Rớt chuẩn

Cao chê ngỏng, thấp chê lùn, cái sự chê thật khó định lường bởi cái chuẩn có khi... chưa chuẩn.

Như việc xét chuẩn nông thôn mới (NTM) của Quảng Nam, đến nay trong 62 xã được công nhận đạt chuẩn (giai đoạn 2011-2016) đã có đến 32 xã “rớt tiêu chí đạt chuẩn, bình quân tiêu chí đạt chuẩn thì chỉ còn 17,55 tiêu chí/xã, giảm 1,35 tiêu chí. Tính bình quân số tiêu chí NTM đạt chuẩn của 204 xã là 11,94 tiêu chí/xã, giảm 0,56 tiêu chí/xã so với cuối năm 2016; phát sinh 2 xã đạt dưới 5 tiêu chí (xã Chơ Chun - Nam Giang, xã Phước Thành - Phước Sơn).

Mới nghe qua những con số được rà soát và báo cáo như trên, không ít người sẽ chê ngay là chuyện xây dựng NTM như phong trào “khi lên khi xuống”. Bình tĩnh phân tích thì mới rõ ra nguyên nhân rớt tiêu chí đạt chuẩn phần nhiều vì cái chuẩn đã nâng lên khác hồi trước. Thực vậy, theo Quyết định số 1980/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM giai đoạn 2016-2020 thì nhiều tiêu chí đã nâng cấp theo hướng tăng chỉ tiêu và chất lượng. Chẳng hạn, tiêu chí số 6 tăng 1 chỉ tiêu (xã có điểm vui chơi, giải trí và thể thao cho trẻ em và người cao tuổi), tiêu chí số 8 tăng 2 chỉ tiêu (xã có đài truyền thanh, hệ thống loa; xã có ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý, điều hành), tiêu chí số 13, xã đạt chuẩn phải có hợp tác xã; tiêu chí số 15 tăng 1 chỉ tiêu (tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng thể thấp còi), tiêu chí môi trường tăng 3 chỉ tiêu (tỷ lệ hộ có nhà tiêu, nhà tắm, bể chứa nước sinh hoạt hợp vệ sinh và đảm bảo 3 sạch; tỷ lệ hộ chăn nuôi có chuồng trại và xử lý chất thải chăn nuôi đảm bảo vệ sinh môi trường; tỷ lệ hộ  và cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm tuân thủ các quy định về đảm bảo an toàn thực phẩm), tiêu chí số 18 tăng 2 chỉ tiêu (xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật theo quy định; đảm bảo bình đẳng giới và phòng chống bạo lực gia đình, bảo vệ và hỗ trợ những người dễ bị tổn thương trong các lĩnh vực của gia đình và đời sống xã hội), tiêu chí số 19 tăng 1 chỉ tiêu (xây dựng lực lượng dân quân “vững mạnh, rộng khắp” và hoàn thành các chỉ tiêu quốc phòng).

Chuyện định chuẩn nâng lên là đương nhiên. Bởi đời sống vận động và phát triển không thể đứng yên với chuẩn nào; chuẩn càng nâng lên về chất, hoặc tăng các chỉ tiêu thì càng phải cố gắng phấn đấu. Đó cũng là hành trình đầy khao khát, từ xóa đói giảm nghèo đến xóa nghèo lên khá và giàu. Tất nhiên, cũng không thể chủ quan duy ý chí khi chưa hội đủ điều kiện thực hiện mà cố quá hóa ra lo sốt vó, chổng cẳng. Và cũng là tất yếu, một khi thực tiễn cuộc sống đòi hỏi phải thay đổi thì chuẩn cũng phải thay đổi. Như có thể bàn luận và suy nghĩ thêm cái tiêu chí số 8, việc định chuẩn xã phải có đài truyền thanh và hệ thống loa, theo tôi, chưa hẳn là phù hợp với tất cả địa bàn và xu thế phát triển. Một số vùng đang làm du lịch, du khách tới ở lại nghỉ dưỡng cần sự yên tĩnh mà cái loa phường cứ oang oang liệu có phù hợp không? Chưa nói thời công nghệ số, thiết bị viễn thông thông minh quá nhiều, việc đưa thông tin có cần thiết phải “nói qua loa”?

Rớt chuẩn thì càng phải bình tĩnh mà phân tích và tìm cách tháo gỡ. Có thể học hỏi cách mà thị xã Điện Bàn đang làm là rà soát và tính kế đầu tư nâng cao chất lượng tiêu chí còn thấp. Cũng nhắc lại rằng, Điện Bàn là một trong 2 địa phương cấp huyện được công nhận hoàn thành các tiêu chí cơ bản xây dựng NTM từ năm 2015. Đến nay, qua rà soát có 8 xã đảm bảo giữ vững 19 tiêu chí; 4 xã chỉ đạt 18 tiêu chí và 1 xã “rớt” 2 tiêu chí. Trước tình hình đó, thị xã bắt đầu chuyển hướng với việc xây dựng “Khu dân cư NTM kiểu mẫu”. Với Bộ tiêu chí “Khu dân cư NTM kiểu mẫu” giai đoạn 2017 - 2020 đã ban hành, năm 2017, thị xã tổ chức cho 13 thôn của 13 xã xây dựng mô hình điểm.

Lại nói cái sự khen - chê là không thể vội. Cho nên phải định ra cái chuẩn hợp lý để đo lường sự tiến bộ. Như với việc xây dựng NTM, khen hay chê cũng phải nhìn vào chất lượng cuộc sống của người dân, từ làm ăn kinh tế đến an sinh xã hội. Làm sao để khu dân cư có diện mạo khang trang tươi đẹp, người dân có thu nhập tốt, chỗ ở an toàn, làng xóm bình yên, có điều kiện tốt về y tế, giáo dục... đó là cái chuẩn thường đúng cho nhiều vùng, nhiều thời kỳ.

NGUYỄN ĐIỆN NAM