Cá rô đồng là một trong những loại cá quen thuộc của người dân quê gắn bó với ruộng đồng, sông nước. Không chỉ có vị ngọt đậm đà, thơm ngon mà cá rô đồng còn được chế biến thành nhiều món ăn dân dã nhưng lại mang hương vị lôi cuốn khó quên.
Tháng 9, tháng 10 âm lịch, khi tiết trời lành lạnh, ruộng đồng lại cạn nước, nhiều rơm rạ, rộn rịp cá tôm, nhất là cá rô đồng thì nhiều vô kể.
Chỉ cần bỏ công đi bắt một buổi đã có ngay mẻ cá rô đồng tha hồ chế biến để ăn rả rích mấy ngày mưa lạnh; nào cá rô chiên xù, cá rô nướng, cá rô kho tương, cá rô nấu canh cải, canh rau má...
Đối với tôi, mỗi lần thấy cá rô đồng lại nhớ quay quắt món canh rô đồng nấu ngọn lang dân dã, mộc mạc đậm đà của nội.
Tôi vẫn nhớ khi còn nhỏ, mỗi dịp hè được về ở chơi quê nội ở Bình Triều (Thăng Bình) tôi vẫn thường được ăn món canh ngọn lang nấu rô đồng của nội. Hồi ấy, phía trước nhà nội tôi lúc nào cũng có hàng dài những luống khoai lang tươi tốt.
Ở cái xứ đất cát này những luống khoai được vuông rất cao để tránh ngập úng và cho củ to nên vì thế những dây khoai phát triển rất khỏe, lá to, ngọn mập mạp, vươn dài.
Ngoài việc lấy củ thì ngọn lang thường được sử dụng để chế biến món ăn thường nhật. Hôm nào có được mớ cá rô đồng thì nhất định trên mâm cơm sẽ có nồi canh rô đồng nấu với ngọn lang của nội.
Cá rô được bắt ngoài đồng ruộng nên thịt cá chắc, dai và ngọt kết hợp với vị tinh khiết, non tơ của những ngọn lang mơn mởn sẽ tạo thành một món canh hài hòa, ngon miệng và rất... hao cơm.
Cá rô sau khi bắt về được nội ngâm với nước cơm để loại bỏ bùn đất và mùi tanh rồi làm sạch. Trong khi chờ cá ráo nước, nội cắp chiếc rổ tre ra những luống rau lang trước nhà chọn ngắt ngọn tươi non mập ú. Ngọn lang ngắt vào, nội rửa sạch, loại bỏ lá sâu và ngắt thành đoạn vừa ăn...
Nấu canh ngọn lang với cá rô đồng không cầu kỳ như những loại canh khác, nấu càng dân dã theo cách chế biến của người dân quê càng ngon. Bắc nồi nước đun cho thiệt sôi rồi cho cá rô đồng nguyên con vào và đun nhỏ lửa khoảng 5 - 10 phút cho cá chín mềm, nêm nếm gia vị cho vừa ăn sau đó bỏ ngon lang vào, tiện tay cho vào vài lát gừng tươi xắt nhỏ rồi nhắc xuống bếp.
Món canh tuy đơn giản vậy thôi nhưng khi ăn vào sẽ cảm nhận được ngọn lang tươi xanh vừa chín tới có độ giòn ngọt hòa quyện với vị dai ngon đậm đà của cá rô đồng, thoảng chút nồng nồng của hương gừng tươi thơm phức.
Chỉ cần ngửi qua cái mùi thơm của nồi canh nội nấu cũng đủ khiến cho những chiếc bụng sôi lên. Sự kết hợp tưởng chừng như đơn giản, ngẫu hứng giữa cá rô đồng và ngọn lang nhưng đã tạo thành một món ăn ngon miệng một cách lạ thường.
Mấy ngày nay thời tiết trở lạnh rả rích mưa, chiều đi làm về ngang chợ, thấy người ta bày bán cá rô đồng, tôi ghé vào mua một ít rồi ghé sạp rau mua một bó ngọn lang. Những ký ức về nội với nồi canh ngọn lang rô đồng chợt quay về. Hương vị quê nhà cứ thế tan ra, dịu dàng và tha thiết...