Thời gian qua kẽ tay...

Hai mươi năm, nhìn lại hành trình Báo Quảng Nam đã trải, nhặt ra giữa bộn bề được - mất, cảm nhận thời gian đã không phụ những nỗ lực đi lên, vươn tới của cả tập thể này. Là người có mặt nơi đây không lâu sau ngày tái lập tỉnh, chứng kiến bao chuyện vui buồn của tờ báo, chợt thấy mình đã khác mình...

Báo Quảng Nam đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba năm 2010.

Từ cái ngày “đoàn quân” Báo Quảng Nam vào thủ phủ Tam Kỳ đến nay, gom góp khá nhiều bụi đường nghề nghiệp, nhiều hình ảnh, nhiều thành quả - cả trái ngọt và trái đắng. Mỗi người đã và sẽ tự cảm, tự nhìn lại và tự kể chuyện mình, chuyện báo. Đã từng kể trong một cuốn kỷ yếu cách đây bảy năm rồi. Đã từng nhắc nhớ nhau trong các bài viết của anh em đồng nghiệp qua mỗi đặc san kỷ niệm ngày báo chí 21.6. Điều muốn gửi theo sự “đặt hàng” của tòa soạn, ở đây là vài nhận xét riêng về cái được của tờ báo trong 20 năm, để thêm tin yêu và chia sẻ.  

Người...

Là nhân lực, hay đội ngũ. Có người ở lại, người ra đi. Ngay từ ngày chuẩn bị vào “phố Tam Kỳ mờ mịt cát bay”, Tổng Biên tập Hồ Duy Lệ đã kể có người ở lại Đà Nẵng vào phút chót. Rồi khi vào Quảng Nam vì hoàn cảnh, vì điều kiện, lại có những cuộc ra đi khác.

Nhưng cái được lớn hơn tất cả, là đã có sự tiếp nối - bổ sung, lớn lên - trưởng thành. Thấy rõ là từ đội ngũ chỉ hơn 10 người ngày ấy nay báo có số lượng cán bộ phóng viên gấp 6 lần, từ một chi bộ nay đã thành đảng bộ với 32 đảng viên. Chung trong ngôi nhà Báo Quảng Nam đã từng có ít nhất 3 thế hệ, là người đi ra từ cuộc chiến, là người sinh ra trước 1975 lớn lên trong thời bình, và sau này có thêm những người trẻ  thuộc thế hệ 8x, 9x.

Lớp tuổi 30 bây giờ chiếm lực lượng đông đảo nhất, chủ lực của tòa soạn, phóng viên, biên tập. Lớp trẻ cũng được học hành bài bản hơn, hầu hết tốt nghiệp đại học, được tiếp cận công nghệ mới. Trẻ còn có sự quý giá là sức khỏe để xông xáo, đi và viết với cường độ cao đáp ứng báo in ra hàng ngày (12 trang) cuối tuần (16 trang) và báo Quảng Nam điện tử, nên năng suất, sản lượng gấp nhiều lần thời trước. Trẻ, bắt nhịp nhanh hơn vào nhịp thở của đời sống hiện đại, yêu cũng khác, nghĩ khác, viết khác, nhưng rất quý là ở tấm lòng với quê hương, gắn bó với tờ báo mang tên quê hương.

Với đội ngũ sung sức, đầy tiềm năng sáng tạo, nhiều tác phẩm báo chí chất lượng cao đã góp phần tôn vinh tờ báo. Như qua các mùa Giải thưởng báo chí Huỳnh Thúc Kháng, Báo Quảng Nam luôn có số lượng đông đảo tác giả, tác phẩm dự giải, liên tiếp đoạt giải cao, cùng nhiều giải thưởng báo chí khác của quốc gia, khu vực.

Phương tiện...

Như mọi nghề, làm báo phải có phương tiện hành nghề. Quãng đường làm báo đi qua, phương tiện thay đổi rất lớn.

Vài chiếc máy vi tính cũ kỹ cọc cạch mà chỉ tòa soạn mới có thời chia tách, đã bỏ lâu rồi, ai thích chơi đồ cổ cũng khó tìm lại được. Giờ là máy cấu hình rất mạnh, phiên bản word mới. Người viết cũng bằng vi tính (báo đã trang bị laptop cho tất cả phóng viên, biên tập viên), gửi bài bằng thư điện tử, thậm chí có thể viết tin bằng điện thoại cầm tay, máy tính bảng mà gửi về tòa soạn. Bộ phận trình bày từ kẻ tay qua dùng máy vi tính, sử dụng các phần mềm thiết kế hiện đại, chế bản rồi xuất phim in kẽm trực tiếp chứ không còn phải sắp chữ, bình bản giấy nhũ. Họa sĩ có thể đồ họa cho bức tranh minh họa nhanh gấp hàng trăm lần thời ngồi trong ký túc xá của báo mà đợi hứng mới vẽ. Bộ phận trình bày của báo ngoài Văn Tin, Văn Dũng là tiếp nối từ kỹ thuật cũ qua mới, còn lại đều trẻ, tiếp cận nhanh kỹ thuật tin học hiện đại.

