Tiền Việt Nam và cách nhận biết thật - giả

(QNO) - Cục Phát hành và Kho quỹ - Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành tài liệu "Tiền Việt Nam và cách nhận biết" nhằm hướng dẫn người tiêu dùng cách kiểm tra, nhận biết tiền thật, tiền giả.

Tiền giả là vấn nạn mà bất kỳ quốc gia nào cũng phải đối mặt. Để phòng ngừa tiền giả, người tiêu dùng cần nắm rõ các đặc điểm bảo an của tiền thật và có thói quen kiểm tra đồng tiền khi giao dịch tiền mặt.

Vì vậy, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (Cục Phát hành và Kho quỹ) tiếp tục phát hành tài liệu "Tiền Việt Nam và cách nhận biết" nhằm hướng dẫn người tiêu dùng cách kiểm tra, nhận biết tiền thật/tiền giả; và thông tin về quy định của pháp luật trong phòng, chống tiền giả, bảo vệ tiền Việt Nam.

TIỀN POLYMER VIỆT NAM

1. Nội dung cơ bản

Mặt trước: Hình chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh; Quốc huy; dòng chữ "CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM"; mệnh giá bằng số và bằng chữ; hoa văn trang trí.

Mặt sau: Dòng chữ "NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM"; mệnh giá bằng số và bằng chữ; phong cảnh hoặc công trình kiến trúc lịch sử, văn hoá; hoa văn trang trí.

2. Các đặc điểm bảo an cơ bản

(1) Hình bóng chìm;
(2) Dây bảo hiểm;
(3) Hình định vị;
(4) Yếu tố in lõm (nét in nổi);
(5) Mực đổi màu - OVI (Mệnh giá 100.000đ, 200.000đ và 500.000đ);
(6) Hình ẩn nổi (Mệnh giá 10.000đ, 20.000đ, 50.000đ và 200.000đ);
(7) IRIODIN (dải màu vàng lấp lánh);
(8) Cửa sổ lớn có số mệnh giá dập nổi;
(9) Cửa sổ nhỏ có yếu tố hình ẩn - DOE (Mệnh giá 50.000đ, 100.000đ, 200.000đ và 500.000đ);
(10) Mảng chữ siêu nhỏ;
(11) Mực không màu phát quang khi soi dưới đèn cực tím;
(12) Số sêri phát quang khi soi dưới đèn cực tím;

Lưu ý: Mệnh giá khác nhau có thiết kế đặc điểm bảo an khác nhau về vị trí, hình dạng. Ví dụ: cửa sổ lớn ở mệnh giá 500.000đ có hình hoa sen cách điệu, ở mệnh giá 100.000đ có hình bút lông trên nghiên mực.

Để khẳng định một tờ bạc là tiền thật hay tiền giả, người tiêu dùng cần kiểm tra các yếu tố bảo an theo các bước:

(1) Soi tờ bạc trước nguồn sáng (kiểm tra hình bóng chìm, dây bảo hiểm, hình định vị);
(2) Vuốt nhẹ tờ bạc (kiểm tra các yếu tố in lõm);
(3) Chao nghiêng tờ bạc (kiểm tra mực đổi màu, IRIODIN, hình ẩn nổi);
(4) Kiểm tra các cửa sổ trong suốt (số mệnh giá dập nổi và yếu tố hình ẩn);
(5) Dùng kính lúp, đèn cực tím (kiểm tra chữ in siêu nhỏ, các yếu tố phát quang).

Lưu ý: Phải kiểm tra nhiều yếu tố bảo an (tối thiểu 3 đến 4 yếu tố) để khẳng định tờ bạc là tiền thật hay tiền giả.

CÁCH KIỂM TRA, NHẬN BIẾT

I. Soi tờ bạc trước nguồn sáng (Kiểm tra hình bóng chìm, dây bảo hiểm, hình định vị)

1. Hình bóng chìm: nhìn thấy rõ từ hai mặt, được thể hiện bằng nhiều đường nét tinh xảo, sáng trắng.

2. Dây bảo hiểm: nhìn thấy rõ từ hai mặt, chạy dọc tờ bạc, có cụm số mệnh giá và chữ "NHNNVN" (hoặc "VND" - mệnh giá 10.000đ) tinh xảo, sáng trắng. Ở mệnh giá 50.000đ, dây bảo hiểm ngắt quãng, có cụm số "50000".

3. Hình định vị: hình ảnh trên hai mặt khớp khít, tạo thành một hình ảnh hoàn chỉnh, các khe trắng đều nhau (nhìn thấy từ hai mặt).

Ở tiền giả: hình bóng chìm không tinh xảo. Các chữ, số trên dây bảo hiểm không rõ ràng, không sắc nét; một số trường hợp không có yếu tố này. Hình định vị không khớp khít, các khe trắng không đều nhau.

