Zalo Báo Quảng NamGửi bình luận
Học sinh, sinh viên xứ Quảng liên tục được tạo điều kiện để thể hiện niềm đam mê nghiên cứu, sáng tạo khoa học cũng như khởi nghiệp, từ những cuộc thi sáng tạo các cấp.
Từ cuộc thi khoa học kỹ thuật
Những năm qua, học sinh (HS) Quảng Nam đã quá quen với cuộc thi khoa học kỹ thuật (KHKT) - cuộc thi dành cho những học trò có niềm đam mê nghiên cứu sáng tạo do Sở GD-ĐT tổ chức. Từ lần đầu tiên vào năm học 2015 - 2016, đến nay đều đặn hàng năm ngành GD-ĐT mở sân chơi thú vị này với quy mô ngày càng mở rộng. Nếu năm đầu tiên tổ chức chỉ có 50 dự án tham gia, thì con số này đã tăng lên hơn gấp đôi với 119 dự án ở cuộc thi năm học 2024 - 2025.
Câu chuyện nghiên cứu sáng tạo trong HS không dừng lại ở cuộc thi cấp tỉnh. Một số em có dự án đạt giải cao còn được cử đại diện cho tỉnh tham gia cuộc thi KHKT quốc gia. Và rất đáng mừng, đã không ít lần học trò xứ Quảng để lại dấu ấn đậm nét. Như năm học 2015 - 2016, Quảng Nam có được 2 giải nhất, 1 giải nhì; đến năm học 2020-2021, cả 2 dự án góp mặt đều được nhận giải nhì. Gần nhất là tại cuộc thi KHKT toàn quốc năm học 2022 - 2023, Quảng Nam một lần nữa tạo ấn tượng khi dự án của 2 HS Đặng Bảo Khoa và Huỳnh Hà Giang (Trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm) xuất sắc giành giải cao nhất.
Đánh giá về cuộc thi KHKT, Giám đốc Sở GD-ĐT Thái Viết Tường cho rằng đây là sân chơi trí tuệ, bổ ích dành cho HS và được ngành rất quan tâm, duy trì hàng năm bên cạnh kỳ thi HS giỏi các môn văn hóa.
Theo ông Tường, thông qua cuộc thi KHKT nhằm khuyến khích HS tham gia phong trào nghiên cứu sáng tạo, vận dụng kiến thức đã học vào cuộc sống để xây dựng những dự án, sản phẩm phục vụ lợi ích cộng đồng. Những năm qua, cuộc thi luôn nhận được sự hưởng ứng tích cực của HS và đã có nhiều dự án chất lượng, đạt giải cao tại cuộc thi cấp tỉnh, quốc gia, thể hiện khả năng nghiên cứu sáng tạo đáng khâm phục của tuổi trẻ học đường xứ Quảng.
Dưới góc nhìn của mình, thầy Phan Văn Lĩnh - Phó Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm chia sẻ, những năm qua, nhà trường luôn quan tâm đẩy mạnh phong trào nghiên cứu khoa học. Do vậy, HS trường chuyên năm nào cũng gặt hái kết quả tốt. Khác với dự thi HS giỏi, dự thi KHKT là các em tự ra đề, giải quyết bài toán để minh chứng ý tưởng đề tài của mình. Do vậy, HS tham gia làm dự án KHKT ngoài học giỏi còn phải có niềm đam mê nghiên cứu mới giúp mang lại thành công.
“Phải khẳng định đây là những HS tài năng và trí tuệ, công sức nghiên cứu của các em quyết định đến kết quả, còn giáo viên chỉ là người hỗ trợ, góp ý. Thông qua đó giúp các em hình thành kỹ năng làm quen với nghiên cứu khoa học, khả năng làm việc nhóm và sự tự tin trình bày trước đám đông”, thầy Lĩnh nói.
