Nguyễn Kim Huy - Dung dị một hồn thơ...

Nguyễn Kim Huy sinh năm 1962, quê làng Đông An, xã Tam Mỹ Tây, huyện Núi Thành. Anh tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm Quy Nhơn và được nhà trường giữ lại làm cán bộ giảng dạy bộ môn Ngôn ngữ học. Năm 1986, anh chuyển sang làm việc tại NXB Đà Nẵng và công tác đến nay.

Cơ duyên đến với văn chương

* Cơ duyên nào đưa đẩy anh sang làm biên tập viên NXB Đà Nẵng?

- Nhà thơ Nguyễn Kim Huy: Tôi được bạn bè cùng khóa giới thiệu với chú Nguyễn Văn Giai - Giám đốc kiêm Tổng Biên tập đầu tiên của NXB Đà Nẵng. Lúc bấy giờ là năm 1985. Chú Nguyễn Văn Giai biết tôi là dân Quảng Nam - Đà Nẵng, giảng dạy bộ môn Ngôn ngữ học tại Trường Đại học Sư phạm Quy Nhơn.

NXB Đà Nẵng cũng mới thành lập được hơn một năm, còn thiếu biên tập viên về mảng sách văn học nghệ thuật, vì thế chú Nguyễn Văn Giai “mời gọi” tôi về Quảng Nam - Đà Nẵng công tác.

Tôi nhận lời, bởi đó là vẫn là ước mơ từ nhỏ của tôi: được đọc sách và làm sách! Tháng 4.1986, với sự giúp đỡ hết lòng của các anh chị NXB, tôi chính thức chuyển về công tác tại NXB Đà Nẵng.

* Và anh bước chân vào làng văn từ đấy?

Nguyễn Kim Huy đã in 7 tác phẩm: “Thơ từ yên lặng”, “Nỗi lan tỏa của ngày”, “Kéo co với mùa xuân” (thơ), “Mắt phố” (truyện ngắn), “Triền sông thơ ấu” (truyện thiếu nhi), “Tìm ánh sao băng” (tiểu thuyết), “Thu Bồn - nhà thơ trữ tình Đất Quảng” (chuyên luận văn học)...

-  Nhà thơ Nguyễn Kim Huy: Không! Lúc bấy giờ tôi là người “ngoại đạo” của làng văn, bởi tôi chỉ đọc các tác phẩm văn học cổ kim đông tây mà thôi! Khi tôi về làm biên tập viên NXB Đà Nẵng cũng là lúc cả nước bước sang thời đổi mới.

Việc in ấn, phát hành các tác phẩm văn học đã thoáng hơn, các nhà văn, nhà thơ không còn phải “sắp hàng chờ tới lượt” như một thời đã qua. Tôi vẫn còn nhớ, lúc bấy giờ các nhà văn, nhà thơ Thanh Quế, Thanh Thảo, Huỳnh Văn Hoa, Hồ Trung Tú, Hoàng Minh Nhân, Vĩnh Quyền, Lưu Trùng Dương, Thái Bá Lợi, Phan Tứ… rất nhiệt tình gửi bản thảo tác phẩm văn học đến NXB Đà Nẵng cộng tác xuất bản.

Tôi may mắn được giao biên tập các bản thảo của nhà thơ Thanh Quế, nhà thơ Hoàng Minh Nhân. Làm việc với hai anh, khi quen thân, ai cũng động viên tôi sáng tác, đặc biệt là anh Thanh Quế và anh Phạm Phú Hải lúc đó đang làm việc cùng NXB với tôi.

Sau bài thơ đầu tay “Không đề” gửi Tạp chí Đất Quảng không được mấy ai chú ý, khá lâu sau tôi mới viết bài thơ “Điều gì muốn nói” và dè dặt gửi tiếp tạp chí này. Không ngờ bài thơ ấy lại được bạn đọc yêu thích, là nguồn động viên rất lớn để tôi lại tiếp tục viết…

Những dư ba êm dịu

So với bạn bè cùng trang lứa ở Quảng Nam - Đà Nẵng, Nguyễn Kim Huy đến với làng thơ “chậm chân” hơn nhưng anh lại sớm khẳng định mình bằng giọng thơ riêng. Đề tài thơ Nguyễn Kim Huy là tình bạn - tình yêu, là quê hương xứ sở, ngôn ngữ thơ mộc mạc nhưng lại có những liên tưởng bất ngờ độc đáo, nhạc điệu trong thơ cũng biến hóa và tạo nên những dư ba khác lạ nơi bạn đọc: “Em gần đấy mà cách ngăn quá đỗi/ Có một điều muốn nói lại thôi/ Em hãy cứ buồn em hãy cứ vui/ Anh sẽ giữ yên những điều muốn nói” (Điều gì muốn nói). Thơ tình Nguyễn Kim Huy kiệm lời, không “làm dáng” và rất chân tình...

Từng nếm trải bao nhọc nhằn khổ cực của thời thơ ấu, vì thế, Nguyễn Kim Huy thấu hiểu nỗi gian lao vất vả của người dân quê khi làm ra hạt lúa củ khoai. Mảng thơ về quê hương xứ sở của anh luôn thấp thoáng bóng dáng người mẹ tảo tần, người cha nhẫn nại trên đồng, người chị quanh năm một nắng hai sương. Những năm tháng cơ cực ấy, mỗi khi hoài niệm, anh gọi đó là “nỗi buồn tinh khiết nỗi buồn dịu êm”: “Cơn mưa tuổi thơ mẹ đưa đi học/ Mắt lo âu nước cuộn chân cầu/ Cần câu cặm cắm con cá nhỏ/ Cái lạnh rình quanh bếp lửa hồng”.

