Quy hoạch xây dựng nông thôn mới: Rà soát, điều chỉnh phù hợp

Thời gian gần đây, những dự án mang tính động lực đã và đang triển khai, tác động mạnh đến các dự báo về phát triển dân cư, kinh tế - xã hội của nhiều địa phương và làm thay đổi lớn các quy hoạch xã nông thôn mới (NTM), mà thực tiễn rõ nhất là tại các xã vùng đông của tỉnh. Vì vậy, việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch xã NTM là yêu cầu bức thiết.

Quy hoạch xây dựng NTM ở xã Duy Trung (Duy Xuyên) được thiết lập khá chi tiết. Ảnh: VĂN SỰ

Nhiều hạn chế

Ông Nguyễn Sửu - Trưởng phòng NN&PTNT Quế Sơn cho biết, toàn huyện có 13 xã thực hiện chương trình NTM. Mặc dù thời gian qua UBND huyện thường xuyên chỉ đạo, đôn đốc nhưng công tác lập quy hoạch xây dựng NTM tại nhiều địa phương vẫn chưa sát với thực tế, chất lượng đề án và đồ án quy hoạch ở một số nơi tính khả thi không cao. Công tác cắm mốc quy hoạch ngoài thực địa còn gặp nhiều khó khăn, chưa đạt yêu cầu… Trong khi đó, chính quyền cơ sở không kịp thời rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch, thậm chí có nơi quản lý quy hoạch không chặt chẽ…

Mới đây, tại hội nghị triển khai những nhiệm vụ trọng tâm của chương trình xây dựng NTM năm 2018 do UBND tỉnh tổ chức, ông Trần Bá Tú - Phó Giám đốc Sở Xây dựng khẳng định, quy hoạch là tiền đề quan trọng trong việc định hướng tiến trình xây dựng NTM. Theo ông Tú, nhìn chung các đồ án quy hoạch xây dựng xã NTM đã được phê duyệt trong giai đoạn đầu về cơ bản là cơ sở cho việc thiết lập những đề án xây dựng NTM cấp xã từ năm 2010 - 2015. Thế nhưng, đánh giá một cách tổng thể, các đồ án quy hoạch còn những hạn chế nhất định, chất lượng chưa cao. Thể hiện rõ nhất là tính khớp nối, liên kết của các hồ sơ quy hoạch chung cấp xã trên địa bàn huyện, liên huyện còn thấp. Do đó, khi triển khai thực hiện dự án hạ tầng kỹ thuật về giao thông hoặc phát triển các khu chức năng đặc thù như cụm công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, khu chăn nuôi - sản xuất tập trung, cơ sở giết mổ, nghĩa trang... gặp phải trở ngại về khoảng cách ly, về sử dụng đất lúa và một số vấn đề khác.

Nhiều ý kiến cho rằng, nguyên nhân cơ bản dẫn đến những tồn tại nêu trên là quy hoạch chung của các xã được lập khi chưa có quy hoạch vùng huyện và các quy hoạch ngành của huyện. Những nơi có quy hoạch ngành thì cũng chưa thể hiện được vai trò định hướng, điều chỉnh các quy hoạch xã NTM. Đặc biệt, hầu hết quy hoạch ngành chưa thực sự đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư (ví dụ như về lao động) và cho quá trình triển khai dự án (chẳng hạn vướng mắc về giải phóng mặt bằng, kế hoạch sử dụng đất trong giai đoạn đầu tư) hoặc vị trí không đảm bảo các yêu cầu liên quan đến quy chuẩn, tiêu chuẩn. Lãnh đạo nhiều địa phương cũng nhìn nhận, sở dĩ các đồ án quy hoạch xây dựng xã NTM có chất lượng không cao một phần là vì tiến độ thực hiện gấp gáp, năng lực của đơn vị tư vấn còn hạn chế. Cạnh đó, việc lập quy hoạch theo hồ sơ mẫu dẫn đến sự rập khuôn là điều không tránh khỏi; chủ thể của công tác quy hoạch là chính quyền cấp xã và nhân dân chưa có kinh nghiệm trong khâu tổ chức, quản lý lập quy hoạch…

Bổ sung, chỉnh sửa là tất yếu

Theo ông Trần Bá Tú,   vấn đề trước tiên là phải tổ chức rà soát, đánh giá các quy hoạch xã NTM. Đối với nhiệm vụ này, cần tập trung rà soát các điều chỉnh đã thực hiện trong vùng của một xã thời gian qua như điều chỉnh về điểm dân cư, phát triển các khu vực sản xuất, vị trí trung tâm,… vì những lý do khác nhau; đồng thời đánh giá các tác động sẽ diễn ra trong xã đó thời gian đến. Ở khâu này chú trọng nhất là các tác động của đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp; quan tâm xem xét các điều chỉnh cần thiết của những khu vực sản xuất khác như tiểu thủ công nghiệp, cụm công nghiệp…; tiếp đến là xem xét các điều chỉnh bên ngoài tác động vào quy hoạch xã NTM. Theo đó, cần kiểm tra các quy hoạch, dự án lớn hơn tác động như thế nào đến xã NTM nói chung, quy hoạch xã NTM nói riêng. Đối với những tác động đó, chú ý xem xét các điều chỉnh sẽ di dời, tập trung dân cư mang tính chất tạo thị (hình thành các đô thị trong giai đoạn từ nay đến năm 2020); việc hình thành các trục, tuyến giao thông; hạ tầng khung mang tính vùng, khu vực liên huyện hoặc tỉnh, liên tỉnh; các vùng sản xuất nông nghiệp chuyên canh.

Nhiệm vụ tiếp theo là đánh giá nhu cầu điều chỉnh theo các phương thức cục bộ, tổng thể, toàn diện. Đây là nội dung mà từ đó, các cơ quan có trách nhiệm sẽ xem xét, đưa ra những yêu cầu liên quan đến kế hoạch điều chỉnh. Chúng sẽ được thể hiện qua nhiệm vụ điều chỉnh (nếu quy hoạch xã NTM được xác định cần điều chỉnh tổng thể) hoặc kế hoạch thực hiện (nếu quy hoạch xã NTM được xác định điều chỉnh cục bộ). Cũng theo ông Tú, những trường hợp điều chỉnh cục bộ sẽ tương ứng với các yêu cầu điều chỉnh mà chúng không tác động lớn đến định hướng quy hoạch xã đã xác lập, phê duyệt. Giải pháp là cần có cách thức thống kê, đánh giá, cập nhật các thay đổi mang tính cục bộ trong quy hoạch xã đã và đang diễn ra. Đến kỳ cần điều chỉnh lớn, kỳ điều chỉnh tổng thể, các nội dung thay đổi sẽ được cập nhật chính thức vào hồ sơ điều chỉnh quy hoạch xã NTM. Trong trường hợp ngược lại, UBND xã tổ chức lập quy hoạch điều chỉnh theo quy định hiện hành.

NGUYỄN SỰ