Nghệ thuật cho đô thị

Đưa nghệ thuật vào không gian sống

Khuôn viên Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh (TP.Tam Kỳ), hơn một tuần nay, số lượng người dân tìm đến xem triển lãm mỹ thuật “Quảng Nam - Miền di sản” khá đông. Có đủ mọi lứa tuổi, thành phần nghề nghiệp.

Chị Phan Thị Quế Hà - Hội VHNT tỉnh cho biết, nhiều em học sinh đến xem say sưa, có khi một bức tranh phải xem đến hơn 20 phút. Lâu lắm rồi, người Tam Kỳ mới có một điểm đến để... xem tranh, thưởng thức nghệ thuật, theo cách chân thành nhất.

Dù là đô thị, nhưng thẳng thắn nhìn nhận, các hoạt động văn hóa nghệ thuật tại vùng đất này còn quá ít ỏi. Tôi vẫn nhớ bạn mình rất mê ca hát, nhiều bận phải lặn lội ra tận... Đà Nẵng, hay gần hơn là Hội An, để mua vé nghe ca nhạc, xem biểu diễn. Nên thảng hoặc có một sự kiện liên quan đến nghệ thuật, cư dân Tam Kỳ xem chừng rất hồ hởi. 

Tam Kỳ từng triển khai dự án “Đưa nghệ thuật vào không gian sống”, nhưng chỉ mới dừng lại ở vùng ven đô thị tại xã Tam Thanh, với việc lựa chọn phát triển nghệ thuật cộng đồng làm nền tảng để kích thích du lịch cộng đồng.

Dự án là nỗ lực chung của Quỹ Giao lưu quốc tế Hàn Quốc (Korea Foundation), Chương trình Định cư con người Liên hợp quốc (UN-Habitat) và Diễn đàn Đô thị Việt Nam (VUF) phối hợp thực hiện.

Trong khuôn khổ dự án đã triển khai các hoạt động giao lưu mỹ thuật cộng đồng và hướng đến hình thành xu thế đưa nghệ thuật cộng đồng vào cuộc sống, nhằm xây dựng môi trường sống xanh, tốt đẹp hơn.

Tam Thanh mỗi năm vẫn đón những đoàn nghệ sĩ sắp đặt, tạo hình đến vùng đất mình để tổ chức các hoạt động liên quan đến mỹ thuật cộng đồng. Nhưng chỉ dừng ở đó, khi ngay tại trung tâm đô thị, những hoạt động nghệ thuật xem chừng rất hiếm hoi được dụng công từ các phía liên quan. 

Như một mạch ngầm lặng lẽ, những người chọn đất này làm cuộc hành trình dài cho cuộc đời mình, những người lỡ “mắc mứu” nhiều với cái đẹp của nghệ thuật, luôn mong có một chỗ để “nương náu” tâm hồn mình.

Chính vậy, người yêu văn nghệ Tam Kỳ đã luôn đau đáu để hình thành những kết nối, ngõ hầu đưa nghệ thuật về với nơi ở của mình. “Cung đàn mùa xuân” - một đêm hòa tấu guitar cổ điển với sự hội ngộ của nhiều guitarist quốc tế vào cuối tuần này chính là một trong những hoạt động thể hiện tâm huyết của cư dân Tam Kỳ. 

Kích thích người dân tìm đến nghệ thuật

Trái ngược với Tam Kỳ, đô thị Hội An lại phát triển dựa trên việc tổ chức các sự kiện văn hóa nghệ thuật. Suốt mùa hè năm nay, Hội An trở thành địa điểm của rất nhiều cuộc biểu diễn từ âm nhạc, thời trang, mỹ thuật cho đến các loại hình nghệ thuật biểu diễn khác.

Nhà tổ chức của chương trình âm nhạc “Xuân hạ thu đông rồi lại xuân” chọn sân khấu ngay giao lộ ngã 3 của các tuyến đường trong nội thị phố cổ. Ở đó, không gian phố thị đã mặc nhiên trở thành sân khấu mà không phải cầu kỳ trang trí.

Ở Hội An, mở cửa bước ra đường đã nhìn thấy và cảm được, nghe ra cả một trời nghệ thuật. Định danh cho Hội An hiện tại, đã không chỉ bó buộc trong danh xưng của kiến trúc nhà cổ, phố cổ, mà đã rộng hơn, là không gian nghệ thuật Hội An. 

“Nghệ thuật đô thị, bản chất đã tiến hóa thành luồng năng lực vô biên thức đẩy sự sáng tạo - biến đổi trong dòng thời gian trường cửu. Không ai nghe được tiếng thời gian và không ai ngửi thấy mùi thời gian, nhưng thị dân mới có nhu cầu cảm nhận sự sống động của nó từ sâu thẳm tâm can.

Trong nghệ thuật hay nhắc đến “tâm thức”. Bất cứ hoạt động nào khởi lên từ nghệ thuật cũng bay ra quyện thêm khí chất tương đồng để rồi trở về với chính vẻ đẹp tinh thần. Đô thị cần lắm cái mỹ học từ đời sống, từ tâm thức, từ sự gặp gỡ hòa quyện, nuôi dưỡng bên trong tâm thức cộng đồng, quần thể...” - PGS.KTS Nguyễn Hồng Thục - Viện Nghiên cứu định cư và năng lượng bền vững, chia sẻ quan điểm về nghệ thuật cho đô thị. 

Phát triển đô thị từ chính nền văn hóa sẵn có của đô thị đó. Và mở rộng đô thị khởi đi từ việc dựng nên những không gian nghệ thuật cộng đồng đúng nghĩa, để kích thích người dân biết cách hưởng thụ nghệ thuật... Đó chính là phát triển đô thị bền vững - bao hàm cả chất lượng sống, tạo điều kiện tối ưu cho sự phát triển toàn diện của mỗi cá nhân. Mục tiêu tối thượng của nghệ thuật cho đô thị, chính là vậy!