Những "gia đình văn nghệ" xứ Quảng

Trong làng văn nghệ Việt Nam, chuyện vợ - chồng, cha - con, anh - em... cùng là văn nghệ sĩ không hiếm. Nhưng với một hội văn nghệ địa phương có số hội viên không quá đông như Quảng Nam mà lại có tới hơn chục trường hợp “người một nhà” cùng làm văn nghệ thì cũng là chuyện lạ.

Chỉ có ở Quảng Nam

Chính xác, ở Hội Văn học nghệ thuật Quảng Nam, những trường hợp “người một nhà” cùng làm văn nghệ có tổng “quân số” lên tới hơn 30 người. Nhiều nhất là gia đình nhạc sĩ Hồ Xuân Hương, với 3 người em trai cùng sáng tác nhạc là Hồ Xuân Tùng - công tác tại Bộ Giáo dục; Hồ Xuân Chính, Hồ Xuân Trung - cùng làm việc ở Quảng Nam và một người em gái là Công Lý - ca sĩ của Đoàn Ca múa nhạc Quân khu V. Đứng hàng thứ nhì là gia đình cây bút văn xuôi kỳ cựu Lam Hà. Ông có hai con trai là nhạc sĩ Xuân Bá, Xuân Trúc và cháu nội Lê Vân Trúc Ly - con gái của Xuân Trúc, vừa làm thơ vừa chơi nhạc vừa làm báo... Trường hợp một gia đình có 3 người cùng làm nghệ thuật có anh em nghệ sĩ nhiếp ảnh Đặng Kế Đông, Đặng Kế Đức, Đặng Kế Cường. Mỹ thuật có ba cha con họa sĩ Lê Văn Luyến (cha), Lê Nguyên Chính, Lê Bùi Cung Vũ. Ở chuyên ngành văn học, “cặp 3” thuộc về gia đình cây bút thơ Ngô Hà Phương. Anh có con gái là Ngô Thị Thục Trang - vừa làm thơ vừa viết văn xuôi và chàng rể làm thơ Nguyễn Hữu Hồng Sơn. (Hồng Sơn là con trai nhà thơ Đông Trình và là em ruột nhà thơ giàu cá tính Nguyễn Hữu Hồng Minh).

Tác giả Lam Hà (thứ 2 từ trái sang) và 2 con - nhạc sĩ Lê Xuân Bá (ngoài cùng, bên trái), Lê Xuân Trúc (ngoài cùng bên phải). Ảnh: Huỳnh Trương Phát

Trường hợp gia đình có hai người cùng làm văn nghệ có cha con Nguyễn Đức Dũng, Nguyễn Thị Trà Nguyên - đều vừa làm thơ vừa viết văn. Cũng ở mảng văn học còn có vợ chồng Phùng Tấn Đông, Khiếu Thị Hoài. Mỹ thuật có hai cha con Lê Đình Sung, Lê Việt Thắng (họa sĩ Lê Đình Sung là tác giả “Bức họa ly kỳ” nổi tiếng vẽ tên tướng Pháp D’Argenlieu vào năm 1947) và anh em Trương Bách Tường, Trương Bách Bảo. Nhiếp ảnh thì có cha con Lê Vấn, Lê Nguyên Khang. Ngoài ra, còn có 3 trường hợp người cùng một nhà nhưng lĩnh vực hoạt động thì khác nhau: họa sĩ Trần Văn Binh có vợ là cây bút văn xuôi Lương Mỹ Linh; nghệ sĩ nhiếp ảnh Huỳnh Bá Khoa có vợ là cây bút thơ Mai Thanh Vinh; nhà báo - nghệ sĩ nhiếp ảnh Huỳnh Trương Phát thì khá nổi với... thơ, có con gái hoạt động mỹ thuật với chuyên ngành đồ họa là Huỳnh Phát Dạ Vy. Qua tìm hiểu “nội tình” của gần 40 hội văn nghệ địa phương trong nước, người viết bài này được biết hiện tượng “người một nhà” cùng làm văn nghệ thì ở đâu cũng có. Tuy nhiên, các nơi chỉ có dăm trường hợp và cũng rất ít gia đình có 3 và cực hiếm những gia đình có 4 - 5 người cùng là văn nghệ sĩ. Khi nghe kể về những trường hợp đặc biệt ấy của văn nghệ Quảng Nam, một nhà thơ là ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam, đã phải thốt lên: “Đúng là chỉ có ở Quảng Nam!”.

“Thương hiệu” gia đình văn nghệ

Không chỉ ở quê nhà, hầu hết “gia đình văn nghệ” xứ Quảng đều được giới văn nghệ nhiều nơi trong nước “biết tiếng nghe tên”. Ví như khi nhắc đến Lê Xuân Trúc, lập tức có người hỏi ngay “có phải anh em với Lê Xuân Bá không?”. Và, khách văn nghệ thế nào cũng “á à” mến phục khi được cho biết thêm, rằng cặp đôi nhạc sĩ này là con ruột của cây bút văn xuôi Lam Hà - tác giả của “Tiếng phèng la” khá đình đám một thời. Hay khi nhắc đến tay máy Đặng Kế Đông, giới nhiếp ảnh nghệ thuật lại hỏi ngay đến hai người em của anh. Và, cái để mọi người nhắc đến anh em họ chính là những bộ sưu tập huy chương các loại từ cấp khu vực, quốc gia đến quốc tế. Đặc biệt, tại các kỳ liên hoan ảnh nghệ thuật khu vực miền Trung - Tây Nguyên hằng năm, 3 anh em họ Đặng luôn có ảnh được chọn treo và có lúc, 2 trong số 3 người có ảnh đoạt giải.

Cha con Lê Vấn - Lê Trọng Khang tại Triển lãm ảnh nghệ thuật khu vực Nam miền Trung - Tây Nguyên năm 2014 tại Bình Định.

Cha con Lê Vấn - Lê Trọng Khang gần đây cũng vậy, cứ “đánh” đâu “thắng” đó và toàn ẵm giải to. Năm 2013, Lê Vấn ẵm giải vàng khu vực, giải bạc liên hiệp hội Trung ương thì đến năm nay, Lê Trọng Khang ẵm một giải bạc, một giải đồng triển lãm ảnh khu vực, lại có tác phẩm lọt vào triển lãm quốc gia. Cuối tháng 10 vừa rồi, cha con họ cùng lúc được kết nạp vào Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam. Trong khi đó, cha con họa sĩ Lê Văn Luyến cũng liên tục “đôn nhau lên” bằng các thành tích nghệ thuật. Sau nhiều lần liên tục có tranh lọt vào vòng trong hoặc được giải chính thức tại các kỳ triển lãm cấp khu vực, vài năm trở lại đây họa sĩ Lê Văn Luyến “nhường” suất này cho con trai Lê Nguyên Chính. Chuyên vẽ sơn dầu về đề tài tuồng cổ, 3 mùa triển lãm khu vực gần đây Chính có tới 2 lần đoạt giải cao, một lần được giải của liên hiệp hội Trung ương, trở thành một trong những họa sĩ trẻ nhất của Quảng Nam được kết nạp vào Hội Mỹ thuật Việt Nam.

Cần mẫn và say mê sáng tạo, các văn nghệ sĩ là “người một nhà” ở Quảng Nam đã và đang tiếp tục tạo dựng và duy trì “thương hiệu” gia đình văn nghệ cho mình. Và xa hơn, họ cũng đã góp phần làm sáng lên gương mặt văn nghệ của quê hương...

PHAN CHÍ ANH