Quảng Nam tập trung rà soát, giải quyết căn cơ đất công ích

Vấn đề nóng - đất công ích 5%

Từ năm 2022 đến nay, kết quả giải ngân vốn đầu công của tỉnh đạt thấp so với tỷ lệ trung bình của cả nước. Tính đến ngày 10/9/2024, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công của tỉnh mới đạt 38%.

Trong đó, mới có 5 địa phương vượt hơn 50%, còn lại 6 địa phương chưa đạt mức bình quân của cả tỉnh. Về nguyên nhân, theo Ban Thường vụ Tỉnh ủy, chủ yếu là do vướng mắc công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng (GPMB).

Như việc xác định nguồn gốc đất, nhất là liên quan đến đất công ích 5%, đất thổ cư đang rất nóng hiện nay, song chưa có quy định cụ thể về bồi thường, hỗ trợ đối với hai loại đất này, nên chưa nhận được sự đồng thuận trong nhân dân.

Đơn cử, tại TP.Tam Kỳ, qua rà soát có 5 địa phương (gồm: Tam Thăng, Tam Ngọc, An Phú, Hòa Hương, Tam Thanh) báo cáo đất công ích 5% với tổng diện tích có thể quản lý, cho thuê 50,17ha. Còn 8 địa phương khác đều báo cáo không có quỹ đất công ích 5%.

Từ kết quả rà soát này, theo UBND TP.Tam Kỳ, việc rà soát số liệu quỹ đất công gặp nhiều khó khăn do việc chuyển giao từ hợp tác xã sang UBND cấp xã chưa đầy đủ về hồ sơ. Một số địa phương quản lý hồ sơ đất công chưa đúng theo quy định...

Ông Nguyễn Duy Ân - Chủ tịch UBND TP.Tam Kỳ nhìn nhận, việc cập nhật chỉnh lý biến động diện tích đất công ích chưa được thực hiện thường xuyên dẫn đến số liệu quản lý diện tích đất công ích 5% không chính xác, khó chứng minh được nguyên nhân tăng, giảm diện tích.

Đánh giá thực trạng quản lý, sử dụng đất công ích 5% tại 13/18 địa phương cấp huyện (có Sổ quản lý quỹ đất công ích 5%), Ban Cán sự đảng UBND tỉnh cho rằng, pháp luật đất đai thay đổi qua nhiều thời kỳ nhưng chưa có quy định chi tiết để giải quyết các vấn đề cụ thể về lịch sử quản lý đất công ích tại địa phương.

Với Luật Đất đai năm 2024, quy định không cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất công ích (Điều 151), không bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất công ích (Điều 101) nhưng được bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại đối với trường hợp có hợp đồng cho thuê (Điều 107).

Việc bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại phải căn cứ hồ sơ, chứng từ chứng minh; trường hợp không có hồ sơ, chứng từ chứng minh thì UBND cấp tỉnh căn cứ tình hình thực tế tại địa phương quy định việc xác định chi phí đầu tư vào đất còn lại.

Từ thực tiễn của tỉnh và căn cứ pháp lý liên quan, Ban Cán sự đảng UBND tỉnh đề xuất Ban Thường vụ Tỉnh ủy thống nhất chủ trương giao UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương rà soát lại quỹ đất công ích 5% trên địa bàn tỉnh.

Đây là nhiệm vụ quan trọng của các cấp ủy, chính quyền địa phương nhằm giải quyết dứt điểm những vấn đề tồn tại, bất cập trong công tác quản lý, sử dụng quỹ đất công ích 5% nói chung, cũng như giải quyết những vấn đề vướng mắc trong công tác bồi thường, GPMB các dự án nói riêng trên địa bàn của từng địa phương.

Trên cơ sở kết quả rà soát quỹ đất công ích 5%, UBND cấp huyện thực hiện điều chỉnh hồ sơ địa chính làm cơ sở cho việc công nhận quyền sử dụng đất để bồi thường, hỗ trợ cho người đang sử dụng đất theo đúng quy định của Luật Đất đai năm 2024 và Nghị định số 88/2024/NĐ-CP.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Nam Hưng nêu quan điểm, phần lớn các trường hợp không có hợp đồng thuê đất công ích 5% đều sử dụng trước khi xác lập hồ sơ 64/CP (giai đoạn 1994 - 1998).

Trong thực tế, từ khi xác lập hồ sơ đất 5% nhà nước cũng không quản lý, sử dụng. Người dân quản lý, sản xuất liên tục đến nay, không tranh chấp, nên dù không có hợp đồng thuê đất công ích 5% thì phải được ưu tiên giải quyết bồi thường, hỗ trợ.

Cần sớm kiểm kê đất công ích

Tại hội nghị chuyên đề quý III/2024 vừa qua, Ban Cán sự đảng UBND tỉnh xin ý kiến Ban Thường vụ Tỉnh ủy về quy trình rà soát lại quỹ đất công ích 5% gồm 6 bước. Giải trình dưới góc độ của cơ quan tham mưu về quy trình rà soát, ông Nguyễn Trường Sơn - Phó Giám đốc Sở TN-MT cho hay, đơn vị căn cứ thực tiễn các địa phương và kết quả làm thí điểm việc rà soát đối với quỹ đất công ích 5% tại xã Tam Thanh.

Trên cơ sở đó đó, soi chiếu theo Luật Đất đai 2024 và các quy định liên quan, như Thông tư số 10/2024 của Bộ TN-MT để làm căn cứ cho việc rà soát, điều chỉnh hồ sơ địa chính, loại ra khỏi quỹ đất công ích 5% đối với diện tích đất công ích mà trước đây xác lập không đúng quy định, xử lý đối với quỹ đất công ích vượt trên 5%.

Sau khi loại ra, đối với trường hợp không có hợp đồng thuê đất công ích mà hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất trước ngày 1/7/2004, được UBND cấp xã xác nhận sử dụng đất ổn định, không tranh chấp thì bồi thường, hỗ trợ như các trường hợp đủ điều kiện bồi thường về đất theo quy định.

“Ngành kiến nghị Tỉnh ủy, UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương tập trung rà soát lại quỹ đất công ích 5% trong kỳ kiểm kê năm 2024 và kết thúc vào cuối kỳ - tháng 6/2025. Có như vậy chúng ta mới giải quyết căn cơ những vấn đề vướng mắc về đất công ích 5% của các địa phương đã kéo dài hơn 30 năm rồi”- ông Nguyễn Trường Sơn nói.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã thống nhất giao Ban Cán sự đảng UBND tỉnh lãnh đạo việc xây dựng, ban hành quy trình rà soát và ấn định thời gian phải hoàn thành là quý II/2025.

Bí thư Tỉnh ủy Lương Nguyễn Minh Triết yêu cầu các cơ quan, địa phương, đơn vị tập trung cao độ để hoàn thành việc rà soát quỹ đất công ích 5% theo quy trình và các hướng dẫn được ban hành. Địa phương nào hoàn thành rà soát thì áp dụng phương án đề xuất của Ban Cán sự đảng UBND tỉnh.

Đối với trường hợp không có hợp đồng thuê đất công ích mà hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất trước ngày 1/7/2004, được UBND cấp xã xác nhận sử dụng đất ổn định, không tranh chấp thì bồi thường, hỗ trợ như các trường hợp đủ điều kiện bồi thường về đất theo quy định để thực hiện ngay, chứ không chờ đến tháng 6/2025, nhằm đẩy nhanh tiến độ GPMB các dự án…