Tìm giải pháp thúc đẩy y tế cơ sở

Hội thảo “Y tế cơ sở làm nền tảng trong chăm sóc bảo vệ sức khỏe nhân dân” được tổ chức ngày 18.7 tại TP.Đà Nẵng đã chỉ ra nhiều tồn tại của y tế cơ sở, đồng thời cũng thảo luận những giải pháp để khắc phục tình trạng này.

Chữa bệnh bằng phương pháp châm cứu tại Trạm y tế xã Bình Sa, huyện Thăng Bình. Ảnh: Q.T

Nhiều bất cập

Nằm trong chuỗi các hoạt động được tổ chức của “Triển lãm Quốc tế chuyên ngành y dược tại Đà Nẵng”, hội thảo “Y tế cơ sở làm nền tảng trong chăm sóc bảo vệ sức khỏe nhân dân” (gọi tắt là hội thảo) do Hội Y học dự phòng Việt Nam tổ chức đã chỉ ra nhiều thách thức của y tế cơ sở trên con đường trở thành nền tảng thực sự trong việc chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân. Phát biểu tại hội thảo, GS-TS. Nguyễn Trần Hiển - Phó Chủ tịch Hội Y học dự phòng Việt Nam cho rằng, y tế cơ sở phải là nền tảng để xây dựng hệ thống y tế công bằng, chất lượng, hiệu quả và hội nhập. Tuy nhiên hiện nay, đầu tư cho y tế cơ sở ở nhiều địa phương vẫn bị chệch trọng tâm. Trong khi mạng lưới y tế cơ sở vẫn đang thiếu các trang thiết bị, thuốc và điều kiện cơ bản cho các hoạt động phòng bệnh, nâng cao sức khỏe thì vẫn có xu hướng tăng cường đầu tư các trang thiết bị hiện đại và đắt tiền như siêu âm, điện tim, máy xét nghiệm tự động.

Nguồn nhân lực phục vụ cho y tế cơ sở đang là vấn đề nhức nhối. Trong khi các bệnh viện huyện và trung tâm y tế thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn chuyên khoa sâu thì tỷ lệ nhân viên y tế thôn bản được đào tạo theo quy định cũng chỉ mới đạt ở mức khoảng 69%. Việc mất cân đối trong phân bố nhân lực y tế giữa thành thị và nông thôn cũng xảy ra khi khu vực nông thôn chiếm tới 72,6% dân số nhưng chỉ chiếm 41% số bác sĩ và 18% số dược sĩ. Ông Nguyễn Hóa - Phó Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng Đà Nẵng, chỉ ra thực trạng phổ biến trên cả nước hiện nay là các bác sĩ được đào tạo xong đều có nhu cầu ở lại các bệnh viện lớn trong khi hệ y tế dự phòng hoặc các bệnh viện chuyên khoa như lao, phổi, tâm thần… khó khăn trong việc tuyển dụng nguồn bác sĩ chất lượng cao.

Thực trạng đó kéo theo tâm lý của người bệnh muốn đến các bệnh viện tuyến trên để khám, điều trị thay vì tin tưởng vào hệ thống y tế cơ sở. Điều này khiến hiệu quả hoạt động của các trạm y tế xã khá thấp, thậm chí một số bệnh viện tuyến huyện công suất sử dụng giường bệnh thường xuyên dưới 60%. Tại Quảng Nam, thời gian qua đã xây dựng mới, cải tạo gần 30 trạm y tế tuyến xã và nhu cầu khám chữa, bệnh của người dân ở hầu hết các trạm y tế xã đều cao kể cả ở các huyện đồng bằng hay thành thị. Tuy nhiên có một thực tế là hầu hết bác sĩ diện thu hút về công tác ở các cơ sở y tế công lập của tỉnh đều chọn về các bệnh viện chuyên khoa, đa khoa tuyến tỉnh, một số ít khác là các trung tâm y tế tuyến huyện ở đồng bằng.

Khắc phục từng bước

Có nhiều nguyên nhân khiến các bác sĩ có trình độ không muốn làm việc tại hệ thống y tế cơ sở như chế độ thấp, không nâng cao được tay nghề… Đây là một trong những điểm mấu chốt khiến hệ thống y tế cơ sở gặp khó khăn trong việc tạo niềm tin nơi cộng đồng. Vì vậy, chính sách thu hút nhân lực để nâng cao chất lượng y tế cơ sở là vấn đề được quan tâm tại hội thảo. Chia sẻ kinh nghiệm của TP.Đà Nẵng về lĩnh vực này, ông Nguyễn Hóa cho biết, khi bác sĩ về làm việc tại trạm y tế xã, phường sẽ được trợ cấp thêm hàng tháng bằng 100% mức lương theo ngạch bậc, phụ cấp hiện hưởng và hỗ trợ tiền xăng xe hàng tháng. Ngoài ra, Trung tâm Y tế huyện Hòa Vang có cơ chế riêng để thu hút, tuyển chọn bác sĩ về làm việc như: hỗ trợ tiền thuê nhà hàng tháng, khuyến khích đi học các lớp đào tạo chuyên khoa định hướng ngắn hạn 6 - 12 tháng, hỗ trợ thêm kinh phí ngoài chính sách của thành phố.

Tại hội thảo, các đại biểu đều nhất trí cho rằng, hệ thống y tế cơ sở cần thực hiện định kỳ các đợt khám, chữa bệnh lưu động tại thôn, bản; bên cạnh đó là cấp thuốc thông thường cho ngư dân đánh bắt xa bờ nhằm cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ y tế của người dân vùng núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Theo GS-TS. Nguyễn Trần Hiển - Phó Chủ tịch Hội Y học dự phòng Việt Nam, cần phải xây dựng gói dịch vụ y tế cơ bản do mạng lưới y tế cơ sở cung cấp để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân, trong đó xác định rõ phần do Quỹ Bảo hiểm y tế chi trả. Ngoài ra, các hệ thống y tế cơ sở từ huyện, xã, thôn bản phải tích cực tham gia các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của người dân để bảo vệ và nâng cao sức khỏe.

QUỐC TUẤN