Tay trong tay…

Festival Di sản Quảng Nam lần thứ V - 2013 đã khép lại. Dư vang của ấn tượng từ lễ hội này sẽ còn tùy lòng người chơi hội mà miên man theo mọi ngả đường. Có người băn khoăn bài toán hiệu quả kinh tế, nhưng làm sao tính hết được vì những hoạt động chủ yếu nhằm quảng bá hình ảnh, đánh thức những ngóc ngách chiều sâu văn hóa của vùng đất, con người xứ Quảng. Điều đáng suy ngẫm là từ việc tổ chức lễ hội, ta nhận thức được gì về giá trị từ nghìn xưa để lại, về thái độ ứng xử trước hai lựa chọn không dễ dàng giữa bảo tồn di sản và khai thác di sản để phát triển du lịch?

Để thức nhận vấn đề đó, hẳn sẽ không thể không nhắc đến thông điệp của bà Irina Bokova, Tổng Giám đốc UNESCO, khi vừa đặt chân đến Việt Nam: “Với một loạt di sản được vinh danh ở cấp thế giới trong những năm qua, Việt Nam đang là một quốc gia rất thành công trong việc khai thác nguồn tài nguyên văn hóa của mình…Tuy nhiên, kinh nghiệm của chúng tôi cho thấy, ở một số quốc gia đang phát triển, việc vinh danh này lại nhanh chóng đặt ra nhiều nguy cơ cho di sản”. Sở dĩ có thông điệp ấy là bởi ở một số quốc gia thường khai thác tối đa danh hiệu di sản thế giới để thu hút du lịch, tạo việc làm và thu nhập cho cư dân trong vùng. Trong khi đó, do thiếu những quy hoạch hợp lý và hài hòa giữa phát triển - bảo tồn di sản, cũng như từ tâm lý nôn nóng thái quá của địa phương, các di sản này đang đứng trước nguy cơ bị phá vỡ một số yếu tố đặc thù về không gian văn hóa, tính sáng tạo và sự tham gia của cộng đồng bản địa, hay thậm chí là chịu ảnh hưởng tiêu cực từ lượng khách du lịch ngày một đông hơn.

Suy ngẫm và thực thi ý tưởng hài hòa giữa bảo tồn di sản và phát triển du lịch cũng đã đặt ra với Quảng Nam. Vì vậy, trong khuôn khổ festival, có rất nhiều hội thảo để nhận diện về công tác bảo tồn di sản, về triển khai thực thi Công ước Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể; đồng thời có các diễn đàn tăng trưởng xanh, liên kết hợp tác trong xúc tiến đầu tư… Tất cả nhằm hướng tìm con đường phát triển bền vững.

Như minh họa sống động cho lời hiệu triệu cần hài hòa giữa bảo tồn di sản và phát triển du lịch, Quảng Nam đã tổ chức hàng loạt hoạt động tôn vinh Hội An, Mỹ Sơn, xác lập kỷ lục văn hóa ẩm thực, triển lãm không gian văn hóa Việt Nam và ASEAN, khai trương Không gian nhà Việt, làm sống lại làng tơ tằm dệt lụa và các trò diễn xướng, trò chơi dân gian… Điều ấn tượng là sự lấp lánh của thông điệp “Di sản trong tay bạn” mà UNESCO đưa ra. Vì thế, mặc dù bận rộn liên tục trong dịp về dự Festival Di sản Quảng Nam, bà Irina Bokova, Tổng Giám đốc UNESCO vẫn dành thời gian đến trao thưởng cho 11 tác phẩm đoạt giải cuộc thi sáng tác mỹ thuật “Di sản Thế giới trong tay bạn”. Hẳn nhiên, hành động này không chỉ khuyến khích các bạn trẻ nghĩ về tầm quan trọng của di sản thế giới và hưởng ứng việc bảo tồn các di sản này cho các thế hệ tương lai, mà dường như còn gợi điều đáng suy ngẫm cho ngành văn hóa, du lịch. Rằng, muốn níu bàn tay của nhân loại, trước tiên phải nhìn lại tay mình, làm sạch tay mình. Tay trong tay là sự hài hòa, quyện chặt, sáng trong...

BẢO TRÂN