"Thực hành tốt nhà thuốc": Tốt đến mức nào?

Ngành y tế Quảng Nam quyết tâm thực hiện tiêu chuẩn “Thực hành tốt nhà thuốc” (GPP - Good Pharmacy Practice) theo quy định của Bộ Y tế nhằm đặt lợi ích của người bệnh và sức khỏe của cộng đồng lên trên hết thông qua việc cung cấp thuốc đảm bảo chất lượng. Nhưng trên thực tế, GPP có được thực hiện bài bản, đúng như quy định hay không?

Một nhà thuốc được công nhận đạt chuẩn GPP ở Quảng Nam. Ảnh: CHÂU NỮ

“Phủ sóng” GPP

GPP là một trong những tiêu chuẩn bắt buộc đối với các nhà thuốc, quầy thuốc (riêng các đại lý bán lẻ thuốc không áp dụng nguyên tắc này). Tại Quảng Nam, GPP được thực hiện từ năm 2007 theo quyết định ban hành nguyên tắc, tiêu chuẩn thực hành tốt nhà thuốc của Bộ Y tế; đến năm 2011, Bộ Y tế tiếp tục ban hành Thông tư số 46/2011/TT-BYT (có hiệu lực từ ngày 5.2.2012) thay thế một số nội dung của quyết định cũ nhằm đáp ứng điều kiện, tình hình thực tế. Thông tin từ Phòng Quản lý dược (Sở Y tế) cho biết, toàn tỉnh hiện có khoảng 700 nhà thuốc, quầy thuốc, đại lý bán lẻ thuốc chữa bệnh. Trong đó, có 52 nhà thuốc (chủ yếu tập trung ở TP.Tam Kỳ và Hội An); 42 quầy thuốc đều đã được Sở Y tế thẩm định và công nhận đạt chuẩn GPP. Tại các địa phương còn lại, việc tập huấn GPP cho các cơ sở bán lẻ thuốc cũng đã được thực hiện...

Dù vậy, theo ông Nguyễn Hữu Đồng - Trưởng phòng Quản lý dược (Sở Y tế), việc triển khai áp dụng GPP trên toàn tỉnh vẫn còn gặp nhiều khó khăn, nhất là đối với một địa bàn rộng, có nhiều huyện miền núi như Quảng Nam. Vì vậy, ngành y tế chưa tổ chức thẩm định tiêu chuẩn GPP đối với các cơ sở bán lẻ thuốc ở những địa bàn khó khăn như miền núi, vùng xa. Riêng với các nhà thuốc, quầy thuốc mở mới, Sở Y tế đã kiên quyết thực hiện phương châm “phải đảm bảo tiêu chuẩn GPP mới được cấp phép”. Cụ thể, về nhân sự, người phụ trách nhà thuốc phải có bằng dược sĩ đại học; đối với quầy thuốc phải là dược sĩ trung học và đại lý bán lẻ phải là dược tá. Về cơ sở vật chất, kỹ thuật, diện tích kinh doanh phải đạt tối thiểu 10m2, có đủ thiết bị để bảo quản thuốc; điều kiện bảo quản duy trì ở nhiệt độ dưới 30oC, độ ẩm không vượt quá 75%; có các dụng cụ ra thuốc lẻ và bao bì ra thuốc lẻ phải phù hợp với điều kiện bảo quản thuốc... Để công nhận đạt chuẩn GPP, nhiều nhà thuốc đầu tư hàng chục triệu đồng cải thiện cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn như gắn cửa kính, lắp máy điều hòa, bồn rửa tay... Đối với những nhà thuốc đã mở trước đó, ngành y tế chủ động tổ chức các đoàn kiểm tra liên ngành hoặc phối hợp với các địa phương tổ chức việc hậu kiểm và yêu cầu bổ sung, hoàn thiện các tiêu chuẩn theo quy định... Giấy chứng nhận đạt chuẩn GPP chỉ có hiệu lực trong vòng 3 năm. Sau thời gian đó, Sở Y tế tổ chức thẩm định lại để công nhận nhà thuốc có duy trì chuẩn GPP hay không. “Quy trình GPP ở Quảng Nam đang từng bước đi vào nền nếp, người dân đã quen dần với những nhà thuốc GPP và được tiếp cận với những quầy thuốc đảm bảo chất lượng” - ông Đồng nói.

