Rớt tiêu chí nông thôn mới

Số tiêu chí đạt chuẩn bình quân toàn tỉnh tụt giảm, nhiều xã được công nhận về đích nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2011 - 2016 không giữ vững danh hiệu… là thực trạng rất đáng lo ngại hiện nay.

Do vốn ngân sách trung ương bố trí trễ nên quá trình thi công hạ tầng thiết yếu bị ảnh hưởng.Ảnh: VĂN SỰ

Theo số liệu thống kê từ Văn phòng Điều phối NTM cấp tỉnh, hiện bình quân số tiêu chí đạt chuẩn trên một xã của 204 xã trên địa bàn tỉnh là 11,93 tiêu chí, giảm 0,57 tiêu chí/xã so với thời điểm cuối năm 2016 vì bị rớt tổng cộng 117 tiêu chí. Điều đáng nói, trong số 62 xã đã được công nhận đạt chuẩn giai đoạn 2011 - 2016 thì thời gian qua có đến 33 xã ở các địa phương Tam Kỳ, Hội An, Điện Bàn, Phú Ninh, Thăng Bình, Đại Lộc, Núi Thành, Hiệp Đức, Tây Giang, Bắc Trà My, Đông Giang không giữ vững danh hiệu. Nhiều ý kiến cho rằng, nguyên nhân cốt yếu dẫn đến tình trạng trên là từ năm ngoái tới nay các địa phương chậm thành lập, củng cố, kiện toàn ban chỉ đạo, ban quản lý NTM cấp huyện và xã giai đoạn 2016 - 2020 nên công tác lãnh đạo, điều hành, hướng dẫn triển khai những phần việc của chương trình không thực sự quyết liệt, thiếu sâu sát. Cùng với đó là sự phối hợp giữa các phòng ban cấp huyện với chính quyền cấp xã chưa đồng bộ, thiếu gắn kết, nhất là khâu thẩm định dự toán, báo cáo kinh tế kỹ thuật, sử dụng vốn đầu tư, quyết toán dự án hoàn thành…

Theo ông Lê Muộn – Phó Giám đốc Sở NN&PTNT kiêm Chánh Văn phòng Điều phối NTM cấp tỉnh, sở dĩ thời gian gần đây tại 11 địa phương vừa nêu có đến 33 xã được UBND tỉnh công nhận đạt chuẩn trong giai đoạn 2011 - 2016 không giữ vững danh hiệu là do công tác tham mưu chỉ đạo việc thực hiện các giải pháp nhằm duy trì, nâng cao chất lượng bộ 19 tiêu chí ở nhiều nơi còn rất lúng túng và có phần tự thỏa mãn với kết quả đã đạt được. Ông Muộn nói: “Qua khảo sát, đánh giá lại thì 33 xã này bị rớt tổng cộng 90 tiêu chí, bình quân giảm 2,72 tiêu chí/xã, thậm chí có 2 xã giảm đến 5 tiêu chí/xã là Cẩm Hà của TP.Hội An và Quế Thọ của huyện Hiệp Đức. Thế nhưng, phần lớn những xã đó vẫn chưa xây dựng cụ thể kế hoạch, giải pháp để khắc phục, nâng cao chất lượng các tiêu chí”. Mới đây, tại cuộc họp đánh giá tình hình thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM 6 tháng đầu năm 2017 do UBND tỉnh tổ chức, nhiều đại biểu nói quy trình thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn theo quy định của Luật Đầu tư công đối với các dự án đầu tư từ ngân sách trung ương (không thuộc đối tượng được áp dụng theo cơ chế đặc thù quy định tại Nghị định số 161/2016/NĐ-CP của Chính phủ) còn nhiều bất cập nên đã ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ phê duyệt, phân bổ vốn. Cụ thể, đến ngày 30.5, các dự án thuộc danh mục xây dựng trong năm 2017 mới được phê duyệt chủ trương đầu tư vốn ngân sách trung ương. Vì bố trí vốn trễ nên phần lớn các công trình thường phải triển khai xây dựng vào mùa mưa, dẫn đến tiến độ thi công chậm và dễ bị hư hỏng, thất thoát do mưa lũ gây ra.

Một vấn đề nữa cũng khiến các địa phương bức xúc, đó là việc khai thác quỹ đất để tạo nguồn trả nợ đọng xây dựng cơ bản giai đoạn 2011 - 2015 (hiện toàn tỉnh còn nợ gần 120 tỷ đồng) và đầu tư vốn thi công mới các công trình hạ tầng thiết yếu đang gặp rất nhiều khó khăn. Nguyên nhân được xác định là khâu lập hồ sơ khá phức tạp, đòi hỏi nhiều thủ tục và phải qua nhiều bước thực hiện rất rườm rà nên phần lớn các xã không đủ năng lực xây dựng kế hoạch khai thác quỹ đất. Trong khi đó, trung tâm phát triển quỹ đất ở các địa phương chưa phối hợp tốt với các xã để khai thác quỹ đất lẻ. Đối với các xã đồng bằng, khi khai thác quỹ đất phải chọn các đơn vị thực hiện cuộc bán đấu giá quyền sử dụng đất. Nhưng thực tế cho thấy, những đơn vị này thường chỉ nhận thực hiện ở các khu đất lớn, có giá trị cao (chủ yếu tập trung tại đô thị và các xã gần đô thị); còn ở nông thôn thì các đơn vị này ít quan tâm trong việc phối hợp thực hiện vì chi phí thấp. Không chỉ vậy, việc lập thủ tục chọn các đơn vị thực hiện bán đấu giá quyền sử dụng đất theo Luật Đấu thầu còn lắm khó khăn, thủ tục phức tạp và số đơn vị có đủ điều kiện, năng lực để đấu giá đất trên địa bàn tỉnh cũng không nhiều.

Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Quảng Nam, đối với 54 xã phấn đấu đạt chuẩn NTM giai đoạn 2017 - 2020, hiện bình quân số tiêu chí đã đạt chuẩn trên một xã là 12,02 tiêu chí. Riêng 10 xã ở các địa phương Núi Thành, Tam Kỳ, Thăng Bình, Duy Xuyên, Đại Lộc, Bắc Trà My nằm trong diện cán đích vào cuối năm nay thì hiện tại số tiêu chí đạt chuẩn cũng còn thấp, chỉ từ 13 - 17 tiêu chí/xã. Cần nói thêm, trong số 54 xã được chọn về đích NTM giai đoạn 2017 - 2020, thời điểm này có rất nhiều xã chưa hoàn thành nhóm tiêu chí khó đạt chuẩn. Cụ thể, tiêu chí số 10 về thu nhập có 30 xã chưa đạt, tiêu chí số 11 về hộ nghèo có 31 xã chưa đạt, tiêu chí số 13 về hình thức tổ chức sản xuất có 33 xã chưa đạt. Không chỉ vậy, mặc dù UBND tỉnh và các đơn vị liên quan đã liên tục chỉ đạo, đôn đốc nhưng việc triển khai xây dựng mô hình khu dân cư NTM kiểu mẫu ở nhiều nơi còn rất chậm. Hiện nay, mới chỉ có 11/54 xã phê duyệt phương án để tổ chức thực hiện…

Nhiều ý kiến cho rằng, nếu các ngành, các cấp không tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc nêu trên thì thời gian tới sẽ khó hoàn thành mục tiêu đã đặt ra.

VĂN SỰ