Zalo Báo Quảng NamGửi bình luận
Trận đánh đồn Ngũ Giáp trong thời kháng chiến chống Mỹ thể hiện sự mưu trí, sáng tạo, dũng cảm của quân và dân Điện Bàn, để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử đấu tranh cách mạng địa phương...
Đồn Ngũ Giáp là đồn của Pháp đóng vào năm 1947 tại làng Ngũ Giáp, nay thuộc khối phố Phong Ngũ, phường Điện Thắng Nam, thị xã Điện Bàn. Thời chống Mỹ, đồn được xây kiên cố, có vị trí chiến lược nằm trên trục giao thông chính, là hệ thống quân sự quan trọng bậc nhất của quận lỵ
Điện Bàn bấy giờ... Cuối năm 1965, Mỹ và chư hầu tiếp tục tăng quân mở cuộc phản công chiến lược mùa khô lần thứ nhất (1965 - 1966). Ở Điện Bàn, chúng huy động các lực lượng càn quét, đánh phá ác liệt.
Về phía ta, tháng 1/1966 Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Đà phát động phong trào “Toàn dân đánh giặc”, Huyện ủy Điện Bàn phát động phong trào tìm ngụy mà đánh, tìm Mỹ mà diệt trong các lực lượng vũ trang.
Các đội du kích các xã liên tục tổ chức tấn công vào các đồn bốt của địch với nhiều trận đánh gan dạ, mưu trí sáng tạo làm cho kẻ thù khiếp sợ. Tiêu biểu nhất là trận tiến công đồn Ngũ Giáp (xã Điện Thắng) vào lúc 12 giờ trưa 14/7/1966 của du kích Điện Thắng và Đại đội 1 bộ đội địa phương huyện.
Phương án táo bạo
Sau khi nghiên cứu tình hình, đồng chí Trần Hân - Huyện ủy viên, Chính trị viên Huyện đội đã trình bày phương án đánh đồn Ngũ Giáp bằng xe bò giữa ban ngày, phương án được các cấp phê duyệt đồng thời giao trách nhiệm cho Đại đội 1 của huyện và du kích xã Điện Thắng, Điện An sử dụng lực lượng tiến công đồn Ngũ Giáp theo phương án đã trình. Trận đánh do đồng chí Hồ Hy - Đại đội trưởng Đại đội và đồng chí Trần Kỳ - Xã đội trưởng Điện Thắng chỉ huy.
“Địa điểm chiến thắng đồn Ngũ Giáp” ở phường Điện Thắng Nam đã được xếp hạng Di tích lịch sử cấp tỉnh. Hiện nay công trình “Địa điểm chiến thắng đồn Ngũ Giáp” đang gấp rút hoàn thành các hạng mục nhằm chào mừng kỷ niệm 57 năm chiến thắng đồn Ngũ Giáp (14/7/1966 - 14/7/2023) và đón nhận Bằng công nhận Di tích lịch sử cấp tỉnh.
Về lực lượng chủ yếu bộ phận cải trang gồm 18 đồng chí, trong đó 9 du kích và 9 bộ đội. Cấp ủy, Ban chỉ huy Xã đội và Đại đội 1 đã hình thành sa bàn, tổ chức tập luyện tại thôn Viêm Tây, xã Điện Thắng, cụ thể như sau:
Lực lượng tham gia chiến đấu được bố trí thành 3 bộ phận. Bộ phận chủ yếu (trong đó có 5 nữ) do đồng chí Trần Kỳ chỉ huy. Bộ phận này chia làm 3 tổ, cải trang thành người dân lao động sử dụng 3 chiếc xe bò kéo phân chuồng ra đồng bón lúa, mỗi xe một người kéo, một người đẩy nằm trong mỗi xe bò có 3 bộ đội, một du kích, phía trên đậy tấm cót tre, đổ phân lên để ngụy trang.
Theo phương án, bộ phận này tập kết tại nhà ông Củng ở thôn Viêm Tây cách mục tiêu 2km, thời gian xuất phát lúc 11 giờ 30 phút, đến 12 giờ đội hình tiến đến cổng đồn bất ngờ bật dậy diệt bọn lính gác rồi xông vào tiến công tiêu diệt địch.