Đến khởi nghiệp học trò
Những năm gần đây, Quảng Nam phát động rộng rãi phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Hòa chung không khí đó, ngành giáo dục cũng có những động thái khuyến khích, động viên, lan tỏa tinh thần khởi nghiệp trong học trò.
Năm 2023, lần đầu tiên Sở GD-ĐT phối hợp với Tỉnh Đoàn tổ chức diễn đàn “Học trò xứ Quảng - khát vọng khởi nghiệp sáng tạo”. Chia sẻ dưới hình thức talkshow, các diễn giả đã mang đến diễn đàn những câu chuyện khởi nghiệp hết sức ý nghĩa.
Ông Nguyễn Hoàng Nam - Phó Giám đốc Sở GD-ĐT nhìn nhận, đây là sự kiện góp phần nâng cao nhận thức, tạo động lực, hình thành ý tưởng, tư duy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo cho HS ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Thông qua đó các em có được những kiến thức, hình thành hoài bão, thắp lên khát vọng khởi nghiệp sáng tạo.
Có lẽ không khí khởi nghiệp sáng tạo đó đã lan tỏa đến nhà trường nên cuộc thi “Ý tưởng khởi nghiệp HS Quảng Nam” năm 2024 do Sở GD-ĐT tổ chức nhận được sự phản hồi tích cực với 48 sản phẩm dự thi đến từ các trường THCS, THPT trên địa bàn tỉnh.
Theo đánh giá, dù lần đầu tiên tổ chức song các sản phẩm dự thi có nội dung phong phú, thể hiện sự sáng tạo của học trò, cho thấy ý tưởng và tinh thần khởi nghiệp trong tuổi trẻ học đường. Đơn cử như sản phẩm tranh nghệ thuật từ lá, đèn ngủ, tranh phát sáng được cấu thành từ lá, phối cảnh 2D, 3D của các em HS lớp 9 (Nguyễn Hương Giang, Lê Văn Nguyên Khang, Võ Gia Hân - Trường Tiểu học & THCS Đại Sơn - Đại Lộc) đã tạo ấn tượng cho nhiều người và bán được sản phẩm qua nền tảng mạng xã hội. Nhiều người còn cho rằng, đây cũng là một dấu hiệu đáng mừng cho thấy HS đã nhận thức được vai trò của mình trong việc tạo ra những giá trị tích cực cho cộng đồng, gia đình và bản thân.
Theo ông Nguyễn Hoàng Nam, cuộc thi là nỗ lực của ngành giáo dục trong việc truyền cảm hứng, thúc đẩy khả năng sáng tạo và phát triển kỹ năng khởi nghiệp cho các em HS. Qua kết quả cuộc thi đã minh chứng tinh thần khởi nghiệp mạnh mẽ của thế hệ trẻ Quảng Nam. Những ý tưởng hôm nay chính là hạt giống, hy vọng trong một điều kiện môi trường thuận lợi, sẽ nảy mầm thành những dự án khởi nghiệp đầy ý nghĩa trong tương lai.
Lan tỏa
Bên cạnh cuộc thi KHKT dành cho HS bậc THPT của ngành GD-ĐT còn có cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng do Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật tỉnh chủ trì, cùng với Sở GD-ĐT, Tỉnh Đoàn, Sở Khoa học công nghệ tổ chức.
Theo ông Huỳnh Đức Dũng - Phó Chủ tịch Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật tỉnh, đây là cuộc thi có tuổi đời khá dài, năm 2024 là năm thứ 17 được diễn ra, trở thành hoạt động sáng tạo KHKT sôi động, lan tỏa rộng rãi trong tuổi trẻ cả tỉnh. Đối tượng rộng hơn (với độ tuổi từ 6 – 18 tuổi) nên cuộc thi cấp tỉnh năm 2024 thu hút đến 304 sản phẩm tham gia và chất lượng được nâng lên rõ rệt, có đề tài dự thi giành giải nhất quốc gia. Ban tổ chức cũng đã phát động cuộc thi lần thứ 18 năm 2025.
