Trao truyền nói lý, hát lý Cơ Tu

Đưa nói lý, hát lý vào trường học

Câu lạc bộ (CLB) Nói lý, hát lý Cơ Tu của Trường THPT Quang Trung (thị trấn P’rao, huyện Đông Giang) thường xuyên duy trì các buổi sinh hoạt và trao truyền nói lý, hát lý cho học sinh.

Ra mắt và duy trì hoạt động hơn 2 năm qua, mỗi năm học CLB nói lý, hát lý của trường có 48 học sinh tham gia. Gươl truyền thống đồng bào Cơ Tu trong khuôn viên trường là nơi sinh hoạt định kỳ của CLB.

Tại các buổi sinh hoạt, các học sinh trong CLB nói lý, hát lý nhà trường được các vị có uy tín, các nghệ nhân Cơ Tu nói chuyện về cái hay, cái đẹp của nói lý, hát lý truyền thống của đồng bào mình. Các em cũng được các nghệ nhân hướng dẫn cách nói lý, hát lý.

Em Alăng Thị Ba (học sinh Trường THPT Quang Trung) cho biết: “Em cảm thấy tự hào và rất là vui khi nhà trường xây dựng một môi trường rất có ích để các em học tập, hiểu biết hơn về phong tục văn hóa của đồng bào Cơ Tu mình. Qua sinh hoạt CLB nói lý, hát lý tại trường, các bạn vừa hiểu thêm về nghệ thuật nói lý, hát lý độc đáo của đồng bào, vừa tạo không khí vui tươi, hòa đồng trong sinh hoạt, học tập trong nhà trường”.

Nói lý, hát lý đồng bào Cơ Tu là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Nói lý hát lý là hình thức ứng khẩu trong sinh hoạt văn hóa của người Cơ Tu; dùng hình tượng ẩn dụ, nhân hóa ví cái này hiểu nghĩa cái kia và thường được dùng để giải quyết các mâu thuẫn trong các mối quan hệ gia đình, bạn bè, xã hội...

Vì cái hay, cái đẹp của nghệ thuật nói lý, hát lý của đồng bào mình nên nghệ nhân Arất Tiếp (thị trấn P’rao) thường xuyên tham gia nói chuyện và hướng dẫn cách nói lý, hát lý cho học sinh.

“Phải truyền đạt nói lý, hát lý Cơ Tu một cách tốt nhất cho các cháu. Tôi cũng như các già làng, những người am hiểu nói lý, hát lý rất vui vì nhiều học sinh tiếp thu học hỏi về nói lý, hát lý truyền thống của đồng bào” - nghệ nhân Arất Tiếp nói.

Ông Nguyễn Xuân Hoài - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Quang Trung cho biết: “Thành lập CLB nói lý hát lý để các em giao lưu học hỏi lẫn nhau. Nhà trường mời các vị già làng, trưởng thôn và những người có uy tín đến hướng dẫn, tập cho các em nói lý, hát lý để góp phần giữ gìn bản sắc văn và giao lưu với các bạn vùng đồng bằng. Qua đó cũng cho các em thấy sự quan tâm của nhà trường với bản sắc văn hóa của đồng bào Cơ Tu ở huyện Đông Giang”.

Trao truyền nói lý, hát lý cho thế hệ trẻ

Cùng với CLB Nói lý, hát lý Cơ Tu tại Trường THPT Quang Trung, đến nay, huyện Đông Giang đã thành lập thêm CLB Nói lý, hát lý tại thôn Bhờ hôồng (xã Sông Kôn), CLB Nói lý, hát lý thôn Tà Vạc (thị trấn P’rao) và CLB Nói lý, hát lý thôn Tơngung Abung (xã A Roi).

Hầu hết thành viên tham gia các CLB nói lý, hát lý là học sinh và đoàn viên thanh niên. Sinh hoạt trong các CLB nói lý, hát lý, học sinh và đoàn viên thanh niên được các nghệ nhân Cơ Tu hướng dẫn nói lý, hát lý một cách bài bản. Nội dung nói lý, hát lý tập trung vào việc tuyên truyền xóa bỏ các hủ tục; vận động người dân đoàn kết giúp nhau phát triển kinh tế, văn hóa, xây dựng nông thôn mới…

Anh Y Bôn (người dân xã A Roi) rất hào hứng khi tham gia CLB nói lý, hát lý tại địa phương. Y Bôn nói: “Tham gia CLB nói lý hát lý mình thấy hứng thú, vì đó là bản sắc văn hóa của đồng bào Cơ Tu mình.

Thông qua CLB nhằm tuyên truyền sâu rộng đến thế hệ trẻ và người dân về bảo tồn, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa nghệ thuật truyền thống, bản sắc của đồng bào; góp phần làm cho đời sống của đồng bào dân tộc Cơ Tu ngày càng tốt đẹp hơn”.

Năm 2015, nghệ thuật nói lý, hát lý của đồng bào Cơ Tu ở các huyện miền núi Quảng Nam đã được Bộ VH-TT&DL công nhận là Di sản phi vật thể quốc gia. Đó là niềm vui lớn cho cộng đồng người Cơ Tu và những ai quan tâm đến văn hóa Cơ Tu.

Tuy nhiên, một thực tế mà chính quyền địa phương, những người làm công tác văn hóa và các nghệ nhân Cơ Tu trăn trở là không ít người trẻ hiện nay không muốn nghe hoặc không hiểu về nói lý, hát lý. Việc trao truyền nói lý, hát lý cũng không phải phải dễ và không phải địa phương nào cũng làm được.

Ông Đỗ Hữu Tùng - Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Giang, chia sẻ: “Chính vì thế, việc xây dựng và duy trì thường xuyên hoạt động các CLB nói lý, hát lý của đồng bào Cơ Tu cho học sinh và thanh niên trên địa bàn huyện là rất cần thiết. Các CLB nói lý, hát lý tại các địa phương thời gian qua hoạt động rất tốt, được các cấp chính quyền quan tâm thường xuyên”.