Tìm "lối thoát" cho nhà truyền thống làng nghề

Trước thực trạng nhiều nhà truyền thống làng nghề trên địa bàn tỉnh đều rơi vào tình trạng hiu hắt và xuống cấp, UBND tỉnh đã quyết định giao cho cá nhân quản lý nhà truyền thống làng nghề đúc đồng Phước Kiều (Điện Phương, Điện Bàn) để tìm lối thoát cho vấn đề này.

Một vài sản phẩm cổ mà ông Nguyễn Mạnh dự định trưng bày trong bảo tàng nhỏ về làng nghề đúc đồng Phước Kiều.Ảnh: Q.TUẤN

Đã khánh thành và đưa vào sử dụng hơn chục năm qua nhưng nhà truyền thống của làng nghề đúc đồng có lịch sử hơn 400 năm tuổi này hầu như không mang lại lợi ích như kỳ vọng. Hàng năm, khu nhà chỉ mở cửa đôi lần để hội họp hoặc có công việc của làng còn lại quạnh vắng. Thực tế, nhà truyền thống là cần thiết để phát triển làng nghề nhưng nó chỉ phát huy hiệu quả khi đi kèm với công trình là một chiến lược dài hơi ở các khâu bảo đảm nguồn nguyên liệu, quảng bá thương hiệu, nâng cao chất lượng sản phẩm…

Trước đây, vào thời điểm năm 2011, gia đình ông Dương Ngọc Tiễn, một nghệ nhân trong làng đã xin đưa sản phẩm vào trưng bày trong nhà truyền thống vốn bỏ không nhưng cuối cùng cũng đành thoái lui chỉ sau vài tháng bởi chẳng khách nào thăm hỏi. Thời gian qua, công trình này đã hoang tàn đến nỗi các tủ, khay gỗ để sản phẩm làng nghề đều lấm lem bụi và bị mối mọt gặm nhấm. Ông Lê Ngọc Việt - Phó Chủ tịch UBND xã Điện Phương cho biết, trước đây vào thời hoàng kim có đến vài chục hộ trong làng Phước Kiều sản xuất tập trung trong hợp tác xã nhưng bây giờ mạnh ai nấy làm một cách tự phát, biết là rất khó để phát triển nhưng tập hợp họ lại sản xuất, kinh doanh ở nhà truyền thống là điều bất khả thi.

UBND tỉnh vừa cho phép ông Nguyễn Mạnh (thôn Thanh Chiêm, xã Điện Phương) thuê mặt bằng khu nhà truyền thống 5 năm, đồng thời hỗ trợ chi phí ban đầu khoảng 20 triệu đồng để ông Mạnh sửa chữa lại khu nhà vốn đã bị xuống cấp. Theo dự định, trong vòng vài tháng tới, ông Mạnh sẽ biến nơi đây thành một bảo tàng thu nhỏ, trưng bày những hiện vật cổ để phục vụ khách tham quan. Ông Mạnh bộc bạch: “Trước thông tin mình sẽ cải tạo khu nhà truyền thống này, nhiều người trong làng đã bảo ảo tưởng nhưng tôi vẫn quyết tâm thực hiện dự án bởi những trăn trở và tâm huyết của mình với nghề tổ của cha ông, dù có thể nó chưa mang lại lợi ích tức thì”.

Hiện nay, ông Mạnh có gần 100 sản phẩm với các loại vật dụng từ sinh hoạt hàng ngày đến phục vụ tín ngưỡng được các nghệ nhân trong làng Phước Kiều đúc từ lâu đời như ống ngoáy trầu, khay đúc bánh in, bàn ủi, đèn dầu, thanh la, lư thờ… Số sản phẩm này ông đã cất công thu thập từ các nơi suốt nhiều năm nay để thỏa mãn đam mê của mình. Ông cho biết sẽ tích cực sưu tầm thêm trong thời gian tới để làm phong phú hơn một khi bảo tàng nhỏ của mình ở khu nhà truyền thống đi vào hoạt động. Ông Mạnh hồ hởi, ước vọng của mình là có một bảo tàng nhỏ ra tấm ra món để du khách, đặc biệt là khách nước ngoài dừng chân tìm hiểu và có thể trực tiếp tham gia một số quy trình của việc đúc đồng tại chính quê hương của làng nghề. Trước sự nhiệt tình và ý tưởng của ông Mạnh, UBND thị xã Điện Bàn cũng chuẩn bị hỗ trợ 20 triệu đồng để động viên khuyến khích dự án vực dậy khu nhà truyền thống này.
Để tránh đi vào vết xe đổ trước đây, ông Mạnh ấp ủ kỳ vọng sẽ cải tạo và xây dựng thêm một số hạng mục khác để trang trí thêm cảnh quan, nhằm tạo điểm nhấn với du khách và biến nơi đây thành một điểm dừng chân du lịch lý tưởng trong chuỗi các điểm du lịch nối từ Đô thị cổ Hội An đến Khu di tích Mỹ Sơn. Các sản phẩm trưng bày sẽ được phân loại rõ ràng, có phiên dịch ngôn ngữ nước ngoài để tạo thuận lợi cho khách đến tham quan, khám phá. Ông Trần Văn Tiếp  - Chủ tịch Hiệp hội làng nghề Quảng Nam cho biết, đây là một hướng đi hợp lý và đã được gợi ý từ lâu nhưng đến nay mới có ông Mạnh dám theo đuổi với khát vọng biến nó thành hiện thực. Hy vọng đây sẽ là điểm nhấn quan trọng để tạo đột phá cho làng nghề đúc đồng có niên đại hơn 400 năm tuổi này.

QUỐC TUẤN