Thái Bích Thuận & những khoảng lặng "Đợi"…

Trong cuộc sống có rất nhiều cung bậc của sự chờ đợi… Với  nghệ sĩ nhiếp ảnh (NSNA) Thái Bích Thuận, sự chờ đợi không chỉ dừng lại ở những khoảnh khắc vàng để thăng hoa cùng nghệ thuật mà dường như đằng sau những khoảnh khắc thăng hoa ấy luôn ẩn chứa biết bao điều chờ đợi thuộc về lẽ đời, phận người…

Bốn mươi sáu tuổi, gần 20 năm cầm máy ảnh và khởi đầu bằng con đường chụp ảnh dịch vụ ở phố cổ Hội An, gia tài đã có hàng trăm tác phẩm, có ảnh xuất hiện trên nhiều tờ báo và tạp chí của địa phương và trung ương đồng thời đã gặt hái được không ít thành tựu trong nghề, nhưng phải đến tác phẩm “Đợi”, tay máy ảnh nữ Thái Bích Thuận mới khẳng định mình ở sân chơi ảnh nghệ thuật bằng HCV Liên hoan ảnh nghệ thuật khu vực nam miền Trung - Tây Nguyên tổ chức ở Gia Lai năm 2008 và HCB Cuộc thi ảnh quốc tế Gia Định năm 2009. Cũng vào đầu năm 2008, Thái Bích Thuận được kết nạp vào Hội NSNA Việt Nam. Đúng như chị nói, tác phẩm “ Đợi”  là một sự tình cờ, nhưng để có được khoảnh khắc tình cờ đáng giá ấy, chị đã phải chờ đợi suốt nhiều năm liền kể từ ngày chụp bức ảnh nghệ thuật đầu tiên từ góc nhìn cầu An Hội về Đêm phố cổ lần đầu được tổ chức tại Hội An như một sản phẩm văn hóa - du lịch độc đáo đón chào du khách bốn phương.

Gần 20 năm đã trôi qua và đã có biết bao đổi thay về sắc màu của phố từ góc nhìn đó, nhưng tình cảm của chị đối với Hội An thì vẫn vẹn nguyên như thuở ban đầu tượng hình ý niệm gìn giữ hình ảnh về phố cho mai sau. Và, cũng chính vì điều đó, mà dù cuộc đời cầm máy ảnh làm nghệ thuật, bàn chân chị đã đi qua rất nhiều nơi từ Nam chí Bắc, từ miền rừng núi biên cương tới hải đảo xa mù, nhưng Hội An vẫn là nguồn cảm hứng bất tận, nơi cho chị những rung động sâu sắc qua ống kính và cũng mang đến không ít thành công trong nghề…

Tác phẩm “Thăm phố ngày mưa” của Thái Bích Thuận.

Suốt từ nhiều năm nay, chị thường bắt đầu một ngày mới của mình bằng ly cà phê nơi khoảng trống nhỏ nhắn trong ngôi nhà cổ số 17 đường Nguyễn Thái Học. Nơi này chính là trụ sở của Câu lạc bộ nhiếp ảnh Hội An. Ở đây luôn bày ra trong không gian ấm cúng một bầu không khí thân thiện, cởi mở như một gia đình để anh chị em cầm máy nhiếp ảnh phố Hội có thể cùng nhau trò chuyện về cuộc sống đời thường và trao đổi, luận bàn về tác phẩm. Ở đây, họ chờ đợi những giọt cà phê sóng sánh và chờ đợi những thời khắc đẹp nhất để mang máy ra đi… Hội An đối với họ quá quen thuộc lại càng có sức hấp dẫn, gọi mời với các tay máy ảnh nghệ thuật chuyên nghiệp trong và ngoài nước. Từng con đường, góc phố, ngõ ngách, khúc sông. Từng động thái dù rất nhỏ, rất nhẹ như bác ngư dân của phố khua một mái chèo vào lúc bình minh; như cụ già râu tóc bạc phơ đỉnh đạc và bình yên trước ngôi nhà cổ của mình hay những chị, những bà với gánh hàng rong và tiếng rao làm bừng lên một khoảng không gian phố cổ; hoặc những đoàn du khách ngang qua Lai Viễn Kiều soi bóng nước sông Hoài cho đến những đêm hội rực rỡ hoa đăng và lung linh đèn lồng, lung linh sân khấu, nhộn nhịp bước chân người trên mọi nẻo đường của phố… Tất cả dường như chỉ cần mở mắt là đã thấy, đưa tay ra là chạm tới. Làm sao có thể chắt lọc được những khoảnh khắc đẹp để làm nên một hình dáng Hội An qua ảnh? Bao nhiêu năm nay, bằng niềm đam mê nghệ thuật, bằng tình cảm và trách nhiệm của người cầm máy với quê hương, NSNA Thái Bích Thuận cùng những đồng nghiệp của chị trong CLB nhiếp ảnh Hội An như Đặng Kế Đông, Dương Phú Tâm, Thái Tuấn Kiệt, Mai Thành Chương, Đặng Kế Cường, Đặng Kế Đức hay Huỳnh Hà… đã lặng lẽ “săn tìm” một Hội An dẫu là đời thường nhưng khác lạ, một Hội An thăng hoa ẩn sau những rêu phong trầm mặc…    

