Thơm ngọt mướp hương

Mướp là loại trái lành tính, dễ ăn, dễ nấu. Đơn giản nhất là xào chay với dầu, ra món mướp xào độc vị. Muốn lạ miệng thì xào chung với bún tươi, mỳ xắt phơi khô hoặc xào với nấm rơm, nấm mối. Sang hơn, có thể xào mướp với thịt bò, thịt heo nạc hoặc với tôm hay mực tươi. Các bà các chị muốn được chồng khen đảm đang thì thường xào mướp với cật heo, bò và đặc biệt hơn cả là xào với lòng gà kèm giá đậu xanh...

Ngoài món xào, mướp nói chung và mướp hương nói riêng còn thường dùng để nấu canh. Vốn dễ tính nên mướp hoàn toàn có thể trở thành món canh với những thứ thực phẩm đi kèm như trong món xào. Để thêm hương vị, ngoài thịt thà tôm mực còn có thể cho thêm ít rong biển như khi làm món canh mướp chả quết; thêm một ít lá lốt khi nấu canh mướp thịt bò; thêm ít rau bồ ngót khi nấu canh mướp tôm đồng... Nếu không có sẵn những thứ thực phẩm kia thì với vị ngọt thanh sẵn có, chỉ cần người làm bếp muốn biến mướp thành canh thì nó sẽ... thành canh. Những ai từng sống qua thời bao cấp túng thiếu khó nghèo hẳn không thể nào quên được những bữa canh mướp chỉ nêm mỗi muối hạt mà lại ngọt lừ, thơm ngát. Câu ca “Canh suông khéo nấu thì ngon/ Mẹ già khéo nói thì con đắt chồng” phải chăng được “gợi ý” từ món canh mướp nấu suông đơn sơ ấy?

Để làm mướp xào hoặc canh, thường người ta bào, gọt sạch lớp vỏ cứng bên ngoài, chỉ để lại một lớp vỏ mỏng bên trong dính liền với ruột, chẻ làm đôi, xắt miếng vừa ăn rồi nấu. Nhưng với người sành ăn, chính lớp vỏ mướp nham nhám cưng cứng kia mới là tinh túy. Do vậy khi chế biến, thay vì gọt vỏ vứt đi thì chỉ cạo bỏ lớp da nhám rồi gọt lấy lớp vỏ cứng, xắt nhỏ để riêng. Khi nấu, phần vỏ được cho vào trước, khi vừa ngả màu thì nêm nếm gia vị vừa ăn, sau đó mới cho phần ruột vào. Khi ruột mướp săn lại cũng là lúc vỏ mướp vừa chín tới. Vỏ mướp hơi cứng và nhám, nhưng rất thơm, lại bùi. Vỏ mướp xào lòng gà và giá tươi cũng thường là món đưa cay của cánh đàn ông sau một ngày lao động vất vả...

Mướp nhà vừa hái, tiết trời lại đang vào mùa ngâu, trong nhiều món ngon từ mướp ấy, chợt muốn chọn món canh suông, bớt thịt thà dầu mỡ để tăng phần thanh đạm. Mướp hương, bao nhiêu mùi thơm từ nắng gió đất đai được gạn lọc, tinh tuyển qua lá, qua hoa cứ dồn hết vào cho trái. Bếp chưa nổi lửa mà mùi thơm đã dậy lên khắp nhà. Cơm chưa tới bữa mà đã nghe nơi đầu lưỡi vị ngọt thanh đặc trưng của mướp hương hòa quyện, tan ra...