Thắt lưng buộc bụng cuối năm

Với tiền thưởng Tết Dương lịch 2023, tiền thưởng bình quân của người lao động trong các loại hình doanh nghiệp (DN) hơn 1,4 triệu đồng/người, giảm 14,7% so với năm 2022; về tiền thưởng Tết Quý Mão năm 2023, mức bình quân hơn 6,7 triệu đồng/người, giảm 6,4% so với Tết Nhâm Dần năm 2022 (Báo Quảng Nam trong số này có bài phân tích cụ thể).

Theo công bố của Bộ LĐ-TB&XH, mức thưởng tết năm nay giảm 15  - 20%. Số người nhận thưởng cao đến trăm triệu đồng sẽ không nhiều. Phần lớn mức thưởng tết tương đương 1 - 2 tháng lương. Hiếm hoi vài tỉnh thành có mức thưởng tăng 1 con số so với năm 2022.

Năm 2022 được đánh giá có nhiều biến động với cả DN và người lao động. Những tháng đầu năm, các DN tuyển dụng nhiều, mức lương cao. Tuy nhiên, từ tháng 6 trở đi, DN hạn chế tuyển dụng và không có nhiều việc làm mới vào cuối năm.

Cuối tháng 11/2022, khi Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam công bố có 41.000 công nhân mất việc làm, thống kê tại 44 tỉnh thành chủ yếu từ giữa năm đến thời điểm thống kê và chỉ với lao động có giao kết, hợp đồng trong DN.

Con số này đã dự báo cho làn sóng mất việc ở thời điểm cuối năm. Và dự báo cho những khó khăn càng lớn hơn kéo dài không chỉ với chuyện thưởng tết mà còn là chuyện thắt lưng buộc bụng cho năm 2023. Lao động mất việc chủ yếu ở các DN sử dụng nhiều lao động như ngành dệt may, da giày, chế biến gỗ, thủy hải sản, gia công linh kiện điện tử, cơ khí.

Tại Quảng Nam, đến thời điểm này, 36 DN cho người lao động nghỉ việc luân phiên và chấm dứt hợp đồng do thiếu việc làm. Theo đó có 4.527 lao động nghỉ việc luân phiên và 3.766 lao động bị chấm dứt hợp đồng (đơn cử Công ty CP Gỗ Minh Dương Chu Lai, Khu công nghiệp Bắc Chu Lai, lao động mất việc rất nhiều với 383 người).

Theo báo cáo “Thực trạng thu nhập và kỳ vọng của người lao động” được công bố bởi Navigos Search (nhà cung cấp hàng đầu về các dịch vụ tuyển dụng nhân sự cấp cao tại Việt Nam) vào tháng 4/2022, tháng lương thứ 13 và thưởng tết là phúc lợi lớn nhất mà người lao động tại Việt Nam được nhận sau quá trình làm việc.

Khảo sát được thực hiện trên 6.800 ứng viên đang làm việc chủ yếu trong 27 ngành nghề khác nhau. Theo khảo sát này, có 53% ứng viên luôn tìm kiếm thông tin về thưởng tết khi tìm việc, tuy nhiên chỉ có 37% nhà tuyển dụng sẵn sàng thể hiện những thông tin này khi mô tả công việc đăng tuyển. Điều này đủ thấy sự không chủ động của DN trước tình hình kinh tế trong nước và thế giới nhiều biến động.

Trong các ngày 23 - 25/12 tại Quảng trường 24/3 (TP.Tam Kỳ) nhộn nhịp phiên chợ trong Chương trình chợ tết Công đoàn năm 2023 (do Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam tổ chức). Đây là nỗ lực đáng ghi nhận từ phía Liên đoàn lao động trong hỗ trợ đời sống cho người lao động khó khăn. Tuy nhiên, ở quy mô rộng hơn, với các hoạt động hỗ trợ như các túi an sinh, ATM gạo khi người lao động mất việc lúc dịch COVID-19 thì vẫn chưa nhiều.

Tại các chợ đầu mối lớn của tỉnh, nhiều tư thương cho biết tình trạng buôn bán ế ẩm, trong khi đây là thời điểm mua sắm mạnh nhất trong năm. Việc bị giãn, hoãn, mất việc làm đi kèm chuyện thắt chặt chi tiêu thì với tích lũy ít ỏi của công nhân, là cảnh báo tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần.

Đồng thời khi người tiêu dùng hạn chế chi tiêu, kéo theo hệ quả các DN suy giảm doanh số dẫn đến cắt giảm đầu tư. Toàn bộ chuỗi phản ứng này sẽ gây nhiều hệ lụy lớn hơn với nền kinh tế của quốc gia.

Điều này được nhìn thấy và các nhà hoạch định cần phải có chính sách ngắn hạn lẫn dài hạn một cách sớm hơn. Bởi dự báo tình trạng người lao động trong các DN mất việc làm còn kéo dài cho đến giữa năm 2023. Và chưa thấy tín hiệu sáng sủa nào sau đó.