Thúc đẩy mô hình sản xuất sạch hơn

Cái lợi đem lại từ mô hình sản xuất sạch hơn (SXSH) đã thấy rõ. Tuy nhiên, việc triển khai chương trình SXSH hiện vẫn gặp nhiều khó khăn.

Sản xuất sạch hơn không những giúp DN tiết kiệm được chi phí cho sản xuất, xử lý ô nhiễm môi trường mà còn góp phần nâng cao uy tín DN trong cộng đồng.Ảnh: Đ.HÙNG

Tiết kiệm chi phí

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có rất nhiều doanh nghiệp (DN), cơ sở sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp (CN-TTCN), với công nghệ, thiết bị sản xuất còn lạc hậu, không đồng bộ, hiệu quả kinh doanh thấp, dẫn đến nguy cơ ô nhiễm môi trường rất cao. Do đó, việc áp dụng SXSH sẽ mang lại ý nghĩa  lớn không chỉ cho bản thân DN mà cho cả cộng đồng. Khởi động từ năm 2007 đến nay, Quảng Nam đã thực hiện chương trình SXSH tại 14 dự án thí điểm do Chính phủ Đan Mạch tài trợ và bước đầu mang lại hiệu quả thiết thực về kinh tế và môi trường. Điển hình, Công ty CP Fococev Quảng Nam đầu tư cải tạo công đoạn lựa chọn nguyên liệu, tối ưu hóa hệ thống thu hồi tinh bột sắn và thu hồi khí sinh học từ bể nước thải để đốt cấp nhiệt cho hệ thống sấy khô; Công ty TNHH MTV Hương Trầm Hồng Ngọc (Núi Thành)  đầu tư các giải pháp sản xuất hương trầm cao cấp từ nguồn bã thải, đem lại lợi ích hơn 600 triệu đồng/năm...

Theo ông Nguyễn Trường Thiên - Giám đốc Xí nghiệp Mây tre lá xuất khẩu Âu Cơ (Núi Thành) - một trong những DN được Hợp phần SXSH hỗ trợ đầu tư xử lý môi trường, xí nghiệp không chỉ được hỗ trợ vốn đầu tư thiết bị mà còn được các chuyên gia tư vấn trực tiếp hướng dẫn xây dựng các giải pháp quản lý nội vi và phương thức SXSH với chi phí thấp. Trước đây, xí nghiệp có 7 bể tẩy (tẩy mây xám và tẩy mây trắng), dung tích mỗi bể 3m3, tẩy theo mẻ, mỗi mẻ tẩy được 130kg mây nguyên liệu. Do bể tẩy sử dụng nhiều hóa chất và tẩy ở nhiệt độ thường, thời gian kéo dài (khoảng 30 giờ) và bể làm bằng xi măng... nên nhanh chóng bị ăn mòn, gây rò rỉ nước có chứa hóa chất. Vì vậy, xí nghiệp đầu tư lắp đặt thay thế bể tẩy mây mới bằng inox. Do có gia nhiệt nên lượng hóa chất giảm đi 40%, lượng nước giảm 40%, thời gian tẩy giảm 50%. Nhờ vậy, ở công đoạn tẩy, xí nghiệp đã tiết kiệm chi phí sản xuất mỗi tháng bình quân hơn 30 triệu đồng so với trước đây.

Sau hơn 5 năm triển khai hợp phần, các DN ở Quảng Nam đã tiết giảm được tối đa nguồn nguyên liệu đầu vào, giảm thải trên 1.000 tấn CO2/năm; giảm 2.114.400m3 nước thải mỗi năm và một số DN đã thoát ra khỏi “danh sách đen” do gây ô nhiễm môi trường buộc phải khắc phục. Đơn cử như Công ty CP Fococev Quảng Nam đã được đầu tư lắp đặt công nghệ thu hồi khí sinh học tại bể nước thải để đốt thay cho nguồn than đá sau thời gian ngắn đã thu hồi vốn trước thời hạn và tiếp tục mang lại lợi ích kinh tế trên 2 tỷ đồng/năm, giảm phát thải 1.500 tấn CO2/năm; giảm lượng than đá phải đốt trước đây là 1.900 tấn/năm…

Thúc đẩy áp dụng

Thực tế, từ khi áp dụng SXSH trong CN, một số DN đã giảm trên 10% chi phí sản xuất, giảm 15 - 20% các chất thải ô nhiễm… Tuy nhiên, hiện nay, chiến lược SXSH vẫn là khái niệm “mới mẻ” đối với nhiều DN. Số lượng DN áp dụng chương trình SXSH vẫn tính được trên đầu ngón tay. Trong khi đó, toàn tỉnh có đến hơn 2.000 DN, cơ sở sản xuất CN-TTCN quy mô nhỏ, công nghệ, thiết bị sản xuất lạc hậu, không đồng bộ, gây ô nhiễm và lãng phí tài nguyên rất lớn. Theo ông Doãn Trọng Lân - Phó Giám đốc Trung tâm Tiết kiệm năng lượng và SXSH Quảng Nam, việc triển khai Chương trình SXSH trong CN-TTCN trên địa bàn tỉnh gặp không ít khó khăn. Cụ thể, thiếu sự  quan tâm và cam kết của các cơ sở công nghiệp; các DN luôn nằm trong tình trạng thiếu vốn để đầu tư thay mới các thiết bị công nghệ hiện đại, ít gây ô nhiễm môi trường. Đặc biệt, thiếu hệ thống quy định có tính chất pháp lý để bắt buộc DN áp dụng SXSH. Có DN bỏ ra hàng tỷ đồng đầu tư cho SXSH, trong khi DN khác tự do xả chất thải ra môi trường chỉ bị xử phạt hành chính.

Để đạt được mục tiêu chiến lược SXSH trong CN, Quảng Nam phấn đấu đến năm 2015 toàn tỉnh có 50% DN trong lĩnh vực CN-TTCN được phổ biến và áp dụng SXSH trong sản xuất. Mới đây, UBND tỉnh đã giao Sở Công Thương làm đầu mối triển khai thực hiện các hoạt động về SXSH nhằm cụ thể hóa chiến lược SXSH trong CN đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Theo ông Nguyễn Quang Thử - Giám đốc Sở Công Thương, trong những năm đến sở sẽ xây dựng mạng lưới tổ chức hỗ trợ SXSH trong CN và hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ tài chính để thúc đẩy áp dụng SXSH trong CN. Trên cơ sở phương án hành động về SXSH, các ngành chức năng sẽ giúp các DN từng bước áp dụng trong tất cả các công đoạn sản xuất như thay thế thiết bị, công nghệ; tái sử dụng hoặc tái chế nguyên phụ liệu thải và quản lý tốt nội vi, kiểm soát chặt quá trình sản xuất; thay thế nguyên phụ liệu ít nguy hại hơn và cải tiến bao bì và đóng gói sản phẩm.

ĐẶNG HÙNG