Thực phẩm chức năng không phải là "thần dược"

Thị trường thực phẩm chức năng (TPCN) hiện nay khá đa dạng, phong phú và việc người ta sử dụng TPCN vào mục đích chăm sóc sức khỏe cũng đang trở nên phổ biến. Tuy nhiên, người sử dụng TPCN cần biết để sử dụng hiệu quả và an toàn...

Thực phẩm chức năng được rao bán trên các trang mạng.

“Chợ” TPCN

Bên cạnh việc quảng cáo khá nhiều trên các phương tiện truyền thông, TPCN còn được rao bán tràn lan trên mạng xã hội. Nhiều nhất có lẽ là sản phẩm dành cho trẻ em, giúp trẻ cao lớn, thông minh, khỏe mạnh và thực phẩm giúp làm đẹp dành cho phụ nữ và các loại thực phẩm tăng cường thể lực, giảm hoặc tăng cân, chống lão hóa... Mặc dù TPCN có công dụng hỗ trợ sức khỏe, tuy nhiên đây không phải là thuốc và không có công dụng thay thế thuốc chữa bệnh nhưng hầu hết TPCN được quảng cáo như là “thần dược” bằng những lời “có cánh”. Nào là sản phẩm tăng cường hệ tim mạch, giảm đường huyết, cholesterol, ngăn ngừa các tế bào ung thư phát triển; thức uống tốt cho sức khỏe, chống suy nhược cơ thể, giảm viêm nhiễm... Nào là sản phẩm giúp trẻ ăn ngon, có hệ tiêu hóa khỏe mạnh, tăng khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp trẻ tăng sức đề kháng, phòng ngừa và giảm nguy cơ mắc các bệnh theo mùa, khi thay đổi thời tiết; tăng cường trí não, giúp trẻ thông minh vượt trội...

Theo quy định, kinh doanh TPCN là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, các cơ sở sản xuất, kinh doanh TPCN, thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng... cần phải có giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, TPCN vẫn được rao bán tràn lan trên mạng kèm theo những lời bảo chứng rất... vu vơ, nửa vời như “đảm bảo hàng thật, hàng xịn”, “nếu khách hàng phát hiện hàng giả sẽ được đổi trả miễn phí”... Đặc biệt, có khá nhiều loại TPCN được quảng cáo là “hàng xách tay” từ nước ngoài và được nhiều người tin dùng do “tin là chính” chứ khó có thể biết được chính xác nguồn gốc, thông tin, chất lượng sản phẩm. Một chủ cửa hàng dược phẩm ở TP.Tam Kỳ tiết lộ, những người có người thân ở nước ngoài, nhất là các nước nổi tiếng với sản phẩm TPCN như Mỹ, Nhật, Đức, Hàn Quốc... thường bán được hàng xách tay với số lượng nhiều do dễ tạo được niềm tin đối với người mua. Có điều, những sản phẩm ấy “thật” và “xịn” đến đâu, “chính hãng” đến mức nào thì khó có thể kiểm chứng được!

Lạm dụng TPCN

Theo Bộ Y tế, TPCN là thực phẩm (hay sản phẩm) có tác dụng hỗ trợ (phục hồi, duy trì hoặc tăng cường) chức năng của các bộ phận trong cơ thể, có hoặc không tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng và giảm bớt nguy cơ bệnh tật. Nói cách khác, TPCN không phải là thuốc chữa bệnh và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Thế nhưng, nhiều người vẫn quảng cáo tác dụng của TPCN như là “thần dược” và người sử dụng cũng xem đó như là “thuốc tiên”. Trẻ biếng ăn, khó ngủ; phụ nữ da sạm, vòng bụng quá khổ; đàn ông yếu sinh lý..., thay vì có chế độ ăn uống, cân bằng dinh dưỡng và tập luyện phù hợp thì nhiều người lại tìm đến TPCN và xem đó như là “cứu cánh”. Nghe bất cứ ai giới thiệu có loại TPCN nào hiệu quả và tốt cho trẻ nhỏ, là phụ huynh tìm mua cho bằng được để con mình không thua kém bạn bè. Không ít trẻ em được/bị cha mẹ bổ sung cùng lúc nhiều loại TPCN, từ giúp tăng cường trí thông minh, tăng chiều cao đến tăng cân, khỏe mạnh, tăng sức đề kháng... Trong khi đó, nghe quảng cáo sản phẩm giúp làm đẹp da, chống lão hóa, không ít phụ nữ không ngần ngại bỏ  ra số tiền khá lớn để mua về sử dụng.

Về tình trạng lạm dụng TPCN hiện nay, nhất là đối với trẻ nhỏ, một bác sĩ chuyên khoa nhi (đề nghị không nêu tên) công tác tại một bệnh viện trên địa bàn tỉnh cho biết, với quan niệm “không nở bề ngang cũng nở bề dọc”, nhiều bậc cha mẹ không tiếc tiền mua TPCN cho con mà không biết rằng hiệu quả đem lại không tương xứng với kinh phí bỏ ra, bởi vì đa số TPCN hiện nay khá đắt tiền. Theo vị bác sĩ này, TPCN bổ sung một số chất cho cơ thể, nhưng phải xác định được cơ thể thiếu chất gì để bổ sung phù hợp. Muốn vậy, trẻ phải được thăm khám và có ý kiến của nhà chuyên môn, tránh dùng TPCN theo tin đồn, theo lời truyền miệng như nhiều người hiện nay. Một bác sĩ có phòng khám tư ở Tam Kỳ chia sẻ thêm, khi đời sống kinh tế của người dân ngày được nâng lên, rất nhiều người bắt đầu quan tâm đến việc bổ sung TPCN để cải thiện sức khỏe và vóc dáng, làn da... Họ cũng luôn đề nghị được tư vấn về việc sử dụng và bổ sung TPCN, nhưng bác sĩ này cho biết ông rất ít tư vấn, kê TPCN trong đơn thuốc mà chủ yếu là khuyên bệnh nhân ăn uống các loại thực phẩm phù hợp và tăng cường vận động, rèn luyện thể lực; trừ trường hợp thiếu chất, cần được bổ sung. “Muốn tăng cường sức khỏe, trước hết mình phải có chế độ ăn uống, sinh hoạt, tập luyện hợp lý. Việc sử dụng TPCN chỉ là giải pháp bổ sung nhất thời khi thật sự cần thiết; nếu lạm dụng, trông cậy hoàn toàn vào chúng thì không thể có một nền sức khỏe lâu bền...” - bác sĩ này nói thêm.

CHÂU NỮ