Ngôi đền kỳ vĩ Akshardham ở New Delhi

Những ngày ở New Delhi, tôi được đến thăm tổ hợp đền - tháp Ấn Độ giáo nổi tiếng của thủ đô tấp nập này. Đó là đền Akshardham tọa lạc bên bờ sông Yamuna, cách khoảng 10km về phía đông trung tâm New Delhi. Ngôi đền này thu hút 70% du khách viếng thăm khi đến thủ đô Ấn Độ.

Ngôi đền chính Akshardham mandir, cao 43 mét, được điêu khắc công phu trên từng chi tiết bao phủ khắp ngôi đền. (Ảnh: Akshardham.com)

Akshardham là một tổ hợp đền - tháp Hindu bằng đá kỳ vĩ nhất của Ấn Độ được khởi công xây dựng vào năm 2001 và hoàn tất vào năm 2005. Đền được thiết kế dựa vào những quy chuẩn kiến trúc đền - tháp Hindu cổ truyền tên là Maharishi Vastu, một kỹ thuật xây dựng phổ biến trên toàn đất Ấn từ ngàn xưa. toàn bộ tổ hợp được cấu trúc bằng sa thạch hồng của xứ Rajasthani và đá cẩm thạch Carrara của Ý. Dựa trên những hướng dẫn kiến trúc cổ truyền từ bản kinh Shilpa Shastra, tổ hợp này được xây rộng với chiều kích tối đa theo quy chuẩn đền - tháp của Ấn Độ giáo nhưng không dùng bất cứ vật liệu gì bằng kim loại.

Trung tâm của tổ hợp là ngôi đền chính hay Akshardham mandir, được hoàn tất vào giai đoạn cuối cùng của quá trình xây dựng và được khánh thành ngày 5.11.2015. Trong chánh điện của mandir thờ ngẫu tượng của vị thần chủ: Đấng Bhagwan Swaminarayan (1781 - 1830) - được tôn vinh là người dẫn dắt tinh thần và cải tạo xã hội vĩ đại. Hai bên vị thần chủ là hình tượng của sáu vị truyền thừa trong các thế kỷ 19 và 20 cũng được tôn thờ. Ngẫu tượng của vị thần chủ và sáu vị đạo sư được đúc bằng hợp kim bên ngoài phủ vàng ròng. Chung quanh chánh điện là những bàn thờ đặc biệt nhằm thể hiện sự tôn kính các vị thần Hindu truyền thống khác như Shri Sita-Rama; Shri Radha-Krishna; Shri Lakshmi-Naraya; và Shri Shiva-Parvati.

Ngôi đền chính là một kiệt tác kiến trúc cao 43m - rộng 96,5m - dài 108,5m. Bao gồm 234 cột trụ đá được chạm trổ tinh vi, 9 mái vòm và hơn 20.000 hình ảnh của các vị ẩn sĩ (sadhus), người phụng hiến và đạo sư (archaryas) được điêu khắc hoàn mỹ. Phần chân đế của đền được trang trí bằng một chuỗi phù điêu gồm 148 con voi Gajendra (Voi thần trên cõi trời), to bằng kích cỡ thật, nặng ba ngàn tấn, thể hiện tầm quan trọng của hình tượng voi trong văn hóa và lịch sử Ấn Độ giáo, tượng trưng cho hòa bình, cái đẹp và sự dịu dàng.

Ngẫu tượng của vị thần chủ Bhagwan Swaminarayan và sáu đại đệ tử phủ vàng ròng được thờ trong chánh điện.

Theo tín đồ của giáo phái Swaminarayan, từ Akshardham có nghĩa là quê nhà của Đấng Tối Cao Narayana và là cõi lưu trú của ngài trên thế gian này.

Lễ đặt viên đá đầu tiên tại tổ hợp Akshardhama được tiến hành vào ngày 2.7.2001. Một nhóm tám vị đạo sư (sadhu) gồm các học giả trên lãnh vực Pancharatra Shatra - một bộ cổ thư viết bằng tiếng Hindi về kiến trúc và điêu khắc tượng thần đã được mời tham gia công trình. Các đạo sư khảo sát việc đục đá cũng như nghiên cứu về điêu khắc theo truyền thống Ấn Độ từ thế kỷ thứ tám đến thế kỷ mười hai. Việc khảo sát này được xúc tiến tại nhiều di tích như Angkor Vat (Campuchia) cũng như ngôi đền nổi tiếng Bhubaneswar ở Odisha cùng nhiều ngôi đền khác ở Nam Ấn.

Bảy ngàn thợ khắc đá và ba ngàn tình nguyện viên đã tham gia việc xây dựng Akshardham. Với hơn 6.000 tấn sa thạch hồng chở từ Rajasthan, công trường được dựng tại nhiều nơi trong tiểu bang. Trong số thợ đục khắc đá có những người là nông dân và khoảng 1.500 phụ nữ thuộc các sắc tộc thiểu số vì hạn hán mất mùa đã được trợ cấp để tham gia công trình.

Đá dùng để xây dựng công trình này được cắt bằng máy, nhưng việc điêu khắc các họa tiết thực hiện hoàn toàn bằng tay. Hàng đêm có trên một trăm xe tải chở đá đến Akshardham nơi có 4.000 công nhân và tình nguyện viên đang làm việc trên công trường. Akshardham được khánh thành vào ngày 6.11.2005 bởi Đạo sư Pramukh Swami Maharaj và ngôi đền được hiến dâng cho đất nước.

Lần thứ hai trở lại Ấn Độ, sau vài năm, tôi đã mục chứng nhiều thay đổi ở đất nước này trên nhiều lãnh vực như giáo dục, hạ tầng cơ sở, truyền thông đại chúng, công nghệ thông tin; và khi đến thăm tổ hợp Akshardham tôi thật sự tin rằng Ấn Độ đang trên đà phát triển, chậm rãi nhưng chắc chắn, khi người Ấn biết dựa vào nền tảng khoa học cổ truyền được bắt rễ từ một truyền thống văn hóa đa dạng và bền vững. Nền văn hóa ấy vẫn còn linh hoạt cho đến tận hôm nay mà Akshardham là một minh chứng.

Vì lý do an ninh và vì muốn giữ sự thanh tịnh cho ngôi đền chính, du khách viếng thăm Akshardham mandir được yêu cầu không mang theo bất cứ thiết bị điện tử nào bao gồm điện thọai di động, máy ảnh, ghi âm; và, trước khi vào đền, khách phải gửi giày dép ở bên ngoài. Đây là một yêu cầu chính đáng nhưng cũng gây chút tiếc nuối; tiếc vì không thể ghi nhận lại và chia sẻ vẻ đẹp kỳ vĩ của đền Akshardham đến với nhiều người một cách đầy đủ và chi tiết.

TRẦN KỲ PHƯƠNG