Trong khi đó, các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh cũng rất quan tâm đối với công tác nghiên cứu khoa học trong sinh viên. PGS.TS Huỳnh Trọng Dương - Hiệu trưởng Trường Đại học Quảng Nam cho biết đơn vị thường xuyên duy trì tổ chức hội thảo khoa học sinh viên cấp trường, đồng thời tạo điều kiện cho sinh viên tham gia các cuộc thi khởi nghiệp của tỉnh, quốc gia.
Năm 2024, có 4 dự án khởi nghiệp tham gia thi khởi nghiệp sáng tạo cấp tỉnh, 7 dự án tham gia triển lãm tại tuần lễ khởi nghiệp sáng tạo Techfest. Đặc biệt, đội tuyển sinh viên Trường Đại học Quảng Nam đoạt giải ba Giải thưởng sinh viên nghiên cứu khoa học - Euréka 2024.
Ông Phạm Ngọc Sinh - Phó Giám đốc Sở Khoa học - Công nghệ, Trưởng ban Điều hành hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo tỉnh Quảng Nam cho biết, đối với lĩnh vực thúc đẩy sáng tạo khoa học kỹ thuật trong học sinh, sinh viên, ngành khoa học công nghệ tỉnh Quảng Nam đã phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo, Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật tỉnh tổ chức nhiều cuộc thi, tạo sân chơi thường niên cho các em thể hiện năng lực sáng tạo. Đối với những giải pháp đoạt giải, có tính khả thi cao, các em học sinh, sinh viên sẽ được hỗ trợ, bổ sung kiến thức để hoàn thiện, nâng cấp giải pháp của mình. (PHAN VINH)
Nhiều bạn trẻ đam mê sáng tạo khoa học kỹ thuật được tạo điều kiện hỗ trợ để nâng cấp các ý tưởng, giải pháp...
Đam mê sáng tạo
Với tính cách tò mò, ưa khám phá, ngay từ lúc 7 tuổi, em Nguyễn Nguyên Khôi (học sinh lớp 11, Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng, Tiên Phước) đã có sở thích... phá đồ chơi. Từ kinh nghiệm “phá” đồ chơi của mình, Nguyên Khôi đã tự chế ca nô, xe chạy bằng pin. Dần dần, em nghiên cứu việc lắp đặt các con chip vào để điều khiển từ xa.
.jpg)
Càng lớn, đam mê sáng tạo khoa học kỹ thuật (KHKT) của Nguyên Khôi càng được thể hiện rõ. Em liên tục chế tạo những máy móc, thiết bị phục vụ cho đời sống của người thân và bà con vùng quê. Những sáng chế của Khôi đều đạt giải cao trong các cuộc thi KHKT các cấp.
Gần đây nhất, chứng kiến nhiều vụ việc thương tâm do rò rỉ khí gas, Nguyên Khôi đã sáng tạo “Thiết bị khóa van khí gas thông minh”. Thiết bị này dựa trên cảm biến IoT thì khi có thay đổi về khí, nhiệt sẽ tự động khóa gas, thậm chí còn cho phép khóa gas từ xa bằng điện thoại thông minh.
Khi tham gia cuộc thi Sáng tạo KHKT cấp tỉnh hồi đầu tháng 1/2025, thiết bị này của Nguyên Khôi đã đạt giải Nhất. Ngoài ra, em cũng phối hợp với nhiều bạn bè ở các tỉnh thành trên cả nước, sáng tạo thiết bị hỗ trợ người khiếm thính đi lại. Thiết bị này cũng nằm trong top 20 sáng kiến của Việt Nam được Microsoft trao thưởng tại cuộc thi về tích hợp AI vào cuộc sống vào cuối năm 2024.