CẢNH GIÁC VỚI THỦ ĐOẠN TIÊU THỤ TIỀN GIẢ

Bọn tội phạm thường dùng tiền giả mệnh giá lớn mua hàng hoá có giá trị nhỏ hoặc đổi lấy tiền mệnh giá nhỏ để được trả lại bằng tiền thật. Hành vi tiêu thụ này thường nhằm vào những người buôn bán nhỏ, người già cả, nhất là ở các vùng nông thôn, nơi vắng người hay nơi dễ tẩu thoát khi bị phát hiện.

HÌNH PHẠT ĐỐI VỚI TỘI PHẠM TIỀN GIẢ

Người nào làm, tàng trữ, vận chuyển, lưu hành tiền giả thì tuỳ theo mức độ phạm tội bị phạt tù từ ba năm đến hai mươi năm tù hoặc chung thân. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ mười triệu đồng đến một trăm triệu đồng, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

(Điều 180, Bộ luật hình sự và Điều 1, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự)

II. Vuốt nhẹ tờ bạc (kiểm tra các yếu tố in lõm)
Vuốt nhẹ tờ bạc ở các yếu tố in lõm sẽ cảm nhận được độ nổi, nhám ráp của nét in.

-Ở mặt trước (Tất cả các mệnh giá)
 + Chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh;
 + Quốc huy;
+ Mệnh giá bằng số và chữ;
+ Dòng chữ " CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM"

- Ở mặt sau ( Mệnh giá 500.000đ, 200.000đ, 100.000đ)
+Dòng chữ " NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM";
+Mệnh giá bằng số và chữ;
+ Phong cảnh.

- Ở tiền giả:  vuốt nhẹ tay chỉ có cảm giác trơn lì, không nhám, ráp như tiền thật hoặc có cảm giác gợn tay do vết dập trên nền giấy, không phải do độ nổi của nét in.

CÁNH GIÁC VỚI THỦ ĐOẠN TIÊU TIỀN GIẢ

Bọn tội phạm thường đưa tiền giả đến các vùng sâu, vùng xa, nơi mà người dân ít có thông tin về tiền giả để mua hàng hóa, chúng thường để tiền giả xen lẫn với tiền thật.

NHỮNG HÀNH VI BỊ NGHIÊM CẤM

1. Làm tiền giả, vận chuyể, tàng trữ, lưu hành, mua bán tiền giả; hủy hoại tiền Việt Nam bằng bất kỳ hình thức nào;
2. Sao chụp tiền Việt Nam với bất kỳ mục đích nào mà không có sự chấp thuận trước bằng văn bản của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam;
3. Từ chối nhận, lưu hành đồng tiền do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành.
(Điều 29 Luật Ngân hàng Nhà nước, Điều 3 Quyết định 130/2003/QĐ-TTg ngày 30/6/2003 của Thủ tướng Chính phủ v/v bảo vệ tiền Việt Nam)

III. Chao nghiêng tờ bạc ( Kiểm tra mực đổi màu, Iriodin,hình ẩn nổi)

1. Mực đổi màu (OVI): yếu tố này có màu vàng khi nhìn thẳng, đổi sang màu xanh lá cây khi nhìn nghiêng.

2. Yếu tố IRIODIN: là dải màu vàng chạy dọc tờ bạc, lấp lánh ánh kim khi chao nghiêng tờ bạc

3. Hình ẩn nổi: khi đặt tờ bạc nằm ngang tầm mắt nhìn thấy chữ "VN" nổi rõ ở mệnh giá 200.000đ, 10.000đ; chữ "NH" ở mệnh giá 50.000đ, 20.000đ.

Ở tiền giả: có làm giả yếu tố OVI nhưng không đổi màu, hoặc có đổi màu nhưng không đúng màu như ở tiền thật; không có yếu tố IRIODIN hoặc có in giả dải màu vàng nhưng không lấp lánh như ở tiền thật.

CẢNH GIÁC VỚI THỦ ĐOẠN TIÊU THỤ TIỀN GIẢ

Bọn tội phạm thường lợi dụng khi người bán hàng đang bận rộn hoặc chủ động có các hành vi khiến họ mất tập trung, thiếu cảnh giác để mua hàng với giá trị lớn bằng tiền giả, thủ đoạn này chúng có thể thực hiện ngay cả ở thành thị, nơi đông người.

IV. KIỂM TRA CÁC CỬA SỔ TRONG SUỐT
(SỐ MỆNH GIÁ DẬP NỔI VÀ YẾU TỐ HÌNH ẨN)
1. Cửa sổ lớn có số mệnh giá dập nổi: là chi tiết nền nhựa trong suốt ở phía bên phải mặt trước tờ bạc, có số mệnh giá dập nổi tinh xảo.

