Nỗi lo tôm giống

Tôm giống tốt hay xấu là yếu tố đặc biệt quan trọng đối với thành công hay thất bại của nghề nuôi tôm nước lợ trên địa bàn tỉnh. Việc kinh doanh tôm giống cho thấy những bất cập vào thời điểm này.

Quảng Nam đang thu hút đầu tư vào Khu sản xuất và kiểm định giống thủy sản tập trung. Ảnh: V.QUANG

Tràn lan tôm giống

Quảng Nam có hơn 2 nghìn héc ta diện tích mặt nước nuôi tôm nước lợ kỳ vọng đem lại thu nhập cao cho người nuôi nhưng thực tế ngược lại, những cánh đồng tôm trơ trọi, hoang hóa vào thời điểm này. Nhiều nông hộ cho biết, cứ  nuôi tôm thì thất bát, hậu quả là nợ nần chồng chất. Nguyên nhân đầu tiên được nhắc đến là tôm giống không đảm bảo chất lượng. Theo quan sát của chúng tôi, giống tôm thẻ chân trắng được các hộ nông dân trên địa bàn tỉnh nuôi trong thời gian qua chia làm 2 loại: các giống tôm uy tín, đã khẳng định thương hiệu và giống tôm chợ, tôm trôi nổi, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Với các giống tôm thẻ chân trắng uy tín như Nam miền Trung, U.P, C.P, chỉ có các nông hộ hay nhóm hộ nuôi quy mô lớn mới tiếp cận được. Còn giống tôm chợ thì tràn lan, giá rẻ, ai cũng có thể mua được.

Ở xã Tam Hải (Núi Thành) hiện có 12 cơ sở kinh doanh tôm giống. Tất cả cơ sở này đều chỉ thực hiện ương, dưỡng tôm giống khi mua về từ các trại tôm giống ở các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận, Khánh Hòa... với điều kiện kinh doanh không đảm bảo. Các bể ương, dưỡng tôm giống được đầu tư sơ sài, các hồ chứa nước đen đặc được nhiều thiết bị sục khí cung cấp ôxy giúp tôm duy trì sự sống. Mỗi trại tôm giống chỉ được chủ cơ sở đầu tư khoảng 3 - 4 bể chứa tôm giống. Các điều kiện nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng không đảm bảo. Nhiều trại tôm giống leo lắt ánh sáng mờ đục. Nhiệt độ nóng đến nỗi không khí hầm hập bao vây. “Chỉ có công ty lớn tạo được giống tôm thẻ chân trắng mới có đủ vốn để đầu tư hạ tầng kiên cố. Chúng tôi chỉ mua tôm giống về, ương nuôi thì ít, chủ yếu là dưỡng tôm giống trong vài ngày rồi bán lại cho các hộ nuôi tôm nhỏ lẻ thôi” - một hộ kinh doanh tôm giống ở thôn Tân Lập (xã Tam Hải) nói.

Nhiều hộ kinh doanh tôm giống cho rằng, số lượng tôm giống bán ra ngày càng ít ỏi. Nguyên nhân là vì nuôi tôm quá thất bát trong thời gian qua khiến các hộ nuôi tôm không dám thả nuôi. Lý do chính là các nhóm hộ nuôi tôm đã hình thành, kết hợp với nhau rồi liên hệ, tự mua tôm giống, vận chuyển về từ các địa phương khác chứ không mua tôm giống lẻ tẻ ở các trại tôm giống nhỏ lẻ. “Tôi kinh doanh tôm giống bấy lâu nay nhưng thấy mua bán ngày càng khó khăn hơn nên có nhiều thời điểm đã đi bắt tôm hùm con và đi “bạn” cho một số chủ tàu trên địa bàn. Đến khi nào không bán được tôm giống nữa thì nghỉ chứ biết sao” - một hộ kinh doanh tôm giống ở thôn Thuận An (xã Tam Hải) nói. Các hộ kinh doanh giống tôm sú ở phường Điện Dương (thị xã Điện Bàn) cũng đang cầm cự qua ngày vì tôm sú ngày càng ít được nuôi trên địa bàn tỉnh.