.jpg)
“Trong tương lai, em sẽ theo đuổi chuyên ngành kỹ sư chế tạo máy, nghiên cứu các giải pháp phục vụ cuộc sống, phục vụ nông nghiệp để phát triển nền kinh tế bền vững. Trước mắt, em cũng đang phấn đấu học tập thật tốt để có cơ hội đi du học, đến các nước có nền công nghệ hiện đại để mở mang tầm mắt, cập nhật những tiến bộ khoa học rồi sau đó quay về phục vụ quê hương” - Nguyên Khôi chia sẻ.
Tạo môi trường sáng tạo
Từ năm 2021 đến nay, Trường Cao đẳng Quảng Nam đã có những bước tiến nổi bật trong việc tạo môi trường và các điều kiện thuận lợi để học sinh, sinh viên liên tục sáng tạo trong lĩnh vực KHKT và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Đặc biệt, qua các năm học, nhà trường đều có sinh viên được vinh danh là sinh viên tiêu biểu trong tổng số hơn 100 sinh viên toàn quốc.
PGS.TS Vũ Thị Phương Anh - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Quảng Nam cho biết, một trong những tiêu chí quan trọng để xét chọn danh hiệu sinh viên tiêu biểu toàn quốc là các em phải có sáng kiến KHKT hoặc ý tưởng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đạt giải.
Cụ thể, Trường Cao đẳng Quảng Nam thường xuyên tổ chức các chương trình tham quan, học tập ở các doanh nghiệp sản xuất cho học sinh, sinh viên. Thông qua đó, tạo những diễn đàn mở để các em có thể trao đổi, giao lưu với các doanh nghiệp, tìm hiểu quy trình vận hành nhà máy, tiếp cận những công nghệ tiên tiến, hiện đại. Những giải pháp KHKT, ý tưởng khởi nghiệp sau khi hoàn thiện, được giới thiệu tham gia các cuộc thi từ tỉnh đến trung ương và được nhà trường khen thưởng từ quỹ hỗ trợ xã hội hóa.
“Chính những hoạt động thúc đẩy cụ thể và thiết thực như vậy nên mỗi năm, đều có hơn 10 dự án sáng tạo KHKT và khởi nghiệp đăng ký với nhà trường để thực hiện. Những dự án có thể còn đơn giản nhưng là cột mốc đáng nhớ đối với các em học sinh, sinh viên, từ đó, các em có được sự tự tin, mạnh dạn thực hiện hóa ý tưởng và đây là điều cần thiết, tạo hành trang bền vững trước khi các em tốt nghiệp” - PGS.TS Vũ Thị Phương Anh chia sẻ.
.jpg)
Quảng Nam đã ban hành Nghị quyết 01 ngày 22/1/2022 sửa đổi, bổ dung một số điều của Nghị quyết 02 ngày 12/7/2019 của HĐND tỉnh quy định một số cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển hoạt động khoa học và công nghệ trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2019 - 2025.
Cụ thể đối với các tập thể, cá nhân có sản phẩm đạt giải cấp quốc gia và giải Ba cấp tỉnh trở lên ở các cuộc thi, hội thi sáng tạo kỹ thuật, sáng tạo Thanh thiếu niên nhi đồng, cuộc thi KHKT, cuộc thi Tin học trẻ sẽ được hỗ trợ phát triển, hoàn thiện sản phẩm đạt giải thành đề xuất nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh. Trong đó, có những hỗ trợ thiết thực như thuê chuyên gia tư vấn, thiết kế mô hình, mua nguyên, nhiên vật liệu.... với mức hỗ trợ 80% kinh phí phát triển, tối đa không quá 200 triệu đồng.
Ông Phạm Ngọc Sinh - Phó Giám đốc Sở KH&CN nhận định, hiện nay, các giải pháp KHKT hay ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo của các bạn học sinh, sinh viên đều có tính đột phá cao, mới lạ và ứng dụng mạnh mẽ tiến bộ công nghệ.