Là một tay máy nữ duy nhất của CLB nhiếp ảnh Hội An và cả Chi hội nhiếp ảnh Hội Văn học - nghệ thuật Quảng Nam, NSNA Thái Bích Thuận chú tâm kiếm tìm và chờ đợi những khoảnh khắc đời thường trong cuộc sống. Từ thiên tính của mình, chị luôn hướng ống kính về đề tài phụ nữ với rất nhiều cung bậc. Đó có thể là một chợ cá ban mai ở ngoại vi phố cổ, nơi mà mỗi ngày trôi qua, cuộc sống, công việc của những phụ nữ luôn tất bật với quang gánh và lấp lánh nụ cười hạnh phúc sau một ngày mưu sinh, là những người đàn bà lặng lẽ nhọc nhằn trên cánh đồng muối ở một vùng quê biển miền Trung, là nụ cười vượt qua thời gian, tuổi tác của những người mẹ Việt, là bóng dáng thướt tha của những tà áo dài qua cầu tre lắt lẻo lúc hoàng hôn hay thấp thoáng dịu dàng giữa hẻm phố đầy rêu phong (Phố mùa rêu - HCB Liên hoan ảnh nghệ thuật Nam miền Trung - Tây Nguyên 2012)… Chị bảo, đời thường trong cuộc sống rất vô cùng vô tận, người cầm máy cần có cái nhìn thấu đáo và biết lựa chọn cái lạ để làm nên tác phẩm mang dáng dấp riêng, là của mình chứ không lẫn vào ai khác. Chịu khó quan sát, lặng lẽ chờ đợi, âm thầm bấm máy và cả nhẫn nại chọn lựa tác phẩm ưng ý từ cơ số cú bấm cho một đề tài rồi chăm chút, tỉa tót trên phần mềm photoshop… là thế mạnh của một tay máy nữ như chị trong suốt mười mấy năm qua. Có lẽ vì thế mà tác phẩm ở mảng đề tài này của chị có sự gần gũi, dẫu là mộc mạc nhưng lại dịu dàng đằm thắm, được anh em đồng nghiệp đánh giá cao và cũng khẳng định vị trí tại các sân chơi ảnh nghệ thuật…

Thái Bích Thuận sinh ra trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật, ba là họa sĩ, nhà điêu khắc quá cố Thái Chí Thông, một người vẽ tranh về phố cổ Hội An ít nhiều có danh tiếng trong thế kỷ XX, là người cùng thời và là bạn thân của NSNA Hứa Văn Bân nổi tiếng ở Hội An thời bấy giờ. Hiện ở Gallery ảnh tại số 46/3 đường Trần Phú, NSNA Thái Bích Thuận còn lưu giữ một số tác phẩm hội họa của ba mình và tác phẩm ảnh trắng đen của NSNA Hứa Văn Bân. Chị xem đó là món quà tinh thần vô giá mà đấng sinh thành để lại cho mình bên cạnh những ảnh hưởng về nghệ thuật từ hồi họa sĩ Thái Chí Thông còn sống.

Sau những khoảnh khắc đợi chờ để thăng hoa cùng nghệ thuật, NSNA Thái Bích Thuận lặng lẽ trở về ngôi nhà của mình với thiên chức của một người phụ nữ. Cũng cơm áo gạo tiền và bao nhiêu lo toan vun vén để nhen nhóm bếp lửa hồng. Chỉ có điều, trong ngôi nhà ấy, cuộc đời chị vẫn đang chờ đợi một nửa kia của mình. Sự hy vọng và đợi chờ mà dường như trong khoảnh khắc bấm máy tác phẩm “Đợi” xuất sắc ấy, chị đã gửi cả tâm tư, khát vọng của mình ẩn giấu phía sau những quang gánh và cánh cửa một ngôi nhà. Phía sau ấy là gì nhỉ! Là nụ cười của phụ nữ sau nhọc nhằn mưu sinh, là hạnh phúc của một mái ấm gia đình… Đó chẳng phải là mơ ước, là đợi chờ của những phụ nữ như chị sao!

Chị vẫn đợi, như từng đứng đợi một cơn mưa bất chợt ùa về trên phố trong một buổi sáng mùa xuân nơi căn gác một ngôi nhà cổ ở đường Nguyễn Thái Học để kịp bấm rất nhiều cú máy khi bất chợt một đoàn du khách ngang qua với cơ số những chiếc dù đủ đầy màu sắc. Khoảnh khắc chờ đợi kỳ diệu ấy đã làm nên tác phẩm “Thăm phố ngày mưa” đoạt giải A xuất sắc quốc gia và Huy chương vàng Liên hoan ảnh nghệ thuật khu vực Nam miền Trung - Tây Nguyên năm 2012.

Mảnh đất và con người Hội An tiếp tục chờ đợi ở NSNA Thái Bích Thuận và các đồng nghiệp của chị trong CLB nhiếp ảnh Hội An những góc nhìn và cảm xúc mới về quê hương. Còn chị lại tiếp tục “Đợi” những khoảnh khắc của đời mình.

ĐẶNG TRƯƠNG KHÁNH ĐỨC