Thiếu nước tưới trên diện rộng

Bước vào vụ hè thu năm nay nắng nóng gay gắt kéo dài ở nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh khiến nhiều diện tích lúa nước có nguy cơ khô hạn, bỏ hoang vì thiếu nước tưới. Hiện ngành chuyên môn và người dân các địa phương nỗ lực chống hạn, tiết kiệm nguồn nước tưới cho cây trồng.

Đồng khô cỏ cháy

Những ngày này, khắp các làng quê miền trung du Tiên Phước, đâu cũng thấy cảnh đồng ruộng khô khốc, nứt nẻ. Những chân ruộng có nước tưới từ những trạm bơm thì có hy vọng, còn những chân ruộng tranh thủ được nước đập dâng hoặc nước ao, hồ chứa đã gieo sạ có khả năng không duy trì được lâu, mạ non đã lên nhưng ruộng bắt đầu nứt nẻ. Theo Phòng NN&PTNT huyện Tiên Phước, vụ hè thu này toàn huyện chỉ gieo sạ được khoảng 650ha lúa nước nhờ chủ động được nước từ 136 công trình thủy lợi, người dân đã chuyển ruộng lúa sang trồng màu gần 600ha, nhưng các loại cây màu rất khó phát triển. Ông Huỳnh Đức Thương, Phó phòng NN&PTNT huyện Tiên Phước cho biết: “Toàn huyện có 8 hồ chứa nhưng đến nay các hồ đã gần phơi đáy. Chỉ còn hồ chứa Đá Vách (xã Tiên Cảnh) có thể tưới được trong vòng một tháng, nếu trời không có mưa cũng sẽ khô cạn. Đối với nguồn nước sạch từ các giếng đào hầu như đều đã cạn, mỗi gia đình dùng một giếng cũng chỉ bơm nước được một lần trong ngày. Ở nhiều khu vực, người dân đã hết nước dùng, chuyển sang cải tạo các giếng làng đã cũ dùng tạm”.

Nắng nóng kéo dài khiến việc gieo sạ của nông dân Tiên Phước gặp nhiều khó khăn. Ảnh: N.Hưng

Xã Tiên Lãnh (Tiên Phước) là một trong những địa phương có diện tích gieo sạ tương đối lớn. Theo kế hoạch, vụ này Tiên Lãnh gieo sạ khoảng 145ha, trong đó tập trung chủ yếu các giống lúa ngắn và trung ngày. Theo lịch thời vụ, thời điểm gieo sạ vụ hè thu năm 2014 bắt đầu từ ngày 20 - 25.5 đối với các giống lúa ngắn, trung ngày, song đến thời điểm hiện tại do nắng nóng kéo dài địa phương mới xuống giống được khoảng 40% diện tích. Ông Võ Tấn Thu - Phó ban Nông nghiệp xã Tiên Lãnh cho biết: “Hiện trên địa bàn xã có khoảng 10 đập bổi lớn nhỏ, cung cấp nước tưới cho hơn 50ha lúa nhưng hiện chỉ còn 2 đập Đá Ráp và Hố Khế còn lượng nước tương đối lớn, có thể tưới cho khoảng 25ha, diện tích còn lại thì chủ yếu dựa vào nguồn nước ngầm và nước trời”.

Để khắc phục tình trạng khô hạn, huyện Tiên Phước đã triển khai nhiều phương án chống hạn như nạo vét kênh mương, tăng cường công suất máy bơm hút nước từ các đập bổi, khe suối, ao hồ cung cấp nước tưới cho các cánh đồng. Địa phương đã trang bị 100 máy bơm nước cho 15 xã, thị trấn, ngoài ra trong năm này còn đầu tư gần 4 tỷ đồng xây dựng và sửa chữa lại các hồ đập như Hố Đập (xã Tiên Châu), sửa chữa đập Đồng Quang (xã Tiên Ngọc), sửa chữa và nâng cấp trạm bơm La Ngà (thị trấn Tiên Kỳ)… Ông Nguyễn Văn Luận, cán bộ Phòng NN&PTNT huyện Tiên Phước cho hay: “Để đảm bảo nước tưới cho sản xuất vụ hè thu, chúng tôi đã cử đoàn công tác cùng với các địa phương đi kiểm tra sửa chữa, khắc phục lại các hồ chứa, đập bổi trên địa bàn huyện. Hiện địa phương đã chi gần 1,5 tỷ đồng để gia cố các hệ thống đập dâng, khoan giếng ở một số cánh đồng lớn lấy nước chống hạn; vận động bà con nhân dân khai thông, nạo vét kênh mương, đắp lại các đoạn bị sạt lở, hạn chế tối đa lượng nước thất thoát ra bên ngoài, đảm bảo nguồn nước tưới hiệu quả nhất...”.