 “Tốt” đến mức nào?

Tiêu chuẩn, nguyên tắc của GPP không ngoài mục đích cung cấp thuốc đảm bảo chất lượng. Và dĩ nhiên, cái được trước hết của việc áp dụng GPP là vì lợi ích của người dân. Về hình thức, GPP làm cho bộ mặt quầy thuốc thay đổi, kéo theo lòng tin người mua thuốc cũng tăng lên. Bởi, một nhà thuốc đảm bảo vệ sinh, tủ quầy và các điều kiện bảo quản, cất giữ thuốc bài bản luôn khiến khách hàng yên tâm...

Lý thuyết là vậy. Còn theo quan sát của chúng tôi, hiện có không ít nhà thuốc có đầu tư cơ sở vật chất ban đầu rất bài bản nhưng hình như chỉ để được công nhận đạt chuẩn GPP. Sau đó, trong quá trình hoạt động họ lại không tuân thủ nguyên tắc GPP, mà hiện tượng phổ biến nhất là không duy trì các điều kiện tiêu chuẩn về bảo quản thuốc. Tất nhiên, trong điều kiện thời tiết thuận lợi cho việc bảo quản thuốc (nhiệt độ dưới 300C, độ ẩm dưới 75%), nhà thuốc không cần phải bật máy lạnh, vẫn có thể bảo quản thuốc an toàn. Khi chúng tôi hỏi một chủ quầy thuốc khá lớn ở Tam Kỳ về việc tại sao không mở máy lạnh để bảo quản thuốc dù được trang bị đầy đủ, dù những ngày qua đang vào mùa nắng nóng, câu trả lời nhận được là sự im lặng. Trong khi đó, một số nhà thuốc khác lại bảo làm như vậy thì quá tốn điện. Xem ra việc đầu tư vài chục triệu đồng ban đầu để được công nhận đạt chuẩn dễ hơn duy trì việc thực hiện... Về hiện tượng này, ông Đồng khẳng định, nếu kiểm tra phát hiện nhà thuốc nào không tuân thủ đúng nguyên tắc GPP, sẽ lập tức thu hồi giấy chứng nhận. Tuy nhiên, cho đến nay ngành chức năng vẫn chưa phát hiện trường hợp vi phạm nào (!).

Về nhân sự cũng có điều đáng nói khi toàn tỉnh hiện có chưa đến 100 dược sĩ đại học, và phần lớn trong số đó đang công tác tại các cơ sở y tế công lập, một số đã nghỉ hưu. Về nguyên tắc, chủ nhà thuốc phải là dược sĩ đại học và phải có mặt tại nhà thuốc trong suốt thời gian nhà thuốc hoạt động. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của chúng tôi, hầu hết nhà thuốc đều hoạt động gần như cả ngày, hoạt động quanh năm suốt tháng. Vì vậy, không loại trừ trường hợp các dược sĩ đang công tác tại các cơ sở y tế đứng tên và chịu trách nhiệm chính ở nhà thuốc. Không rõ các vị dược sĩ đang công tác “phân thân” thế nào để “có mặt tại nhà thuốc” theo như quy định (?). Ngoài ra, trên thực tế, việc quy định phải bán thuốc theo đơn (trừ những thuốc ngoài danh mục) theo tiêu chuẩn GPP cũng khó thực hiện, do tình trạng “bác sĩ kiêm dược sĩ” và ngược lại - “dược sĩ kiêm bác sĩ” cũng như thói quen không mua thuốc theo toa của người dân vẫn còn xảy ra.

Việc áp dụng GPP là điều bắt buộc và cần thiết trong việc nâng cao sức khỏe cộng đồng, song xem ra, vẫn khó thực hiện.

THẢO DÂN