Là một hồn thơ dung dị, như nhà thơ Thanh Thảo từng nhận xét, thơ Nguyễn Kim Huy không phải là tiếng hót của chim họa mi, mà là tiếng chim tu hú “kêu bâng quơ làm em thốt giật mình”, không rực rỡ như hoa phượng “nở muộn màng trong sắc trời thu”, mà chỉ là hoa cà hoa cải “đã đơn sơ lại nở trái mùa”. Nguyễn Kim Huy tự nhận: “Tâm hồn anh hoa dẻ hoa mua/ Cứ ngong ngóng vùng núi non xa lắc”.

Dồn sức cho mảng sách về quê xứ

Với tài năng và sự cần mẫn trong sáng tác cũng như trong công việc, Nguyễn Kim Huy được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam, được đề bạt giữ chức vụ Phó Giám đốc kiêm Tổng Biên tập NXB Đà Nẵng, Chủ tịch Hội Nhà văn TP.Đà Nẵng. Hôm NXB Đà Nẵng ra mắt “Tủ sách Đất Quảng”, tôi đến dự và gặp gỡ chuyện trò với Nguyễn Kim Huy.

* Làm Tổng Biên tập NXB Đà Nẵng, mỗi năm đọc duyệt trên dưới nửa nghìn bản thảo đã “mờ mắt” rồi, làm sao “kham nổi” chức Chủ tịch Hội Nhà văn TP.Đà Nẵng?

- Nhà thơ Nguyễn Kim Huy: Chắc do cái tính cả nể cố hữu của tôi thôi! Anh em nhà văn, nhà thơ thành phố “tín nhiệm” bầu thì cũng ráng gồng mình làm để khỏi phụ lòng anh em.

Mà thật ra, tôi cũng không thể “trụ nổi” qua bốn nhiệm kỳ làm ủy viên Ban Chấp hành - Chủ tịch Hội đồng Thơ, từ ngày đầu Hội Nhà văn thành phố thành lập năm 2001. Rồi Phó Chủ tịch - Chủ tịch Hội đồng Nghệ thuật hai nhiệm kỳ kế tiếp và Chủ tịch bây giờ, nếu anh chị em bạn bè văn nghệ trong Hội không tin tưởng mình!

Cơ bản là công việc của Hội có cả Ban Chấp hành cùng chung tay góp sức nhiệt tâm lo liệu. Sáng tác là công việc của mỗi nhà văn, nhà thơ…, Hội là “ngôi nhà văn nghệ chung” ấm áp, động viên anh em có thêm động lực cày cuốc trên cánh đồng chữ nghĩa.

* Còn công việc của anh ở NXB Đà Nẵng?

- Nhà thơ Nguyễn Kim Huy: Ông bà ta có câu: “Trăm hay không bằng tay quen”. Tôi gắn bó cùng NXB với nghề biên tập sách cũng đã hơn 36 năm rồi, vì vậy, khéo sắp xếp việc đọc và viết rồi mọi chuyện cũng đâu vào đấy cả!

Hơn nữa, bên cạnh mình có Ban Giám đốc, Ban Biên tập NXB chung lưng đấu cật và hết sức tâm huyết với nghề trong mọi lúc, kể cả những thời kỳ có thể nói là gian nan nhất. Và rất vui là hầu hết bản thảo gửi đến NXB Đà Nẵng đều có chất lượng tốt, việc đọc và thẩm định nội dung, biên tập bản thảo được NXB luôn cố gắng sao cho tốt nhất, hiệu quả nhất.

Những bản thảo “có vấn đề” này nọ, Ban Biên tập luôn trao đổi cẩn thận với tác giả để có sự đồng thuận trong việc biên tập trước khi duyệt và in ấn phát hành. Nhân đây, cũng xin được nói thêm, bên cạnh các cây bút ở các nơi khác trong ngoài nước, NXB Đà Nẵng luôn được các cây bút Quảng Nam tin tưởng chọn làm “bà đỡ” cho những đứa con tinh thần của mình. Đó là niềm vui rất lớn đối với những người làm nghề xuất bản thâm niên như chúng tôi.

* Là người góp phần quan trọng cùng tập thể NXB cung cấp “món ăn tinh thần” cho độc giả gần xa, anh có nỗi niềm gì?

- Nhà thơ Nguyễn Kim Huy: Quảng Nam và Đà Nẵng là hai đơn vị hành chính trực thuộc Trung ương nhưng với người dân ở hai địa phương, cả hai chỉ là một với tên gọi Đất Quảng!

Từ rất lâu rồi, NXB Đà Nẵng mong muốn được xuất bản những tác phẩm viết về mảnh đất và con người xứ Quảng mang tên “Tủ sách Đất Quảng”. Rất vui là năm 2022 này, sau một thời gian dài chuẩn bị, NXB Đà Nẵng chính thức ra mắt “Tủ sách Đất Quảng”.

Bước đầu, NXB Đà Nẵng đã nhận được nhiều bản thảo giá trị. Với mảng sách chuyên sâu này, hy vọng bạn đọc gần xa và những ai muốn tìm hiểu nghiên cứu về mảnh đất và con người xứ Quảng sẽ có nhiều thuận lợi hơn.

* Cám ơn anh về cuộc trò chuyện thú vị này.