Tiết kiệm nước

Những ngày qua, trời nắng nóng gay gắt nên các hồ chứa trên địa bàn huyện Núi Thành được mở hết công suất để phục vụ cho nông dân làm đất sản xuất lúa vụ hè thu. Theo thông báo của Phòng NN&PTNT huyện Núi Thành, thời gian mở nước phục vụ sản xuất hè thu đối với hồ Phú Ninh từ ngày 10.5, hồ Thái Xuân từ ngày 1.6. Riêng các hồ Hố Mây, Hố Trầu, các đập dâng do địa phương quản lý tùy khả năng phục vụ tưới trong vụ hè thu mà bố trí mở nước hợp lý, tránh thiếu hụt nước cho cây trồng. Ông Bùi Văn Gát, Phó phòng NN&PTNT huyện Núi Thành cho biết: “Mặc dù nguồn nước vào thời điểm này tương đối dồi dào nhưng để đảm bảo sử dụng nước phục vụ tưới xuyên suốt trong vụ hè thu, Phòng NN&PTNT huyện đề nghị các địa phương thực hiện tốt một số nội dung ngay từ đầu vụ. Ngoài việc lập phương án chống hạn, các địa phương tổ chức kiểm tra, đánh giá tình hình nguồn nước tại các khu tưới, chỉ đạo nông dân cơ cấu giống lúa phù hợp theo hướng dẫn của Sở NN&PTNT, đồng thời gieo sạ bằng giống lúa trung và ngắn ngày, hạn chế tối đa việc dùng giống dài ngày, bố trí gieo theo trà cùng nhóm giống để điều tiết nước tưới theo từng đợt và giảm thời gian tưới.

Cùng với các biện pháp trên, huyện Núi Thành cũng đề nghị các địa phương huy động nhân dân ra quân nạo vét kênh mương nội đồng, sửa chữa các công trình thủy lợi nhỏ nhằm tránh thất thoát nước, đào ao trữ nước, thu giữ nguồn nước hồi quy, đắp bờ giữ nước, tận dụng mọi nguồn nước phục vụ sản xuất vụ hè thu. Các địa phương đã và đang huy động lực lượng củng cố các tuyến đê ngăn mặn để hạn chế nước mặn xâm nhập vào đồng ruộng khi triều cường. Theo chỉ đạo của Phòng NN&PTNT huyện Núi Thành, để chống hạn cho lúa hè thu đạt hiệu quả, các địa phương cần nhanh chóng triển khai phương án phòng chống hạn cụ thể theo từng vùng, từng cánh đồng, lắp đặt trạm bơm ở những vùng có điều kiện để cấp nước chống hạn cho cây lúa. Ở vùng cát, vùng có mực nước ngầm tốt, nông dân nên thực hiện khoan giếng để phục vụ nước tưới cho cây trồng. Ông Trần Văn Hưng - Trưởng phòng NN&PTNT huyện Núi Thành cho biết: “Vụ này toàn huyện sạ cấy 3.600ha lúa, đến thời điểm này địa phương đã sạ được 2.500ha, còn lại hơn 1.000ha đang sản xuất nhưng hiện tại các hồ chứa Hố Mây (Tam Nghĩa), Đồng Nhơn, Hố Trầu và các đập dâng miền núi ở Tam Sơn, Tam Trà, Tam Thạnh thiếu nước nên có khả năng có từ 200 - 300ha không sản xuất được. Chúng tôi đang đề nghị các công ty khai thác công trình thủy lợi và ban quản lý hồ đập kết hợp với các địa phương điều tiết nguồn nước hợp lý phục vụ kịp thời cho sản xuất vụ hè thu”.

D.LỆ - N.HƯNG - V.PHIN