Bộ phận thứ hai sử dụng một trung đội phối hợp với du kích xã Điện An bố trí trận địa phục kích ở thôn Phong Nhất, Phong Nhị có nhiệm vụ sẵn sàng đánh địch từ Vĩnh Điện cơ động ra chi viện cho đồn Ngũ Giáp.
Bộ phận thứ ba gồm du kích Điện Thắng sử dụng lực lượng bí mật giấu quân ở Bồ Mưng, khi trận đánh diễn ra thì cơ động chặn đường số 1, không cho xe và người qua lại, có lực lượng du kích mật và quần chúng cốt cán canh gác, hỗ trợ.
Trận đánh sáng tạo, mưu trí, dũng cảm
Sáng 14/7, các bộ phận đã hoàn thành công tác chuẩn bị, sẵn sàng xuất phát tiếp cận mục tiêu. Đúng 11 giờ 30 phút, các bộ phận bắt đầu xuất phát, 12 giờ xe bò thứ nhất vượt qua khỏi cổng đồn đến điểm lô cốt phía nam, chiếc thứ hai vừa đến cổng, chiếc thứ 3 vừa đến điểm lô cốt phía bắc.
Tất cả dừng lại đồng thanh xung phong nổ súng tiến công địch, cổng đồn bị chốt chặn, đồng chí Trần Kỳ ra lệnh diệt tên lính gác rồi phá cổng tiến vào bên trong dùng lựu đạn, tiểu liên tiêu diệt địch.
Trong khi ta tiến công vào lô cốt trung tâm, bọn lính trên vọng gác ném lựu đạn xuống gây thương vong 2 đồng chí, trong đó có đồng chí Trần Kỳ. Lập tức đồng chí Nguyễn Thị Tranh xông lên chỉ huy các tổ chiến đấu.
Trần Hân thường gọi là Trần Út, sinh năm 1932 tại làng Viêm Tây, Điện Thắng (nay là khối phố Viêm Tây 1, phường Điện Thắng Bắc), Điện Bàn. Mới 15 tuổi ông đã tham gia lực lượng diệt tề tại làng Thanh Quýt và Viêm Tây, sau đó tham gia Thanh niên cứu quốc. Ông là Bí thư Chi bộ Đảng đầu tiên của xã Điện Thắng kiêm Trưởng ban An ninh xã.
Do ta tiến công bất ngờ nên một số lính bỏ lô cốt, công sự vượt rào chạy ra bên ngoài nhưng cũng bị tiêu diệt hoặc bị bắt. Lực lượng bên ngoài cũng nổ súng đến chốt chặn đường số 1 theo kế hoạch.
Diễn biến trận chiến đấu kéo dài 15 phút, lực lượng tấn công bên trong thu chiến lợi phẩm và rút lui. Quân Mỹ từ Vĩnh Điện ra cứu viện dùng đại liên bắn vào đội hình của ta, đồng chí Nguyễn Thị Tranh trúng đạn đã hy sinh.
Kết quả trận đánh, ta tiêu diệt 17 tên, bắt sống 13 tên, thu 20 súng, phá hủy 2 đại liên, 2 cối 81mm. Tổn thất về phía ta có 3 đồng chí hy sinh tại trận: Trần Kỳ, Nguyễn Thị Tranh và đồng chí Sỹ; bị thương 3 đồng chí: Nguyễn Hữu Siêm, Trần Phước Đàn và đồng chí Lượng. Riêng đồng chí Lượng được đưa đến bệnh viện huyện thì hy sinh, do vết thương quá nặng.
Trận cải trang tập kích đồn Ngũ Giáp giữa ban ngày là trận đánh hay có tính kế thừa của lực lượng vũ trang địa phương trong kháng chiến chống Mỹ. Qua đó, thể hiện sự sáng tạo, mưu trí, dũng cảm, bất ngờ, tinh thần đoàn kết nhất quán giữa bộ đội, du kích và nhân dân.
Đặc biệt, tinh thần giác ngộ của nhân dân và mạng lưới cơ sở của ta đã bảo vệ chu đáo cho lực lượng chiến đấu, che mắt bọn gián điệp, chỉ điểm, quá trình luyện tập và chuẩn bị chiến trường ngay trong nhà dân trước mắt quần chúng mà vẫn giữ được yếu tố bí mật đến giờ chót.