Cần đảm bảo chất lượng

Hầu hết trại kinh doanh tôm giống trên địa bàn tỉnh đều không đủ cơ sở hợp pháp để tồn tại. Theo quy định tại Thông tư 26/2013/TT-BNNPTNT ngày 22.5.2013, các cơ sở ương, dưỡng giống thủy sản bắt buộc phải có ít nhất một nhân viên kỹ thuật có trình độ từ trung cấp nuôi trồng thủy sản trở lên hoặc có giấy chứng nhận/chứng chỉ được đào tạo về nuôi trồng thủy sản do cơ quan có chức năng cấp. Quảng Nam có đến 52 cơ sở kinh doanh tôm giống tồn tại nhưng hầu hết không hội đủ điều kiện đó. Cùng theo quy định, chủ cơ sở ương, dưỡng tôm giống bắt buộc phải công bố tiêu chuẩn chất lượng giống thủy sản và đảm bảo chất lượng giống thủy sản đã công bố; thực hiện ghi nhãn giống thủy sản khi lưu thông. Điều này không được thực hiện ở các trại kinh doanh tôm giống tại Quảng Nam. Cũng cần nói thêm, các cơ sở kinh doanh tôm giống phải thực hiện ghi chép hồ sơ theo dõi trong quá trình ương, dưỡng tôm giống, thực hiện lưu giữ hồ sơ tối thiểu là 2 năm nhưng nhiều trại giống bỏ qua yếu tố này mà vẫn tồn tại. Với các điều kiện kinh doanh sơ sài, không đảm bảo thì con tôm giống chất lượng kém đến với nông hộ nuôi tôm là điều dễ hiểu.

Theo ông Nguyễn Tấn Hùng - Phó Chủ tịch UBND xã Tam Hải, con giống từ các trại kinh doanh tôm giống trên địa bàn đến với người nuôi tôm có đảm bảo chất lượng hay không thì không thuộc thẩm quyền chức năng của chính quyền cấp xã. Đất đai mà các chủ trại tôm giống sử dụng thuộc quyền sở hữu của họ hay được UBND xã Tam Hải thống nhất cho thuê nên họ không có vi phạm trong kinh doanh. “Chúng tôi đâu thể căn cứ vào các quy định của ngành thủy sản mà kiểm tra các trại kinh doanh tôm giống. Chúng tôi sẵn sàng tạo điều kiện và phối hợp với các chức năng của tỉnh, huyện để kiểm tra, thanh tra các cơ sở kinh doanh tôm giống, qua đó đảm bảo hơn về chất lượng tôm giống cho người nuôi đến mua” - ông Hùng nói.

Theo ông Ngô Tấn - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, tất cả tôm giống nhập về Quảng Nam đều có giấy chứng nhận kiểm dịch nhưng việc kiểm tra đánh giá thực sự chất lượng con giống, nguồn gốc con giống chưa thực hiện được. Các cơ sở tạo giống tôm sú và ương, dưỡng giống tôm thẻ chân trắng cung cấp cho thị trường gần 1 tỷ con tôm giống. Tuy nhiên, các cơ sở sản xuất và cung ứng giống tôm nước lợ trong tỉnh còn nhỏ, phân tán và chưa đáp ứng được nhu cầu con giống, cả về số lượng và chất lượng. Bà Phạm Thị Hoàng Tâm - Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Quảng Nam cho biết, trên địa bàn tỉnh hiện chưa có cơ sở tạo giống tôm thẻ chân trắng. Hiện tại, UBND tỉnh đã hoàn chỉnh xây dựng hạ tầng kỹ thuật Khu sản xuất và kiểm định giống thủy sản tập trung (thôn Phương Tân, xã Bình Nam, Thăng Bình) với quy mô khoảng 20ha. Tỉnh đang chú trọng thu hút đầu tư và đến thời điểm này có 2 công ty đang thực hiện các thủ tục cần thiết để có thể vào sản xuất tôm giống ở Khu sản xuất và kiểm định giống thủy sản tập trung. Khi đó, chất lượng giống tôm thẻ chân trắng sẽ ổn định, dần hiện thực chủ trương nuôi thủy sản bền vững của tỉnh.

VIỆT QUANG