2. Cửa sổ nhỏ có yếu tố hình ẩn (DOE): là chi tiết nền nhựa trong suốt, ở phía trên bên trái mặt trước tờ bạc. Khi đưa cửa sổ tới gần sát mắt, nhìn xuyên qua cửa sổ tới nguồn sáng đỏ (bóng đèn sợi đốt, ngọn lửa...) sẽ thấy hình ẩn xung quanh nguồn sáng.

Cửa sổ nhỏ có yếu tố hình ẩn (DOE): là chi tiết nền nhựa trong suốt, ở phía trên bên trái mặt trước tờ bạc. Khi đưa cửa sổ tới gần sát mắt, nhìn xuyên qua cửa sổ tới nguồn sáng đỏ (bóng đèn sợi đốt, ngọn lửa...) sẽ thấy hình ẩn xung quanh nguồn sáng.

QUYỀN VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA CÁC CƠ QUAN, ĐƠN VỊ VÀ CÁ NHÂN TRONG VIỆC BẢO VỆ TIỀN VIỆT NAM

1. Thông báo kịp thời cho cơ quan công an hoặc bộ đội biên phòng, hải quan nơi gần nhất về các hành vi làm tiền giả, vận chuyển, tàng trữ, lưu hành, mua, bán tiền giả; hủy hoại tiền Việt Nam bằng bất kỳ hình thức nào; sao chụp tiền Việt Nam mà không có sự chấp thuận trước bằng văn bản của Ngân hàng Nhà nước; từ chối nhận, lưu hành đồng tiền do Ngân hàng Nhà nước phát hành trong lãnh thổ Việt Nam;

2. Kịp thời giao nộp tiền giả cho cơ quan công an, Ngân hàng Nhà nước, bộ đội biên phòng hoặc cơ quan hải quan nơi thuận tiện nhất;

3. Yêu cầu Ngân hàng Nhà nước, cơ quan công an giám định tiền Việt Nam (trường hợp không khẳng định được là tiền thật);

4. Ngân hàng Nhà nước, tổ chức tín dụng, Kho bạc Nhà nước và tổ chức khác có hoạt động ngân hàng, cơ quan hải quan, bộ đội biên phòng khi phát hiện tiền giả phải lập biên bản thu giữ, phát hiện tiền nghi giả phải lập biên bản tạm thu giữ và kịp thời thông báo cơ quan công an nơi gần nhất.

(Điều 4, Quyết định 130/2003/QĐ-TTg ngày 30/6/2003 của Thủ Tướng Chính phủ v/v bảo vệ tiền Việt Nam)

V. DÙNG KÍNH LÚP, ĐÈN CỰC TÍM (KIỂM TRA CHỮ IN SIÊU NHỎ, CÁC YẾU TỐ PHÁT QUANG)

1. Mảng chữ in siêu nhỏ: được tạo bởi các dòng chữ "NHNNVN" hoặc "VN" hoặc số mệnh giá lặp đi lặp lại, nhìn thấy rõ dưới kính lúp.

2. Mực không màu phát quang: là cụm số mệnh giá in bằng mực không màu, chỉ nhìn thấy (phát quang) khi soi dưới đèn cực tím.

3. Số sêri phát quang: Khi soi dưới đèn cực tím:
- Số sêri dọc màu đỏ phát quang màu vàng cam;
- Số sêri ngang màu đen phát quang màu xanh lơ.

Ở tiền giả: không có mảng chữ siêu nhỏ hoặc các dòng chữ, số không sắc nét, rất khó đọc. Không có mực không màu phát quang hoặc có làm giả nhưng phát quang yếu. Số sêri không phát quang hoặc phát quang không giống như ở tiền thật.

Một đặc điểm khác cũng cần lưu ý, chất liệu in tiền giả dễ bị bai giãn hoặc rách khi kéo, xé nhẹ ở cạnh tờ bạc, mực in dễ bị bong tróc.

Để khẳng định một tờ bạc là tiền thật hay tiền giả, người sử dụng tiền cần kiểm tra các yếu tố bảo an theo hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Lưu ý phải kiểm tra nhiều yếu tố bảo an (tối thiểu 3 đến 4 yếu tố) để xác định là tiền thật hay tiền giả.

Thông qua loạt bài "Tiền Việt Nam và cách nhận biết" đã đăng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam mong muốn và khuyến nghị người sử dụng tiền:

1. Nắm rõ các đặc điểm bảo an của tiền thật;
2. Kiểm tra đồng tiền khi giao dịch tiền mặt;
3. Chấp hành quy định của pháp luật về phòng, chống tiền giả và bảo vệ tiền Việt Nam.

Các tổ chức, cá nhân có thể tìm hiểu thông tin về tiền Việt Nam tại website của Ngân hàng Nhà nước: http://www.sbv.gov.vn, mục Tiền Việt Nam; hoặc liên hệ: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (Cục Phát hành và Kho quỹ), địa chỉ: 49 Lý Thái Tổ, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, Điện thoại: 04 3 8247 467.

Theo NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM