Nhà văn Đặng Thanh, người con xứ Quảng tài danh

Ít ai biết rằng, nhà văn Đặng Thanh là một người con xứ Quảng, nổi tiếng trên văn đàn thập niên 70 - 80 của thế kỷ trước với những cuốn tiểu thuyết tình báo, phản gián, trong đó nổi bật nhất là cuốn “X30 phá lưới” viết về nhà tình báo Phan Thúc Định. Tác phẩm này từng được dịch ra nhiều thứ tiếng và xuất bản tại Nga, Mỹ, Nhật, Bungari… Cũng vì sự nổi tiếng đó mà ông dính vào chuyện kiện cáo lôi thôi.

Từ  cán bộ phản gián trở thành nhà văn

Ông Đặng Tuấn Phương, con trai trưởng của nhà văn Đặng Thanh, hiện làm hướng dẫn viên du lịch tự do, cho biết: Nhà văn Đặng Thanh sinh ở Huế, cha là người Quảng Nam (huyện Tam Kỳ cũ, bây giờ không rõ thuộc về Núi Thành, Phú Ninh hay TP.Tam Kỳ?), mẹ là người Huế thuộc dòng dõi hoàng tộc.  Đặng Thanh đã được giác ngộ đi theo cách mạng, tham gia hoạt động trong ngành phản gián của Công an Bình Trị Thiên thời kỳ 1945 - 1954 với bí danh Vũ Lăng. Sau Hiệp định Genève - 1954, ông tập kết ra Bắc, công tác ở Bộ Công an, rồi lấy vợ sinh con ở Bắc. Khoảng năm 1960, ông được điều qua làm ngành tòa án tòa hình sự của TAND Tối cao. Năm 1975, ông được điều vào Sài Gòn quản lý ngành tòa án còn non trẻ của ta thời đó. Chức vụ của ông là thẩm phán, Phó Chánh án TAND TP. Hồ Chí Minh cho đến lúc về hưu.

Nhà văn Đặng Thanh.

Giai đoạn hoạt động trong ngành tình báo và phản gián chàng thanh niên Đặng Thanh đã có nhiều cống hiến cho cách mạng. “Lúc hoạt động ở mặt trận Bình Trị Thiên, cha tôi có nhiều chiến công, trong đó có chiến công bắt được một nhóm Việt gian làm tình báo cho Pháp. Nhờ chiến công đó, cha tôi được trao tặng Huân chương Chiến thắng do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký. Ngoài ra, còn 3 Huân chương khác nữa do Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Tổng Bí thư Trường Chinh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, ký. Ông được mệnh danh là “Hùm xám Bình Trị Thiên” khiến thực dân Pháp tức tối, treo thưởng số tiền lớn cho ai bắt hoặc giết được ông. Cha tôi được đặt tên đường ở TP.Huế” - ông Tuấn Phương kể. Cũng nhờ những năm tháng hoạt động trong ngành phản gián nên Đặng Thanh có một vốn sống và những tư liệu quý giá, sự hiểu biết tường tận của nghề tình báo để ông có thể viết ra những tiểu thuyết tình báo và phản gián hấp dẫn, ăn khách. “Gia tài văn chương” của nhà văn Đặng Thanh gồm 12 cuốn tiểu thuyết tình báo, phản gián. Tác phẩm đầu tay là cuốn “Cất vó” đăng dài kỳ trên báo Thời mới vào năm 1960, sau đó in thành sách. Rồi lần lượt là những tác phẩm “X30 phá lưới”, “Đọ sức”, “Lần theo chuỗi hạt”, “Lá thư vĩnh biệt của Jacquenline”, “Tấm bản đồ thất lạc”, “Nữ điệp viên Sao Chămpa”, “Sự thật về X30”, v.v.

Một số tác phẩm của nhà văn Đặng Thanh.

Khi tôi hỏi chuyện để biết thêm về công việc việc sáng tác của nhà văn Đặng Thanh, ông Tuấn Phương thổ lộ: “Nếu cần tư liệu gì, anh đến nhà em trai  tôi là Đặng Tuấn Dũng. Nó còn giữ nhiều hình ảnh và tư liệu của ông già tôi”. Theo lời kể của vợ chồng ông Dũng, sau khi nghỉ hưu, nhà văn Đặng Thanh mới có nhiều thời gian chuyên tâm vào sáng tác. Ông thường ngồi viết vào khoảng 3 giờ chiều cho đến khoảng 8 giờ tối. “Lúc viết cuốn đầu tiên, cuốn “Cất vó”, cha tôi có đưa cho một số bạn bè xem. Sau này, thỉnh thoảng cụ lại đi thăm bạn bè, tìm gặp những người có hoạt động tình báo… để hỏi chuyện, tìm tư liệu thêm” - bà Nguyễn Thị Vân Hà, vợ ông Đặng Tuấn Dũng, cho biết. Bà Hà là người thường đánh máy bản thảo giúp cha chồng, qua đó, bà phần nào hiểu được những tâm tư và lai lịch của những câu chuyện được nhà văn sáng tạo ra. “Những truyện tình báo, phản gián được cụ viết từ những tư liệu và những nhân vật, con người trong giai đoạn cụ làm tình báo để viết. Tác phẩm “Tấm bản đồ thất lạc” cụ viết về thời niên thiếu của mình được giác ngộ làm cách mạng” - bà Hà kể.

Lùm xùm quanh tiểu thuyết “X 30 phá lưới”

Tác phẩm nổi bật nhất của nhà văn Đặng Thanh là tiểu thuyết “X30 phá lưới”. Tác phẩm này được nhà văn viết ở miền Bắc nhưng năm 1975 mới in trên báo Sài Gòn Giải Phóng, sau in thành sách. Lúc đó, nhà văn đang công tác tại TAND TP. Hồ Chí Minh. “X30 phá lưới” gây tiếng vang lớn trên văn đàn, tạo nên “cơn sốt” trong dư luận. Sau đó, tác phẩm được dịch ra nhiều thứ tiếng và xuất bản ở nhiều nước như Nga, Bungari, Nhật, Mỹ… Khi biết tin một nhà xuất bản ở Nhật in tác phẩm này, một người quen của nhà văn Đặng Thanh đã kiện ông, đòi quyền tác giả và nhuận bút. Theo lời kể của ông Tuấn Phương và vợ chồng ông Tuấn Dũng, nguyên do dẫn đến chuyện lùm xùm như sau: Do bận rộn nên nhà văn nhờ một người thầy giáo dạy văn sửa giùm lỗi chính tả trong bản thảo “X30 phá lưới”. Vì cũng  bận nên thầy giáo này lại nhờ một đồng nghiệp cũng dạy văn làm giúp. Khi truyện in trên báo thì không thấy người này lên tiếng đòi hỏi quyền lợi, nhưng khi nghe tin một nhà xuất bản ở Nhật in tác phẩm này, thầy giáo sửa giùm bản thảo kia kiện ra tòa đòi tác quyền và nhuận bút.

Ông Đặng Tuấn Dũng, con trai út của nhà văn bên chiếc máy đánh chữ và những tác phẩm của nhà văn.

Tại tòa, ông này không trưng ra được bằng chứng gì chứng minh mình là tác giả. Ngược lại, nhà văn Đặng Thanh đã trưng ra nhiều bằng chứng thể hiện mình là tác giả. Đối chiếu các bằng chứng và xét lai lịch của hai người, tòa án kết luận ông Đặng Thạnh là tác giả của “X30 phá lưới” vì chỉ có những người làm trong ngành tình báo hoặc có tư liệu về nó mới am tường mà viết ra được những truyện về tình báo. Tuy nhiên, tòa cũng tuyên nhà văn Đặng Thanh phải viết lời cảm ơn cho người thầy giáo kia. “Chuyện đó thì không phải đến lúc tòa tuyên, cha tôi mới làm. Khi xuất bản, ngay trang đầu, ông đã viết lời cảm ơn nhiều người, trong đó có người thầy giáo kia” - ông Tuấn Phương chia sẻ. Mấy chục năm trôi qua, những tác phẩm của nhà văn Đặng Thanh vẫn được tái bản, làm say mê hàng triệu độc giả. Đọc truyện ông bạn đọc càng hiểu thêm về một giai đoạn lịch sử và càng tự hào về những chiến sĩ cách mạng mưu trí, dũng cảm...

NGUYỄN VĂN  THỊNH