“Tuy nhiên, những giải pháp, ý tưởng, dự án này vẫn còn thiếu và đơn giản, các quy trình chưa được hoàn thiện bài bản, vì vậy mà những cơ chế hỗ trợ, chính sách phát triển dự án của nhà nước là vô cùng cần thiết. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đề nghị các giải pháp, dự án đã từng đạt giải ở các cuộc thi, hội thi sớm đăng ký sở hữu trí tuệ để có cơ hội hoàn thiện và phát triển trong tương lai” - ông Sinh nói.
Đẩy mạnh giáo dục STEM nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức khoa học gắn liền với ứng dụng trong thực tiễn đời sống được ngành giáo dục Quảng Nam chú trọng.
STEM là thuật ngữ tiếng Anh được viết tắt từ bốn chữ: Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Maths (Toán học). STEM là mô hình giáo dục theo cách tiếp cận liên môn.
Sản phẩm từ STEM
Môn Công nghệ lớp 7, khi học đến các phương pháp nhân giống cây trồng, học sinh được giáo viên yêu cầu học sinh áp dụng kiến thức đã học để thực hành cách giâm cành. Học sinh phải biết chọn loại cây nào phù hợp để giâm cành, biết chọn cành, kỹ thuật giâm, chăm sóc cành giâm… để có sản phẩm nộp giáo viên sau 1 tuần. Với kiểu “học đi đôi với hành” này, học sinh áp dụng được kiến thức đã học vào thực tế, hiểu nội dung bài học tốt hơn và cũng hứng thú hơn trong học tập... Kết quả của bài thực hành ấy chính là sản phẩm STEM.
Từ năm học 2021-2022 đến nay, hằng năm Sở GD-ĐT đều tổ chức các cuộc thi trưng bày sản phẩm STEM của học sinh THCS nhằm tăng cường áp dụng giáo dục STEM trong dạy học, góp phần thực hiện mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Không chỉ tạo cơ hội giao lưu, chia sẻ kiến thức, các cuộc thi trưng bày sản phẩm dạy học STEM còn giúp học sinh cải thiện kỹ năng hợp tác, làm việc nhóm, thuyết trình...
Đánh giá về các cuộc thi trưng bày sản phẩm dạy học STEM bậc THCS những năm qua, lãnh đạo Sở GD-ĐT cho biết, sản phẩm dự thi bao gồm các lĩnh vực Toán, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Tin học, Công nghệ... Nhiều đề tài tiếp cận hầu hết lĩnh vực trong đời sống cũng như học đường, vận dụng, tích hợp kiến thức nhiều bộ môn. Sản phẩm đa dạng đề tài; học sinh thể hiện rõ việc vận dụng linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả kiến thức liên môn đã được học vào sản phẩm hướng đến phục vụ đời sống, hoạt động dạy học.
Từ sân chơi này, nhiều sản phẩm độc đáo của lứa tuổi học đường được ra mắt, như sản phẩm handmade từ sáp ong và nguyên liệu thiên nhiên (Trường TH&THCS Đại Tân, Đại Lộc); máy dọn rác trên sông (Trường THCS Huỳnh Thúc Kháng, Tam Kỳ); mô hình nhà thông minh (Trường THCS Nguyễn Du, Bắc Trà My); typing game tập luyện song song trí nhớ từ vựng và tốc độ gõ 10 ngón (Trường THCS Phan Tây Hồ, Phú Ninh)…
Hình thành năng lực cho học sinh
Tại TP. Tam Kỳ, Trường THCS Lê Hồng Phong là một trong những đơn vị có sản phẩm STEM đoạt giải cao tại các cuộc thi, triển lãm các cấp hằng năm. Năm học 2023-2024, sản phẩm “Bộ tài liệu học tập các nguyên tố và các hợp chất hóa học thường gặp” của trường đoạt giải Nhất cấp tỉnh.
