Nhà ở phòng chống thiên tai cho người nghèo: Chậm tiến độ

Nhiều ngôi nhà ở phòng chống bão lụt cho hộ nghèo theo Quyết định số 48/2014/QĐ-TTg ngày 28.8.2014 của Thủ tướng Chính phủ (gọi tắt Quyết định 48) đến nay vẫn chưa khởi công xây dựng, dù mùa mưa bão đang đến cận kề. Nghịch lý là nhiều trường hợp từ chối hưởng lợi chính sách vì nguồn tiền hỗ trợ không đủ để xây nhà ở kiên cố.

Quyết định 48 của Thủ tướng giúp cho nhiều hộ nghèo có cơ hội xây nhà ở phòng chống thiên tai. TRONG ẢNH: Nhà ở dột nát của đồng bào xã Trà Bui (Bắc Trà My). Ảnh: TRẦN HỮU

Từ chối… nhận tiền

Thực hiện Quyết định 48, cuối năm 2014, UBND tỉnh phê duyệt đề án hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà ở phòng chống bão lụt trên địa bàn tỉnh. Theo đó, 3.563 hộ nghèo trong vùng thường xuyên bị thiên tai bão lụt sẽ có cơ hội ổn định chỗ ở. Nhà nước hỗ trợ mỗi hộ 12 - 16 triệu đồng, được Ngân hàng Chính sách xã hội cho vay tối đa 15 triệu đồng. Huyện Duy Xuyên là địa phương có số hộ xây nhà nhiều nhất tỉnh với 716 hộ, thấp nhất huyện Bắc Trà My 6 hộ. Tại TP.Tam Kỳ, theo đề án đã duyệt có 30 hộ được hưởng lợi xây nhà. Tuy nhiên, thời điểm này vẫn chưa có hộ nghèo nào khởi công xây dựng công trình. Chủ tịch UBND xã Tam Thanh (TP.Tam Kỳ) – ông Nguyễn Thanh Lâm xác nhận, do số tiền hỗ trợ thấp, trong khi đối tượng đặc biệt khó khăn không có khả năng huy động các nguồn lực khác để xây nhà. Mặc dù có rất nhiều đối tượng hộ nghèo đạt tiêu chuẩn theo Quyết định 48, nhưng họ vẫn không mặn mà nên địa phương không làm hồ sơ, thủ tục. Tại xã Tam Thăng (TP.Tam Kỳ) – vùng bị ngập lụt thường xuyên trong mùa mưa bão, đến nay vẫn chưa có ngôi nhà nào (trong diện hỗ trợ) khai móng. Theo chính quyền xã Tam Thăng, dù đã đề nghị gần 30 trường hợp xây nhà năm 2015, nhưng thành phố chỉ mới duyệt được 19 đối tượng. Tuy nhiên, do vốn chậm phân bổ về địa phương nên hiện tại chưa có hộ nào xây nhà.

Tương tự, nhiều hộ nghèo ở xã Quế Trung (Nông Sơn) có nhà cửa xuống cấp, tiềm ẩn nguy cơ sụp đổ nhưng họ vẫn từ chối nhận tiền Quyết định 48.  “Mấy người thợ địa phương khi đến đây đều ra giá, xây nhà tối thiểu 60 triệu đồng. Tiền Nhà nước hỗ trợ và ngân hàng cho vay cộng lại mới có 30 triệu đồng, trong khi tôi thì mất sức lao động rồi, con cái ai cũng nghèo, đều phải chạy ăn từng bữa thì lấy đâu ra 30 triệu đồng nữa để xây nhà” – một người nghèo địa phương than thở. Qua khảo sát, trên địa bàn huyện Nông Sơn có 702 đối tượng hưởng lợi Quyết định 48, năm 2015 có 67 hộ được duyệt xây nhà. Nếu vận dụng chính sách cứng nhắc xây nhà mới ở vị trí cao ráo, thì số hộ thực hiện chỉ đếm… trên đầu ngón tay. Vì vậy, chính quyền địa phương chủ yếu hỗ trợ để người dân cải tạo, nâng cấp nhà ở là chính. Ông Phạm Phú Thủy – Phó Chủ tịch UBND huyện Nông Sơn thừa nhận: “Trên địa bàn, cũng có trường hợp từ chối xây nhà do mức hỗ trợ thấp. Nói chung, tiến độ thực hiện quá chậm chạp. Lỗi do từ phía người dân và bị động nguồn vốn. Từ nay đến cuối năm, sẽ phấn đấu hoàn thành dứt điểm nhà ở được duyệt”.

Cần đẩy nhanh tiến độ

Cuối tháng 8.2015, Sở Xây dựng đã rà soát còn 2.587 hộ được hỗ trợ xây nhà phòng chống thiên tai theo Quyết định 48 (giảm 976 hộ so với phê duyệt năm 2014). Trong đó, có 1.837 hộ cần xây mới, 750 hộ cải tạo nhà ở. Tổng kinh phí thực hiện gần 138 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến nay ngân sách Trung ương mới phân bổ qua 2 đợt là 10 tỷ đồng (chiếm hơn 20% kế hoạch của năm). Theo Sở Xây dựng, việc thực hiện Quyết định 48 còn ách tắc do chờ đợi vốn Trung ương cấp về, các địa phương mất thời gian rà soát, lựa chọn đối tượng. Về tháo gỡ khó khăn cho người nghèo xây nhà, ngoài mức hỗ trợ, mức vay theo đề án được duyệt, UBND tỉnh còn hỗ trợ đối tượng thuộc diện xây mới tại các vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn 3 triệu đồng/hộ, tại các vùng còn lại hỗ trợ 2 triệu đồng/hộ; hỗ trợ thêm cho các đối tượng thuộc diện sửa chữa nhà tại các vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn 1,5 triệu đồng/hộ. Ngoài ra, có thể huy động thêm các nguồn vốn từ chương trình “Quỹ vì người nghèo” do Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh phát động. Hiện nay, Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh hướng dẫn các chi nhánh ngân hàng cấp huyện, thành phố trực thuộc tích cực hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi và giải quyết nhanh thủ tục cho vay.

Được biết, các hộ thuộc diện hỗ trợ của đề án sẽ được hỗ trợ 12 triệu đồng/hộ; những hộ đang cư trú tại các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn theo quy định tại Quyết định số 1049/QĐ-TTg ngày 26.6.2014 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Danh mục các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn thì ngân sách Nhà nước hỗ trợ 14 triệu đồng/hộ; những hộ đang cư trú tại các thôn đặc biệt khó khăn theo quy định của Chính phủ thì ngân sách nhà nước hỗ trợ 16 triệu đồng/hộ để xây dựng nhà ở phòng tránh bão lụt. Ngoài ra, các hộ có nhu cầu vay vốn và đủ điều kiện vay vốn thì được vay tối đa 15 triệu đồng/hộ từ Ngân hàng Chính sách xã hội để xây dựng nhà ở phòng tránh bão lụt.

 Sở Xây dựng kiến nghị, để đẩy nhanh tiến độ thực hiện Quyết định 48, các cơ quan chức năng, ban ngành, đoàn thể cần giúp đỡ hộ nghèo, nhất là những trường hợp người già neo đơn, không nơi nương tựa. Với những nơi đã phân bổ kinh phí, ngành xây dựng phối hợp với chính quyền các địa phương đôn đốc hộ nghèo khẩn trương xây mới, sửa chữa nhà và đưa vào sử dụng trước mùa mưa bão năm nay.

TRẦN HỮU