ban và 2 tiểu đội nghĩa quân. Du kích xã Cẩm Châu diệt gọn toán địch ở Trường Lệ. Du kích xã Cẩm An cùng lực lượng quần chúng phá khu dồn, bao vây đồn cầu Phước Trạch, đưa tối hậu thư buộc địch nằm im đợi lệnh. Lực lượng chính trị của quần chúng gần 12.000 người từ nhiều mũi, nhiều cánh mang theo gậy gộc, dao rựa, cờ đỏ, băng rôn khí thế tiến thẳng vào nội ô… Lúc ấy, các mũi tiến công quân sự của ta đã chuyển sang thế cầm cự.

Địch điên cuồng phản ứng. Chúng ném bom, phóng rốc két, bắn xối xả vào lực lượng chiến đấu của ta. Với tinh thần “mũi ta sắc nhọn chứ không tà”, đồng bào ta vẫn kiên cường tiến lên. Ở cánh bắc, đoàn người từ Cẩm An và thôn Trà Quế (Cẩm Hà) với gần 100% dân số tham gia tiến vào hồ Bà Thiên, Xóm Mới. Đến Trường Lệ, đoàn quân bị địch xả đạn, ngăn chặn. Chị Võ Thị Liễu, tổ trưởng tổ xung kích mang tối hậu thư vào lô cốt địch đề nghị không được bắn nhân dân. Thế nhưng chúng vẫn ngoan cố nhả đạn; chị Liễu trúng đạn vẫn cầm tối hậu thư xông lên hô to “đồng bào cứ tiến lên” và chị đã anh dũng hy sinh… Trong xuân Mậu Thân 1968, tại Hội An có rất nhiều tấm gương quần chúng oanh liệt như chị Liễu, là động lực quan trọng động viên đoàn quân khởi nghĩa tiến lên giành thắng lợi.

Trưa 31.1.1968, xe tăng và lính Đại Hàn chuẩn bị tiến vào Trà Quế và An Mỹ, đây là địa bàn hậu cứ của chiến dịch. Để bảo toàn lực lượng, Bộ chỉ huy quyết định rút Tiểu đoàn 2 về Trà Quế và rút Tiểu đoàn 3 về Xóm Chiêu bố trí trận địa. Lực lượng quần chúng khởi nghĩa được chuyển sang làm nhiệm vụ hậu cần, tải thương, giải quyết chiến trường. Vào lúc 7 giờ sáng ngày 1.2.1968 cánh quân Đại Hàn mở cuộc càn quét vào Xóm Chiêu. Lực lượng Tiểu đoàn 3 và Đại đội 2 của Thị đội Hội An cùng du kích Cẩm Châu đã ngoan cường chống trả, diệt gọn 103 tên lính Rồng Xanh. Cũng trong đêm đó, Tiểu đoàn 2 sử dụng lực lượng tập kích điểm dã ngoại của lính Đại Hàn ở phía tây tiểu khu Quảng Nam loại khỏi vòng chiến đấu 97 tên, bắt sống 1 tên, thu 20 súng các loại.

NGUYỄN THANH BÌNH