Tranh cãi kiểm soát súng nóng lên tại Mỹ

Chỉ trong vòng 24 giờ của những ngày cuối tuần qua, nước Mỹ rúng động bởi 2 vụ xả súng khiến ít nhất 30 người thiệt mạng và hàng chục người bị thương.

Vụ thứ nhất xảy ra sáng 3.8 (giờ địa phương) tại cửa hàng Walmart nằm ở thành phố vùng biên El Paso của bang Texas - nơi có đông người gốc Mỹ Latin sinh sống. Tay súng sau đó đầu hàng cảnh sát.

Một vụ khác xảy ra ở bên ngoài một quầy bar ở quận Oregon, thành phố Dayton của bang Ohio sớm ngày 4.8 và tay súng đã bị cảnh sát bắn hạ.

Như vậy, từ đầu năm 2019 đến nay đã ghi nhận dấu mốc kỷ lục khi có tới 251 vụ xả súng khiến hơn 520 người thiệt mạng và 2.000 người bị thương trong các vụ xả súng hàng loạt tại Mỹ. Trong năm ngoái có 94 vụ xả súng xảy ra trong trường học tại Mỹ, nhiều hơn các năm trước đó.

Thực ra, kiểm soát hay sở hữu súng là đề tài tranh cãi tại Mỹ từ nhiều năm nay. Trên thực tế, luật cho phép công dân Mỹ được mua bán, sử dụng súng đạn để người dân tự vệ, thể hiện quyền tự vệ. Bởi vậy, nhiều người Mỹ tin rằng sở hữu súng không chỉ là quyền hiến định mà theo họ nó là một phần của người Mỹ.

Theo thống kê của Small Arms Survey - một tổ chức Thụy Sĩ chuyên nghiên cứu và phân tích dòng chảy toàn cầu của các loại vũ khí, 90% người dân Mỹ đều có súng. Đây là tỷ lệ sở hữu súng cá nhân cao nhất trên thế giới.

Tuy nhiên, nền văn hóa dùng súng - niềm tự hào của người Mỹ vẫn có nhiều bi kịch khi các vụ xả súng xảy ra thường xuyên và ngày càng gia tăng với xu hướng bạo lực. Tỷ lệ giết người hoặc ngộ sát do súng đạn ở Mỹ là cao nhất trong các nước phát triển. Chỉ riêng năm 2016, có hơn 11.000 người tử vong do bị giết hoặc bị ngộ sát do súng đạn tại nước này. Mỹ có dân số khoảng 315 triệu người, song có tới hơn 310 triệu khẩu súng đang được lưu hành trong xã hội mà không được kiểm soát. 

Các vụ xả súng hàng loạt tại Mỹ khiến nhiều người lên tiếng kêu gọi thắt chặt việc kiểm soát súng ống. Các nghị sĩ Quốc hội, ứng cử viên Tổng thống, phần lớn của Đảng Dân chủ liên tục lên án sự gia tăng tình trạng bạo lực từ súng và kêu gọi tăng cường các biện pháp kiểm soát súng để ngăn chặn các bị kịch.

Những người ủng hộ kiểm soát súng nói rằng hiện nay việc mua bán súng quá dễ dãi tại Mỹ. Ở cấp độ liên bang, đã có rất nhiều dự thảo luật mới được đề xuất, nhưng cuộc tranh luận xung quanh vấn đề sở hữu súng gây “chia rẻ” nước Mỹ vẫn chưa có hồi kết. Quốc hội Mỹ đã không thể đưa ra những luật ngăn cấm hay giới hạn việc dùng súng.

Ở cấp độ tiểu bang, nhiều bang đã ban hành các quy định bổ sung như: nâng độ tuổi hay bắt buộc kiểm tra nhân thân và tình trạng sức khỏe tâm thần của người sở hữu súng. Như một người muốn mua súng ở California phải qua điều tra lý lịch để xem có tiền án hình sự hay không, sau đó phải chờ 10 ngày mới được mua. Thế nhưng, việc thiếu nhất quán giữa các bang khiến vấn đề kiểm soát súng đạn chưa hiệu quả.

Hãng AFP ngày 5.8 dẫn lời Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố: "Sự hận thù không có chỗ đứng ở đất nước chúng ta", và những kẻ xả súng "thực sự là những kẻ tâm thần rất nghiêm trọng. Chúng ta phải làm cho nó dừng lại. Điều này đã diễn ra trong nhiều năm ở đất nước chúng ta".