Ngôi làng của những ân tình

Bên trong gươl làng, đám trẻ con ngồi chen chúc nhau, yên lặng nghe già làng kể chuyện về tình nghĩa của người dân ở làng kế bên với làng mình. Đã 5 năm, câu chuyện giờ vẫn được kể lại, như nhắc nhớ con cháu của làng không được quên cái nghĩa, cái tình mà người làng đang mang.

Làng A Điêu ngày nay được dựng trên phần đất người làng Tu Ngung tặng năm xưa. Ảnh: ALĂNG NGƯỚC

Đó là những câu chuyện ân tình đẹp đẽ giữa người làng Tu Ngung với làng A Điêu (xã Arooih, huyện Đông Giang). Sau cơn bão năm 2009, hơn 15 ngôi nhà của làng A Điêu bị sạt lở vùi lấp hoàn toàn, số khác phải di dời khẩn cấp. Hàng trăm con người sống trong cảnh “màn trời chiếu đất”, nhà cửa tan hoang. Một ngày sau đó, làng Tu Ngung đã họp khẩn và thống nhất hiến hơn 6.000m2 đất giúp người làng A Điêu dựng lều tá túc và lập làng mới sau này. Ông Hôih Bảy - Chủ tịch UBND xã Arooih nói rằng, câu chuyện nghĩa tình giữa hai làng Tu Ngung và A Điêu đẹp như trong truyện cổ tích giữa đời thường.

Sống trên đất bạn

Phía trước ngọn núi A Điêu, khói bếp cuối chiều bốc lên từ mái gươl làng. Người già, trẻ nhỏ quây quần bên ché rượu cần, say sưa theo từng lời kể của già làng Arâl Blươi. Trong thâm tâm của họ, câu chuyện dù không còn mới nhưng mỗi khi được già làng kể lại, ai cũng hào hứng đến lạ.

Người Cơ Tu chọn đất lập làng luôn là câu chuyện dài suốt cuộc hành trình “săn đất” của già làng, trưởng bản. Bởi ngoài yếu tố chọn vùng đất tốt, địa hình bằng phẳng, làng Cơ Tu bao giờ cũng nằm cạnh con sông, khúc suối. Những yếu tố đó sẽ quyết định đến việc dừng chân lập làng. Không rộng lớn lắm nhưng vùng đất của làng A Điêu cũng đủ để tự hào với nhiều làng Cơ Tu khác trong vùng. Hàng chục năm định cư, vùng đất mà người A Điêu chọn định cư luôn có lợi thế riêng cho mình. Những ngôi nhà bề thế giữa rừng già cùng với hàng trăm chiêng, ché cổ… A Điêu vì thế được mệnh danh là “làng ché cổ giữa rừng già”. Cuộc sống của lũ làng cứ thế êm trôi. Dòng A Vương trong xanh bốn mùa, tắm mát cuộc đời họ. Những người Cơ Tu hiền hậu, cần mẫn như những con ong đi xây tổ ấm. Sống giữa rừng già, luôn phải đối mặt với những cuộc đấu tranh sinh tồn đầy khắc nghiệt. Và nếu không như thế sẽ không có vô vàn câu chuyện huyền bí của những tộc người ở chốn rừng xanh. Họ sống với rừng, ăn với rừng, ngủ với rừng và phải đối mặt với bất kỳ biến cố nào mà đôi khi chỉ có “ông trời mới biết” - như lời tâm sự của già làng Arâl Blươi. Năm 2009, trong một đêm mưa gió bão bùng, làng A Điêu hứng chịu trận lở núi kinh hoàng, hàng chục ngôi nhà bị sạt lở hoàn toàn, hàng trăm con người từ già đến trẻ rơi vào tình cảnh “màn trời chiếu đất”… “Không ai còn nghĩ đến mình. Sự cố bất ngờ nên đêm đó đám thanh niên chỉ kịp lao vào cứu người trước khi những ngôi nhà đổ vùi theo đống đất đá. May sao, cả làng đều  bảo toàn tính mạng” - già Blươi rùng mình kể lại.

