Nguy cơ tận diệt cà gai leo

Những năm gần đây, cây cà gai leo (hay còn gọi là cây cà quánh) là một trong những cây thuốc nam được nhiều người tin dùng để điều trị những bệnh về gan. Tuy nhiên, trước nhu cầu ngày một tăng cao, loại cây thuốc này đứng trước nguy cơ bị tận diệt.

Khoảng 3 năm về trước, tại một số vùng núi, rừng thuộc xã Tam Vinh, Tam Lộc, Tam Lãnh (huyện Phú Ninh), cà gai leo mọc nhiều vô kể trong những rừng bạch đàn. Lúc đó, người dân ở đây chỉ biết đến chúng như một loại cây chẳng có lợi ích gì. Mỗi lần dọn phát rừng là mỗi lần phải tốn công nhổ bỏ loại cây này. Tuy nhiên, từ khi có thông tin cây cà gai leo có thể chữa khỏi các bệnh viêm gan, xơ gan, và thương lái bắt đầu đến địa phương tìm thu mua thì bà con nhân dân ở đây bắt đầu đổ xô lên rừng tìm nhổ loại cây này về bán.

Một người dân tại xã Tam Vinh, huyện Phú Ninh sau một ngày săn cà gai leo. Ảnh: P.N

Ban đầu, do cà gai leo nhiều, dễ nhổ, dễ có ký nên số lượng người đi tìm cà gai leo rất đông. Ở thời điểm đó, tại xã Tam Vinh, huyện Phú Ninh, hầu như nhà nào cũng làm nghề “săn cà quánh”. Nhưng đến thời điểm hiện tại, chỉ còn vài người, lại phải đi xa mới tìm được cà gai leo. Vợ chồng anh Trương Ban và chị Võ Thị Bộ ở thôn Tân Vinh, xã Tam Vinh 3 năm nay gắn bó với nghề “săn cà quánh” này. Anh Ban kể: “Chúng tôi bắt đầu đi từ 5 giờ sáng đến chiều tối mới về, lên mấy vùng núi ở Tiên Mỹ, Tiên Châu, Tiên Thọ (Tiên Phước) mới có cà quánh. Có ngày vợ chồng tôi phải đi qua mấy khu rừng mới tìm được. Những vùng núi ở gần đây người ta đã nhổ sạch hết rồi. Bây giờ cà quánh cũng sắp cạn kiệt”. Trung bình một ngày vợ chồng anh Ban nhổ được 10 đến 15kg cà gai leo tươi, sau khi chặt khúc và phơi khô còn lại khoảng 5 - 6kg.

Cùng với nhu cầu tìm mua loại cây thuốc này ngày càng nhiều thì giá cả cũng bắt đầu tăng lên. Ban đầu, cà gai leo được thương lái thu mua với giá 15 - 20 nghìn đồng/kg khô. Khoảng đầu tháng 10.2015, cà gai leo được thu mua với giá 75 - 80 nghìn đồng/kg khô. Đến thời điểm hiện tại đã lên tới 100 nghìn đồng/kg khô. Ngày càng có nhiều người tìm mua loại cây thuốc này. Chị Nguyễn Thị Phán, chủ quầy thuốc Đông y trên đường Nguyễn Du (TP.Tam Kỳ) cho biết, thời gian gần đây, lượng khách đến cửa hàng của chị hỏi mua cà gai leo tăng mạnh, đa số khách hàng mua về nấu uống hằng ngày với mục đích giải độc gan. Tuy nhiên, nhiều lúc cửa hàng của chị không có hàng để bán cho khách do nguồn cung cấp cà gai leo ngày càng ít đi. Cùng với việc giá thu mua ngày càng tăng cao, cây cà gai leo tiếp tục bị người dân săn lùng ráo riết hơn. Từ một loại cây hoang dại mọc khắp vườn nhà, đến nay, tại những vùng núi rừng lân cận không hề thấy bóng dáng loại cây này, muốn săn được cà gai leo phải lên những vùng núi xa xôi. Có không ít trường hợp người săn phải về tay không dù đã lội qua mấy núi để tìm cà gà leo.

Từ một loại cây hoang dại, với nhiều công dụng chữa bệnh đã được khoa học chứng minh và người dùng tin tưởng, cà gai leo đã thật sự trở thành cây thuốc quý. Tuy nhiên, với việc giá thu mua ngày một tăng cao, người dân đổ xô săn lùng, cây cà gai leo đang đứng trước nguy cơ bị tận diệt.

PHÚC NGUYÊN