Ngôi chùa trên vùng đất quê

Chùa Tiên Kỳ nằm ngay trung tâm thị trấn Tiên Kỳ (Tiên Phước) với tên gọi gắn tên đất, tên làng. Những cây sanh, bồ đề, mít rợp bóng sân chùa đã thành ký ức của bao thế hệ người quê Tiên Kỳ. Ngồi dưới bóng mát những tán cây, tiếng học bài của lũ học trò ê a cả một vùng. Sau bao mùa bão dông, cây lớn cũng không còn nhiều, nhưng nét thanh tịnh vẫn vẹn nguyên sau cổng chùa. 

Lần giở quá khứ, chùa Tiên Kỳ được hình thành vào năm 1942 ngay trung tâm huyện Tiên Phước, sau đó được xây dựng vào năm 1958, và cố Đại đức Thích Thiện Quảng được Tỉnh hội Phật giáo thống nhất đưa về trụ trì. Ban Trị sự được củng cố và duy trì công việc tu học cho tăng ni, phật tử trong huyện.

Thời điểm thành lập chùa Tiên Kỳ gắn liền với phong trào chấn hưng Phật giáo ở miền Trung Việt Nam, không những đã tạo ra luồng sinh khí mới đối với sự phát triển của đạo Phật trên mảnh đất bán sơn địa Tiên Phước, mà còn tham gia nhập thế tích cực, với vai trò “Hộ quốc an dân” đã góp phần vào phong trào kháng chiến chung của quê hương. 

Đến với ngôi chùa Tiên Kỳ từ khi đất nước chưa giải phóng, ông Nguyễn Bá là phật tử còn gắn bó với chùa cho đến bây giờ. Ông thành Trưởng ban Hộ tự tại chùa, nhà gần chùa nên ngày ngày không biết bao bận tới lui, trông nom việc của nhà chùa.

Ông Bá trải lòng: “Tôi đến với chùa từ khi còn trai trẻ, gắn bó tới bây giờ. Tôi chỉ là một phật tử, cũng như bao phật tử khác, đến với Phật pháp chỉ là để tìm những khoảng an yên trong lòng. Đôi khi, ở nhà vì buồn giận chuyện gì đó, tôi lại đến chùa.

Bước qua khỏi cổng chùa, đi dạo vài vòng, bỗng thấy bình yên, không còn giận hờn gì trong lòng nữa. Ai đến với cửa Phật cũng là tìm cho mình sự thanh tịnh, bình an. Ngôi chùa này phát triển qua năm tháng cùng với sự phát triển của làng quê đất Tiên Kỳ này, nên gắn bó với đời sống người dân ở nơi đây”.

Ngôi chùa Tiên Kỳ tọa lạc giữa thị trấn, nhưng gian chính điện nhỏ, nép mình trong không gian chủ yếu dành cho cây xanh và khoảng không tĩnh lặng. Nếu xét ở góc độ kiểu thức kiến trúc, với hai loại kiểu vì kèo (vì kèo chuyền và vì chồng rường), chùa dân gian mang dáng dấp của nhà dân dụng truyền thống xứ Quảng còn bảo lưu tốt ở vùng quê Tiên Phước.

Chùa Tiên Kỳ còn có sự tương hợp rất lớn với nhiều thiết chế văn hóa - tín ngưỡng cổ truyền ở làng xã Tiên Phước như đình làng, nhà thờ tiền hiền, nhà thờ tộc. Ngôi chùa hòa vào bức tranh văn hóa vật chất truyền thống của người dân địa phương. Ngôi chùa hình thành giữa làng quê sống bằng nghề nông nghiệp, vì thế chùa không lạ, luôn hiện ra trước mắt người dân cả trong lúc họ đi lo việc đồng áng, những lúc đi mưu sinh.

Trước, chùa còn là nơi cưu mang những thế hệ học trò nhà nghèo từ quê lên học ở huyện bằng những bữa cơm chay ấm tình. Và bao thế hệ phật tử đã đến với ngôi chùa như một cơ duyên, sinh hoạt, gắn bó có khi qua cả một đời người.