Mưa lớn liên tục, toàn vùng bị cô lập. Qua một đêm sống sót, đồng bào dắt díu nhau tìm nơi lánh nạn. Họ dựng vài túp lều ven đường, trên phần đất rẫy của người làng Tu Ngung, sống tạm qua ngày. Mọi nỗ lực hỗ trợ của chính quyền địa phương đều không thể tiếp cận được, dân làng Tu Ngung vì thế trở thành niềm hy vọng duy nhất giúp người làng A Điêu vượt qua hoạn nạn. Một cuộc họp làng chưa từng có tiền lệ được đưa ra, đích thân già làng Tu Ngung - Arâl Vôr đứng ra huy động người dân trong làng cùng góp thóc lúa, thức ăn, chăn chiếu… vượt rừng cõng đến nơi đồng bào A Điêu đang chống chọi với đói rét. Cũng trong ngày hôm đó, già Vôr họp khẩn dân làng, vận động hiến hơn 6.000m2 đất để người làng A Điêu làm nơi lập làng mới. Quá khứ dần vơi đi, nhưng người làng A Điêu vẫn nhắc nhớ nhau về tình nghĩa của những người bạn Tu Ngung đã hiến phần đất của mình để dân làng có nơi ở mới cho đến ngày hôm nay.

Nghĩa tình anh em

Bây giờ, người làng A Điêu cũng chẳng ai muốn kể câu chuyện “không chút may mắn” để làm gì nữa. Tất cả đều là quá khứ. Người Cơ Tu vốn vậy. Họ không nhắc đến những đau thương của quá khứ, mà chỉ xem như đó là một phần ký ức của ngày hôm qua. Và tiếp tục sống. Bền bỉ, mạnh mẽ, chất phác như cây cỏ giữa rừng. Rừng cho họ sức mạnh đến kỳ lạ, hun đúc đức tính chân thật, mạnh mẽ, sống chan hòa với nhau như giọt máu hồng. Họ có thể cho đi tất cả những thứ mình có để san sẻ với bao khó khăn của nhau, để giữ tình làng được vững bền. Sự nghĩa hiệp đó còn là tình người, tình gắn bó keo sơn giữa các tộc vùng sơn cước, nhắc nhớ nhau về những câu chuyện ân tình đẹp đẽ không thể phai mờ.

Người dân làng Tu Ngung và A Điêu giúp nhau trong sản xuất, hòa thuận như anh em một nhà.

Làng Tu Ngung nằm chênh vênh trên sườn đồi cạnh UBND xã, nơi lưu dấu nhiều câu chuyện cảm động về tình nghĩa của đồng bào bản địa. Trở về sau buổi thăm rẫy, già làng Arâl Vôr đón chúng tôi như những vị khách quý. Chén rượu tà vạt say nồng bên bếp lửa ấm cùng những câu chuyện thật đến ngỡ ngàng. “Sống với nhau từ thời mô đến chừ, thấy họ (người làng A Điêu - PV) đói rét không có cái ăn, nhà cửa hư hỏng, răng có thể làm ngơ được. Giúp bạn là để giúp mình, cuộc sống rứa mới trọn vẹn, ý nghĩa. Cái bụng của người miền núi là rứa, đã giúp nhau thì không nghĩ đến chuyện trả ơn, trả nghĩa” - già Vôr bộc bạch.

Năm 2011, người làng A Điêu mới đủ điều kiện dựng nhà, chính thức lập làng mới trên phần đất của đồng bào Tu Ngung. Một dịp lễ hội “ăn chung” của người dân hai làng mừng ngày làng mới A Điêu được hoàn thành, đã thực sự tạo nên dấu ấn về mối tình đẹp đẽ giữa những người con miền sơn cước. Những năm sau đó, nhiều cuộc “ăn chung” của người dân hai làng được tiếp nối, cùng giúp nhau xây dựng cuộc sống mới với bao câu chuyện nghĩa tình. “Năm ngoái, người dân hai làng tổ chức đâm trâu làm lễ kết nghĩa anh em. Dân làng ở đây coi nhau như anh em một nhà. No đói, buồn vui chi cũng đều có nhau hết” - Hôih Dinh, người dân làng A Điêu chia sẻ.

Dù đã từng được nghe kể nhiều về những câu chuyện tình nghĩa cảm động giữa bản làng đồng bào Cơ Tu giúp nhau trong cuộc sống, nhưng với người làng A Điêu và Tu Ngung, chúng tôi có sự ngưỡng mộ đặc biệt. Trên cả tình nghĩa xóm giềng, những gì mà đồng bào hai làng dành cho nhau đọng mãi tình người, đẹp đẽ như dòng A Vương xanh ngắt bốn mùa.

ALĂNG NGƯỚC - THÀNH CÔNG