Tìm hướng bảo tồn, phát huy giá trị các đô thị di sản

(QNO) - Trong khuôn khổ Festival Di sản Quảng Nam lần thứ VI-2017, sáng nay 14.6, tại TP.Hội An, Bộ Ngoại giao, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, Tổ chức UN-Habitat tại Việt Nam phối hợp với UBND tỉnh Quảng Nam tổ chức hội thảo quốc tế về bảo tồn và phát huy giá trị các đô thị di sản. Hội thảo thu hút sự tham dự của đông đảo các nhà quản lý, nhà khoa học, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước.

Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu phát biểu tại hội thảo. Ảnh: KHÁNH LINH

Phát biểu khai mạc hội thảo, Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu cho biết, Hội An là một cảng thị truyền thống của Chămpa từ thời trung đại. Đến thế kỷ XVII, với chính sách mở cửa của các chúa Nguyễn ở Đàng Trong, Hội An là thương cảng quốc tế phát triển rực rỡ, là cơ sở trọng yếu về kinh tế và đối ngoại của các chúa Nguyễn gần 3 thế kỷ. 

Trong lòng đô thị Hội An còn lưu giữ được gần như nguyên vẹn hơn 1.000 di tích kiến trúc cổ như nhà cửa, hội quán, đình, chùa, miếu, nhà thờ tộc, giếng cổ, mộ cổ... vừa có sắc thái nghệ thuật truyền thống của người Việt, vừa thể hiện sự giao lưu, hội nhập văn hóa với các nước phương Đông và phương Tây. Hội An cũng là vùng đất ghi nhiều dấu ấn của sự pha trộn, tiếp biến, giao thoa văn hóa. Nổi bật là các hội quán, đền miếu mang dấu tích của người Hoa nằm bên những ngôi nhà phố truyền thống của người Việt và những ngôi nhà mang phong cách kiến trúc Nhật Bản.

Bên cạnh những giá trị văn hóa qua các công trình kiến trúc, Hội An còn lưu giữ một nền văn hóa phi vật thể đa dạng và phong phú. Ngày 4.12.1999, Đô thị cổ Hội An được UNESCO ghi vào danh mục di sản văn hóa thế giới.

Cũng theo Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu, trong những năm qua, nhờ sự quan tâm hỗ trợ của các bộ, ban ngành Trung ương, các tổ chức quốc tế; sự đồng thuận của nhân dân và bằng nhiều cơ chế, chính sách, giải pháp quản lý phù hợp và hiệu quả, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An đã đạt được những thành quả tốt đẹp. Hội An liên tục được UNESCO ghi nhận là một trong những nơi thực hiện tốt công tác bảo tồn các giá trị di sản văn hóa ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Di sản phố cổ Hội An được đánh gá thành công trong công tác bảo tồn... Ảnh: KHÁNH LINH

Tuy đã đạt được những thành tựu trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản, nhưng Hội An vẫn đang đứng trước những nguy cơ, thách thức mới xuất hiện. Đó là ảnh hưởng do biến đổi khí hậu và hiện tượng nước biển dâng, dẫn đến xói lở bờ biển hay tình trạng bồi cạn, ngập úng. Ngoài ra, Hội An còn đứng trước nguy cơ cháy, nổ do hoạt động quá tải bởi các dịch vụ của con người trong khu phố cổ; những áp lực của vấn đề dân số, mật độ và thành phần dân cư trong đô thị và tác động mặt trái của tốc độ đô thị hóa, phát triển du lịch lên tính toàn vẹn, tính chân xác của di sản văn hóa, cảnh quan môi trường sống, cảnh quan di tích…

Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu cho rằng, những kết quả đạt được trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị đô thị cổ và những nguy cơ thách thức trong thời gian qua đối với Đô thị cổ Hội An cũng chính là tình trạng phổ biến của các đô thị cổ khác trên thế giới. Do đó, cần có sự hợp tác tham khảo, học tập chia sẻ kinh nghiệm lẫn nhau giữa các đô thị di sản trong nước và thế giới; ý kiến đóng góp của các chuyên gia Việt Nam và quốc tế trong công tác bảo tồn các đô thị cổ; sự hợp tác giúp đỡ về khoa học và tài chính của các tổ chức quốc tế nhằm mục đích bảo tồn và phát huy tốt hơn nữa loại hình đô thị di sản này.

"Hội thảo lần này nhằm tìm ra những giải pháp hiệu quả hướng đến bảo tồn vững chắc, phát huy giá trị lâu dài cho Đô thị di sản Hội An. Chúng tôi mong muốn và hy vọng được đón nhận những ý kiến quý báu của các nhà quản lý, các chuyên gia trong nước và quốc tế, giúp Hội An - Quảng Nam có nhiều kinh nghiệm hơn nữa trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tiêu biểu này" - Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu nhấn mạnh.

... nhưng cũng đối diện với nhiều thách thức trong quá trình phát triển. Ảnh: KHÁNH LINH

Bà Susan Vize, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam, cho rằng Hội An là một đại diện điển hình cho quá trình tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa nhanh chóng đang diễn ra ở hầu khắp các thành phố lịch sử của châu Á.

Các khu di sản này, bao gồm các kết cấu xây dựng chính và các thành tố di sản phi vật thể có liên quan, đã trở thành nguồn lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là ngành du lịch. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa nhanh chóng đã tạo ra áp lực phát triển cho các nguồn lực cốt lõi này, cũng như đặt ra nhiều câu hỏi về phát triển bền vững.

Vì vậy, đây là thời điểm phù hợp để nhìn lại "Tuyên bố Hội An 2009 về bảo tồn di tích lịch sử ở châu Á", trong bối cảnh mới với sự phát triển đô thị nhanh chóng tại các đô thị lịch sử ở châu Á như Hội An cũng như bối cảnh toàn cầu về huy động tổng thể các nguồn lực để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững mới. Trong đó, khuyến khích những sáng kiến mới từ các chủ thể địa phương và khu vực tư nhân về cơ chế bảo vệ và phát triển bền vững tại các khu đô thị di sản.

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: KHÁNH LINH

Dự kiến, cuối giờ chiều cùng ngày, các đại biểu tham dự hội thảo sẽ ký "Tuyên bố Hội An 2017" về bảo tồn và phát huy giá trị các đô thị di sản.

KHÁNH LINH