Thầy Ca Văn Bê - Hiệu trưởng Trường THCS Lê Hồng Phong chia sẻ, để hoạt động dạy học STEM đạt hiệu quả cao, nhà trường đã thành lập câu lạc bộ STEM nhằm tạo sân chơi cho học sinh. Đồng thời thành lập tổ tư vấn ý tưởng hỗ trợ học sinh thực hiện sản phẩm STEM; tổ chức các cuộc thi trưng bày sản phẩm STEM cấp trường... “Học sinh vận dụng tốt và áp dụng kiến thức liên môn đã học để làm sản phẩm STEM; đa số dùng nguyên vật liệu tái chế, vật liệu thân thiện môi trường để làm nên những sản phẩm rẻ tiền nhưng có tính ứng dụng cao trong thực tế” - thầy Ca Văn Bê nói.
Hằng năm, nhiều trường tiểu học, THCS trong tỉnh cũng tổ chức trưng bày, triển lãm hoặc thi sản phẩm STEM. Những dịp này được xem là “ngày hội” của học sinh khi các em giới thiệu sản phẩm mang tính sáng tạo, sự khéo léo của mình. Đó có thể là hộp bút, chậu hoa làm từ vật liệu tái chế; làm các sản phẩm, thực phẩm từ thiên nhiên; phần mềm tin học, sản phẩm thông minh như ngôi nhà thông minh; phần mềm tích hợp tính điểm, hẹn giờ kiểm tra, tạo thời khóa biểu; chế tạo thiết bị sạc bình ắc quy tái chế...
Thầy Lê Ngọc Hùng - Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Kim Đồng (Tam Kỳ) cho biết, mỗi năm trường đều tổ chức sinh hoạt trải nghiệm, trưng bày sản phẩm STEM trong học sinh toàn trường và thường tổ chức theo chủ đề nhân các dịp kỷ niệm 8/3, 20/10, /20/11… Chẳng hạn với chủ đề “Yêu quý mẹ và cô” tổ chức trong dịp 8/3 năm qua, học sinh làm sản phẩm STEM cũng chính là những món quà dễ thương, xinh xắn như: dụng cụ gấp quần áo, làm album ảnh, làm thiệp 3D…
Một nhóm học sinh lớp 7 Trường THCS Nguyễn Du (Tam Kỳ) cho biết mục đích làm sản phẩm nước súc miệng từ thảo dược trong cuộc thi trưng bày sản phẩm STEM cấp trường năm học này là vì Quảng Nam là vùng đất có các loại thảo dược phong phú, đa dạng. Việc sử dụng thảo dược trong phòng và chữa bệnh, nhất là trong chăm sóc sức khỏe răng miệng vừa phù hợp với lứa tuổi học sinh vừa an toàn cho sức khỏe.
“Trong quá trình làm ra sản phẩm dự thi STEM, chúng em vừa vận dụng các kiến thức đã học ở các môn học, gắn việc học tập ở trường với thực tiễn đời sống, vừa cải thiện kỹ năng làm việc nhóm, rèn sự tự tin khi thuyết trình trước nhiều người” - nhóm học sinh này chia sẻ.
Ông Trần Văn Hà - Phó Trưởng phòng GD-ĐT Tam Kỳ nói, ngành đã triển khai và các trường thực hiện giáo dục STEM nhiều năm nay. Riêng năm nay, giáo dục STEM ở Tam Kỳ khởi sắc do địa phương đã có phòng học STEM tại Trường THCS Lý Tự Trọng. Đây là phòng học STEM hiện đại đầu tiên trên địa bàn tỉnh.
Với tính ứng dụng cao, phương pháp giáo dục STEM giúp người học có thể vận dụng giải quyết các vấn đề trong thực tiễn cuộc sống, từ đó góp phần hình thành phẩm chất năng lực cho học sinh.
Nội dung: XUÂN PHÚ - PHAN VINH - CHÂU NỮ
Trình bày: MINH TẠO
.jpg "Thầy trò xứ Tiên đam mê sáng tạo")