Người nắm giữ "bảo bối" của đại ngàn

Già làng người Bhnoong mà chúng tôi được gặp là ông Hồ Văn Rim, nguyên là Chủ tịch UBND xã Phước Năng (Phước Sơn). Ông vừa đi uống rượu mừng đám cưới của đôi trẻ trong làng về. Ở đây nhà nào có công to, việc lớn là cả bản kéo đến nhà uống rượu 2 - 3 ngày liền. Đám cưới của người Bhnoong giờ cũng có “nhạc sống” đập rung cả cây rừng; nhạc, đèn nhấp nháy chẳng kém gì các đôi uyên ương ở các huyện miền xuôi. Khi nhắc đến chuyện lấy nhau của trai gái người Bhnoong, ông Rim nói: “Bố đã từng làm công tác xã hội nhiều năm, nên bố có nghe được chuyện trai gái ở dưới xuôi tìm hiểu nhau, rồi chuyện phá thai càng ngày càng nhiều; đồng bào Bhnoong ở đây chưa từng có chuyện đó” - ông Rim khẳng định. Bên bếp lửa đỏ rực, giọng kể của ông Rim như chìm trong làn sương chiều của núi rừng vùng cao.

Ông Hồ Văn Rim được UBND tỉnh tặng Bằng khen đã có thành tích trong việc thực hiện cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh năm 2011. Ảnh: TẤN SỸ

Người Bhnoong sống bao năm trên dãy Trường Sơn hùng vĩ, thức ăn họ lấy từ rừng và khi ốm đau họ cũng trông vào những lá thuốc ở rừng. Đã là người Bhnoong thì ai cũng biết cây thuốc, và ông Hồ Văn Rim được người dân nơi đây phong là “thần y”. Ông Rim cũng là một “pho sử sống” về các loài cây thuốc ở chốn thâm sơn cùng cốc này. Ông Rim luôn tự hào “năm nay bố đã ngoài 70 tuổi mà chưa một con ma bệnh nào “bắt” được bố đau ốm”. Dáng ông cao to, nước da còn tươi nhuận. Giọng nói vẫn vang rền. Từng là chủ tịch UBND xã nên ông nói tiếng phổ thông rất thạo.

Dưới gian bếp nhà ông để nhiều cây thuốc khác nhau. Loại thân gỗ hay dây leo có đủ cả. Sau vài chén trà, hỏi ông về các bài thuốc dành cho cánh mày râu, ông Rim cười tủm tỉm với vẻ mặt đầy bí ẩn: “Lạ thật. Người miền xuôi đến đây ai cũng thích nói về loài thảo dược tăng sức mạnh đàn ông đó”. Ông Rim còn kể, mọi người hỏi rồi xin về. Ông Rim lấy vợ là người dân tộc Ca Dong ở tận xã vùng cao Phước Kim. Trước đây, bố mẹ và dòng tộc nhà ông Rim sống ở trong rừng sâu giáp giới với tỉnh Kon Tum. Quanh năm vào rừng săn bắn, hái lượm chứ không sống tập trung cả bản như bây giờ. Trẻ con người Bhnoong khi đó sinh ra dùng áo quần bằng lá cây. Chỉ sau vài ngày đã được bố mẹ địu sau lưng đi lên rẫy. Ông Rim cũng vậy, năm lên 5 tuổi ông đã biết căng dây cung. Lên 10 tuổi ông đã thuộc đường ngang, ngõ tắt trong rừng và trở thành một thợ săn. Năm 15 tuổi, ông thuộc nằm lòng các loài cây độc, cây có ích trong rừng. Cũng trong năm đó, ông lấy vợ.

Là người nhanh nhẹn thông minh, ông Rim lấy vợ là người Ca Dong tựa như được chắp thêm cánh để ở rừng. Ông được người Ca Dong truyền lại rất nhiều bài thuốc hay. Chẳng bao lâu sau ông đã học được những phương thức chữa bệnh bí truyền của cả 2 dân tộc. Phương pháp “thổi” bệnh ông cũng có thể làm được. Người ta biết đến ông nhiều hơn từ khi ông tham gia hạ sơn bởi cuộc vận động định canh định cư của UBND huyện từ năm 1979. Từ việc chỉ chữa bệnh cho bà con trong dân tộc mình, ông còn chữa bệnh cho nhiều người ở dưới xuôi nữa. Tiếng lành đồn xa, chẳng mấy chốc danh tiếng của ông Hồ Văn Rim đã lan ra khắp vùng. Từ những công nhân làm đường, đến những vị khách phương xa muốn tìm hiểu về dân tộc Bhnoong đều tìm đến ông. Ông Rim tự hào nói về khả năng nhớ kỳ lạ của mình. Trong rừng Trường Sơn có hàng nghìn loài cây, trong đó, lại có nhiều cây chữa được bệnh. Việc quan trọng của thầy thuốc là phải biết lấy liều lượng như thế nào cho phù hợp. Các loài thảo mộc mọc trên núi đá nơi đây rất công hiệu. Đây cũng là lý do giải thích vì sao, ông Rim đã lấy cây thuốc chữa bệnh là đỡ ngay.

Nhìn quanh cái bếp nhỏ của ông Rim treo nhiều loài cây khác nhau, có cả những loại cây khô gác trên bếp. Ông Rim lấy từng loại cây xuống và giảng giải tỉ mỉ, “Sa mót mát” là cây chuyên chữa sỏi thận “cứng cạ”, “neo cơ” có cái cành khẳng khiu này chữa gan rất hiệu nghiệm... Cây dây leo có tên là “hoa mua” lá màu xanh giúp đàn ông… khỏe lên. Không chỉ có những bài thuốc cho giới mày râu, ông Rim còn biết nhiều loại cây chữa cho chị em phụ nữ nữa. “Rừng Trường Sơn là một kho thuốc khổng lồ. Trong đó còn có cả loại lá phòng tránh thai hiệu quả lắm. Những cháu gái người Bhnoong lớn lên là được mẹ chỉ cho biết thứ lá cây đó. Chúng chỉ cần đeo vào tay hoặc dán vào lưng, bên hông là không bao giờ có thai được”- ông Rim nói.

Điều khiến chúng tôi rất khâm phục là suốt mấy chục năm qua, ông Rim đã cứu được nhiều người, chữa được nhiều bệnh nhưng không đòi hỏi công cán. Mọi người lấy thuốc có người biếu ông vài chục nghìn, có người biếu ông chai rượu. Ông bảo, thần rừng cho tôi lộc, tôi lại mang đến niềm vui cho mọi người.

TRẦN CAO ANH