Thủ tướng Chính phủ vừa có Quyết định số 2499/QĐ-TTg ngày 22.12, công nhận Phật viện Đồng Dương (xã Bình Định Bắc, Thăng Bình) là di tích quốc gia đặc biệt đã mở ra cơ hội mới trong bảo tồn, lưu giữ những giá trị đặc sắc của di tích này, đồng thời phát triển du lịch tâm linh ở địa phương.
Theo nhiều nguồn tư liệu, Phật viện Đồng Dương được xây dựng năm 875 khi vua Indravarman II cho xây dựng tu viện Phật giáo và đền thờ vị Bồ tát bảo hộ của vương triều là Laksmindra Lokesvara Svabhyada. Đây là công trình kiến trúc có giá trị nghệ thuật, văn hóa, tâm linh đặc sắc. Năm 1901, L.Finot, học giả người Pháp đã công bố việc phát hiện 229 hiện vật ở Đồng Dương, trong đó có tượng Phật bằng đồng cao 108cm. Năm 1902, H.Parmentier đã tìm thấy kiến trúc chính của thánh địa cùng nhiều tác phẩm điêu khắc quý giá. Theo khảo tả, toàn bộ khu đền thờ chính và các tháp nằm lân cận phân bố trên trục từ tây sang đông, dài 1.300m. Nhiều hiện vật điêu khắc khác rất có giá trị, khẳng định tính độc đáo mang phong cách Đồng Dương nổi tiếng trong nghệ thuật Chămpa. Đây từng là trung tâm nghiên cứu, dịch thuật kinh sách, cũng là nơi truyền bá đạo pháp danh tiếng. Phật viện Đồng Dương là khu di tích tiêu biểu của kiến trúc Phật giáo Chămpa ở Đông Nam Á.
Vậy nhưng, qua bao biến thiên của thời cuộc, ngày nay, khu di tích chỉ còn Tháp Sáng, nằm lọt thỏm trong khu đất trống, hoang vắng, lạnh lẽo. Theo ông Trần Văn Thức - Phó Chủ tịch UBND huyện Thăng Bình, địa phương đã nhiều lần dày công thu thập, tập hợp tài liệu để lập hồ sơ trình UBND tỉnh đề nghị Bộ VH-TT&DL tham mưu Chính phủ xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt cho Phật viện Đồng Dương. Đến nay, kỳ vọng đó đã thành hiện thực. Đây là cơ sở để huyện tranh thủ các nguồn vốn của tỉnh, trung ương nhằm bảo tồn, lưu giữ những giá trị độc đáo về kiến trúc, điêu khắc, mỹ thuật, tâm linh của một trung tâm Phật giáo điển hình. “Rất quan trọng, cấp thiết khi Khu di tích Phật viện Đồng Dương được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt, đó là cơ hội để huyện, tỉnh đề xuất với trung ương đầu tư kinh phí trùng tu, bảo tồn di tích này” - ông Trần Văn Thức nói.
Với tính chất độc đáo của di tích, việc phát huy những giá trị nơi Phật viện Đồng Dương là hết sức cần kíp. Một tín hiệu lạc quan theo thông tin của UBND huyện Thăng Bình là sau khi được Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu thống nhất chủ trương cho đầu tư, trong năm 2017 này, Công ty TNHH Thành Đạt sẽ khởi công xây dựng công trình Khu văn hóa tâm linh Phật viện Đồng Dương tại chính nơi là di tích. Theo đại diện của Công ty TNHH Thành Đạt - ông Nguyễn Đình Chiến, công trình sẽ được xây dựng trên cơ sở kế thừa các giá trị đã được khẳng định của Phật viện Đồng Dương. Diện mạo của kiến trúc mang tính chất sinh thái, gắn kết kiến trúc với cảnh quan thiên nhiên, mang nét văn hóa đặc trưng của địa phương, tạo điểm nhấn cho cả khu vực phía tây huyện Thăng Bình, qua đó thu hút du khách, phát triển du lịch, động lực phát triển kinh tế - xã hội.
VIỆT QUANG