Ngòi bút Jenny Erpenbeck và cảm hứng từ lịch sử

Với tác phẩm Kairos (tạm dịch: Đúng lúc), nữ nhà văn Jenny Erpenbeck xuất sắc đoạt Giải thưởng văn học danh giá của Anh - Booker quốc tế 2024. Tác phẩm do dịch giả Michael Hofmann chuyển ngữ từ tiếng Đức sang tiếng Anh.

Kairos kể một câu chuyện tình nồng thắm nhưng đầy ngang trái của cô gái 19 tuổi Katharina tình cờ gặp Hans - nhà văn 53 tuổi đã có gia đình tuổi, trong bối cảnh những năm cuối cùng của Đông Đức.

Bà Jenny Erpenbeck bắt đầu viết Kairos vào năm 2019, tức sau 30 năm bức tường Berlin sụp đổ. Tác phẩm hoàn thành vào năm 2021.
Kairos như gợi nhớ về sự kiện không thể quên trong lịch sử nước Đức. Ban giám khảo Booker quốc tế 2024 khen ngợi Kairos là tác phẩm “văn xuôi sáng chói” cũng như chất lượng bản dịch phong phú.

Bà Eleanor Wachtel - Chủ tịch ban giám khảo cho biết: “Kairos bắt đầu bằng tình yêu và niềm đam mê, nhưng ít nhất nó cũng liên quan nhiều đến quyền lực, nghệ thuật và văn hóa”.

Nhà phê bình văn học Natasha Walter viết rằng trí tưởng tượng tuyệt vời và giọng văn mạnh mẽ của Jenny Erpenbeck đã tiếp thêm năng lực cho độc giả đi đến tận trang cuối cùng.

Tờ DW của Đức viết, tác giả người Đức đương đại Jenny Erpenbeck tạo dựng được tên tuổi vượt ra ngoài biên giới nước Đức. Trong khi đó, Booker quốc tế 2024 ca ngợi bản dịch của Michael Hofmann nắm bắt được tài hùng biện và sự độc đáo trong văn phong của Jenny Erpenbeck, nhịp điệu của những câu văn trôi chảy, sự phong phú trong vốn từ vựng đầy cảm xúc của nữ văn sĩ.

Jenny Erpenbeck sinh ra tại Đông Đức (cũ) vào năm 1967. Trước khi chuyển sang viết văn, Jenny Erpenbeck lần đầu tiên được đào tạo thành thợ đóng sách. Sau đó, bà làm quản lý đạo cụ sân khấu trước khi theo học chỉ đạo sân khấu và sân khấu nhạc kịch.

Tuy nhiên, chính trang giấy đã thay sân khấu khơi dậy ngòi bút của bà. Sự nghiệp viết lách cũng là truyền thống gia đình của Jenny Erpenbeck. Ông nội, bà ngoại Jenny Erpenbeck là nhà văn, cha của bà cũng là một nhà vật lý từng xuất bản nhiều cuốn sách. Mẹ của Jenny Erpenbeck - bà Doris Kilias là dịch giả tiếng Ả-rập.

Jenny Erpenbeck bắt đầu viết sách vào năm 1999 với cuốn Geschichte vom alten Kind (tên tiếng Anh: The Old Child) do Susan Bernofsky dịch năm 2005.

Cuốn tiểu thuyết kể về một cô gái được tìm thấy trên đường phố nhưng không có lý lịch hay trí nhớ. Tác phẩm được độc giả ví như câu chuyện ngụ ngôn về sự mất phương hướng sau khi bức tường Berlin sụp đổ. Ngoài ra, nữ văn sĩ Jenny Erpenbeck cho ra đời những đứa con tinh thần như The End of Days - giải Tiểu thuyết nước ngoài độc lập xuất sắc nhất của Vương quốc Anh năm 2015 (tiền thân của giải Booker quốc tế), cuốn Go, Went, Gone...

Tác phẩm của nhà văn Jenny Erpenbeck ngày càng trở nên sâu sắc bởi sự kết hợp giữa cảm xúc và những biến động khó quên của lịch sử. Và Kairos là một bước đột phá. “Nếu không có trải nghiệm của lịch sử, dịch chuyển từ thế giới này sang thế giới khác, tôi có lẽ không bao giờ bắt đầu viết” - bà Jenny Erpenbeck nói.

Đến nay, Kairos được dịch sang hơn 30 thứ tiếng. Bà Jenny Erpenbeck nói: “Nghệ thuật phải được tự do khám phá những gì bị che giấu. Nhưng sự khác biệt lớn nhất là bạn không vi phạm luật pháp”. Vô thường cũng là chủ đề xuyên suốt các tác phẩm của Jenny Erpenbeck khi nữ văn sĩ quan niệm: Không có gì là tồn tại mãi mãi.

Booker quốc tế là giải thưởng được trao hằng năm cho một quyển sách dịch sang tiếng Anh, xuất bản ở Anh và Ireland, với số tiền thưởng 50 nghìn bảng Anh chia đều cho tác giả và dịch giả của tác phẩm đoạt giải.