Tác phẩm của Yên Khê vào Bảo tàng Guimet

Dịch giả Phan Thị Hồng Hạnh, mẹ của nữ diễn viên Trần Nữ Yên Khê cho biết, Borderline là tác phẩm Yên Khê sáng tác bằng chất liệu sơn mài vào năm 2017 và tham gia một cuộc bán đấu giá do Christie’s tổ chức. Quan tâm đến nghệ thuật và design đương đại của châu Á, Christie’s đã 3 lần tổ chức những cuộc bán đấu giá tại Thượng Hải và họ đã chọn Yên Khê cùng với 15 designer người châu Á khác để giới thiệu các tác phẩm tại cuộc đấu giá tổ chức tại London vào cuối năm 2017. Bà cho biết thêm: “Ngay khi nhìn thấy “Borderline”, Musée Guimet lập tức muốn có tác phẩm này trong bộ sưu tập của viện bảo tàng… Và đây còn là tác phẩm đương đại đầu tiên của khu vực Đông Nam Á được Guimet chọn đưa vào bộ sưu tập của họ”.

Theo đạo diễn Trần Anh Hùng, chồng của Yên Khê khi giới thiệu tác phẩm này: “Với Borderline (Biên giới), tác giả muốn nêu lên những vấn đề về lãnh thổ, di dân, những giới hạn về địa lý, tìm hiểu căn nguyên của những thực trạng đớn đau đang làm rung chuyển thế giới hiện nay, như việc di dân hàng loạt ở Afghanistan, ở Syria, ở vùng Địa Trung Hải và gần đây nhất là bi kịch của hàng triệu người Rohingya chạy trốn khỏi Myanmar… Để nói lên sự cân bằng mong manh của thế giới liên quan đến vấn đề di dân, Yên Khê đã tạo ra Biên giới theo cách tương phản và đối lập như một hình nón đảo ngược. Đây là một kiến trúc căng thẳng, có nguy cơ bị phá vỡ. Hình nón là biểu hiện của nón lá. Chiếc nón truyền thống Việt Nam ở đây được tái hiện như một vật thể hiện đại. Khi xem Biên giới, chúng ta thấy một mô-típ hình hoa lan tỏa tự nhiên với tất cả đường cong hài hòa và gợi cảm. Tuy nhiên, nếu quan sát kỹ hơn, chúng ta sẽ nhận thấy các đường vân ấy được làm bằng dây thép gai trườn mình hung bạo, tượng trưng cho đường biên giới bất khả xâm phạm. Những dây thép gai này bảo vệ một số người nhưng cũng cự tuyệt một số khác”.

Trần Nữ Yên Khê sinh năm 1968, có quê ngoại ở Đà Nẵng. Cô từng nói một câu nổi tiếng khi trả lời báo chí: “Quốc tịch của tôi là con người tôi!”. Ngoài sự nổi tiếng qua các vai diễn trong các phim đình đám như Thiếu phụ Nam Xương, Mùi đu đủ xanh, Xích lô, Mùa hè thẳng đứng, Vĩnh Cữu… của đạo diễn Trần Anh Hùng, Yên Khê là nhà thiết kế phim nổi tiếng, tham gia nhiều liên hoan phim quốc tế. Cô vốn theo học lịch sử mỹ thuật và tốt nghiệp khoa Kiến trúc nội thất tại Pháp.

Với Trần Nữ Yên Khê, hành trình đưa “Borderline” đến với Bảo tàng Guimet cũng là hành trình tìm về ký ức đẹp đẽ và những cảm thụ nghệ thuật sâu lắng, thuần chất. Nhân dịp này cô đã có dịp thăm lại bảo tàng nghệ thuật lớn nhất của Pháp lẫn Châu Âu này, nơi cô từng đến học và nghiên cứu những năm trước đây. Cô tâm sự: “Cảm xúc thẩm mỹ luôn tương đối ở một giai đoạn trong cuộc đời của mỗi người. Có bốn bức tượng cổ từ châu Á, không có đầu và không có tay, đã tạo ấn tượng sâu sắc mà trước đây tôi chưa phát hiện ra. Toàn bộ các tác phẩm này từng là những bức tượng để thờ  như 2 tuợng Phật đứng của Ấn Độ và Trung Quốc, tượng Nữ Thần của Campuchia... Nhưng cái hay và lạ là khi tượng đã mất khuôn mặt thì chức năng thiêng liêng ban đầu cũng mất theo. Như vậy chúng ta sẽ được phép thoả mái thưởng thức phần thẩm mỹ mà không bị ràng buộc bởi một cảm hứng tôn giáo nào cả. Ở đây chúng ta sẽ quan tâm đến sự cách điệu (stylisation) của những bức tượng này…”.