Chiếc máy ảnh là rõ nhất sự thay đổi phương tiện. Từ những đồ “nồi đồng cối đá” của máy Liên Xô, Tiệp, Đức như hồi chiến tranh sót lại, chụp mà chưa chắc có hình hay không, lại tiếc từng lá phim in sang tráng rửa (ở tiệm Thanh Hà, Anh Đức - Tam Kỳ). Nay, máy ảnh kỹ thuật số, chụp xong, xem chọn rồi chuyển thẳng về tòa soạn, qua trình bày, ra báo. Máy ảnh, điện thoại, máy tính bảng còn có thêm chức năng quay phim, ghi âm, có thể cho ra những video clip, đoạn băng, minh họa cho bài phản ánh, điều tra, tin nóng. Chuyện đó, mươi năm trước mấy ai hình dung được.

Hiện đại nhất là trang bị phương tiện cho báo Quảng Nam điện tử. Ngoài việc trang bị cho các phóng viên, biên tập viên máy tính bàn, máy xách tay, nay có thêm máy quay phim (có cả flycam), máy dựng hình, hệ thống đúc âm,... để sản xuất các bản tin, chương trình truyền hình; sản xuất các video clip, phóng sự và cả phim tài liệu. Nhờ đó, Báo Quảng Nam điện tử đã tích hợp các loại hình báo chí, xuất bản các phụ trang Đầu tư - du lịch (bằng tiếng Anh), Người Quảng xa quê, Nông thôn mới, và đã có truyền hình onlines.

Rõ ràng, nhờ có sự hỗ trợ đầu tư rất lớn của tỉnh, báo đã có điều kiện tiếp cận công nghệ tin học, viễn thông - internet, thay đổi căn bản phương tiện hành nghề theo hướng hiện đại. Báo Quảng Nam đã sử dụng, ứng dụng các công cụ, phương tiện tác nghiệp mới để làm nên một sự chuyển dịch theo hướng báo chí đa phương tiện, ngày càng chuyên nghiệp.

Cơ chế...

Cơ chế tổ chức bộ máy, vận hành, cơ chế tài chính... có sự đổi mới rất lớn, tạo nên bước nhảy vọt của Báo Quảng Nam.

Những năm đầu với cơ chế vận hành chỉ nhằm ổn định, dù có cải tiến đôi chút nhưng chủ yếu tiếp nối khung tổ chức tòa soạn như thời báo Quảng Nam - Đà Nẵng (cũ). Về sau, báo tiếp cận và đổi mới theo hướng “tòa soạn mở” nhưng đồng thời tính tập trung cao khi quy đầu mối với mô hình ban thư ký tòa soạn (xóa bỏ các ban, phòng phóng viên). Lực lượng cơ hữu giảm bớt tầng nấc trung gian để thông tin bài vở được xử lý nhanh hơn, trực tuyến hơn. Lực lượng cộng tác có mạng lưới mở rộng, đứng chân trên các địa bàn trọng điểm. Hiệu quả của mô hình này là cơ cấu nội dung báo theo tỷ lệ 5,5 - 4,5 giữa phóng viên và cộng tác viên, đảm bảo cho sự tăng kỳ, tăng trang, tăng dung lượng phản ánh của tờ báo. Như số báo Quảng Nam cuối tuần, bài của cộng tác viên chiếm đến gần 70%, có cộng viên làm bỉnh bút cho các chuyên trang, chuyên mục.

Đi kèm với tổ chức bộ máy, phương thức vận hành, báo đã tháo gỡ nhiều vướng mắc trong cơ chế tài chính. Đặc biệt, nhờ sự hỗ trợ lớn của tỉnh đồng thời báo phát triển được nguồn dịch vụ, nên quỹ nhuận bút tăng thêm. Các số đặc biệt, đặc san được huy động tự cân đối một phần chi phí nên nhuận bút có sức thu hút với những tác giả có uy tín, tác phẩm có chất lượng cao. Nhờ đó, trong những năm qua các ấn phẩm đặc biệt, đặc san xuân được đầu tư nội dung và hình thức dày dặn, phong phú, đẹp hơn nhiều, tăng lượng phát hành đáng kể so với báo thường ngày.

Từ cơ chế, chính sách hỗ trợ tốt hơn, đội ngũ làm Báo Quảng Nam có điều kiện tác nghiệp thuận lợi hơn, sống được với nghề, chăm lo tốt cho gia đình và làm công tác xã hội. Đó là thành quả không nhỏ.
Đánh giá cả hành trình đi qua của Báo Quảng Nam trong một bài viết, e khó trọn vẹn. Chỉ biết rằng, ngoài nỗ lực tự thân, có sự đồng hành, hỗ trợ, hợp tác từ nhiều phía, báo mới được diện mạo hôm nay. Sự quan tâm hỗ trợ rất lớn từ Tỉnh ủy, các cơ quan, địa phương; sự cộng đồng chia sẻ của các doanh nghiệp; sự tin yêu gửi gắm của bạn đọc, cộng tác viên, tạo nên nguồn lực rất lớn để báo phát triển, đi lên.
Thời gian qua kẽ tay, những gì điểm lược từ nhân lực - phương tiện - cơ chế chỉ là một góc nhìn.
Và, mình đã khác mình theo nghĩa đã lớn lên, trưởng thành hơn...

NGUYỄN HỮU ĐỔNG