"Treo" bìa đỏ đất tái định cư

Hơn 13 năm nay, người dân trong vùng sạt lở trên địa bàn xã Tam Phú (TP.Tam Kỳ) đến làng mới sinh sống vẫn bị “treo” giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (bìa đỏ).

Khu tái định cư Tam Phú xây nhà kiên cố, 13 năm vẫn chờ bìa đỏ. Ảnh: TRẦN HỮU

“Món nợ” chưa trả

Năm 2002, thực hiện chủ trương của Nhà nước, đưa dân sinh sống dọc ven sông Trường Giang, vùng có nguy cơ sạt lở cao, xã Tam Phú lần lượt đưa dân ra vùng đất mới cao ráo theo từng giai đoạn. Theo đó, giai đoạn 1 có hơn 50 hộ dân ra sinh sống, xây nhà ở kiên cố, những năm sau lần lượt triển khai “cài dân” với hình thức không thu tiền sử dụng đất. Tổng số hộ dân được tái định cư (TĐC) qua các thời điểm hơn 200 dân, đều do Chi cục Định canh định cư (thuộc Sở NN&PTNT) làm chủ đầu tư. Những năm đầu “cài dân”, phần lớn người dân đều xây nhà tạm sinh sống, mạnh ai nấy chiếm đất, dù đã có quy định mỗi hộ nhận tối đa không quá 500m2. Thời điểm này, vận động người dân ra ở rất khó nên công tác quản lý đất đai tại địa phương lỏng lẻo. Do “tranh thủ” dự án nên chủ đầu tư và chính quyền địa phương mong muốn đưa dân ra sớm mà bỏ quên các thủ tục hồ sơ pháp lý quan trọng như quyết định thu hồi đất, giao đất, hồ sơ địa chính, xác định tứ cạnh cho các hộ dân. Đây là nguyên nhân khiến các cơ quan chức năng TP.Tam Kỳ lúng túng trong việc cấp bìa đỏ hợp pháp cho người dân.

Xây nhà ra sinh sống hơn 10 năm nay, ông Hồ Văn Sỹ (thôn Phú Đông, xã Tam Phú) bức xúc: “Trước đây, gia đình tôi nằm sát mép sông, vào mùa lũ “hà bá” luôn đe dọa, thực hiện chủ trương của xã, tôi tiên phong ra xây nhà ở đến hôm nay. Thế nhưng, hơn 10 năm nay vẫn mòn mỏi đợi chờ bìa đỏ. Tôi luôn hoàn thành mọi nghĩa vụ, sao Nhà nước không lo các thủ tục cấp bìa đỏ”. Ngoài ông Sỹ, còn có 54 hộ dân khác gương mẫu chấp hành đến nay vẫn bị thiệt thòi. Ông Nguyễn Quang Cư - Phó Chủ tịch UBND xã Tam Phú xác nhận: “Riêng 54 hộ dân tái định cư ra ở lần đầu, lỗi lớn thuộc về Nhà nước không làm các thủ tục hồ sơ để cấp bìa đỏ cho dân. Nói gì thì nói thì đây cũng là “món nợ” với dân mình”.

Bao giờ tháo gỡ xong?

Ngoại trừ các trường hợp TĐC theo đúng chuẩn quy định thì dự án này gặp phải vướng mắc cấp sai đối tượng, tình trạng mua bán, chuyển nhượng đất đai không hợp pháp. Chính vì chưa được thừa nhận quyền sử dụng đất bằng giấy tờ hợp pháp nên người dân nảy sinh tư tưởng chuyển nhượng đất. Hiện tại, khu TĐC này ngoài người dân ở các làng Tân Phú, Phú Đông, Phú Bình, Ngọc Mỹ (xã Tam Phú) còn có nhiều người ở các địa phương khác đến xây nhà ở kiên cố. Việc mua bán, chuyển nhượng rầm rộ khiến chính quyền không thể kiểm soát. Vì sao mất hơn một thập niên vẫn chưa xong một thủ tục? Theo ông Cư, rắc rối chính là trước đây chủ đầu tư dự án bỏ qua thủ tục thu hồi đất, thực tế có biến động trong hiện trạng sử dụng đất đai so với thời điểm ban đầu. Trước đây chỉ đo đạc phân lô bằng thủ công, không xác định được tứ cạnh, không có hồ sơ giải thửa… Cũng theo chính quyền xã Tam Phú, việc trích đo, giải thửa hồ sơ trên địa bàn, trong đó có khu TĐC xã Tam Phú do đơn vị tư vấn Xí nghiệp Tài nguyên và môi trường 3 (thuộc Tổng Công ty Môi trường Bộ Tài nguyên môi trường) đã thực hiện xong. Khi nào có kết quả cụ thể, địa phương sẽ hướng dẫn người dân làm thủ tục, trường hợp nào không đúng đối tượng của dự án sẽ thu tiền sử dụng đất. Việc đo đạc giải thửa rất tốn kém, vượt ra ngoài khả năng tài chính của xã nên đều trông chờ vào ngành tài nguyên - môi trường của thành phố.

Trong khi đó, ông Trần Văn Cư, Trưởng phòng Tài nguyên - môi trường TP.Tam Kỳ khẳng định, thời điểm này ngành chưa nhận được bất cứ một hồ sơ nào của người dân TĐC xã Tam Phú. Thủ tục, hồ sơ xác minh nguồn gốc đất là trách nhiệm của chính quyền địa phương. Phòng chỉ thẩm tra cấp bìa đỏ khi có hồ sơ đầy đủ, chứ không thể làm thay cho địa phương được. “Lỗi thuộc về chủ đầu tư trước đây không có hồ sơ quyết định thu hồi đất, giao đất, nhiều trường hợp bố trí sai đối tượng, vượt quá hạn mức sử dụng đất?” - ông Cư nói. Phóng viên thắc mắc: “Nhiều trường hợp lẽ ra trách nhiệm Nhà nước phải làm thủ tục sớm, vai trò của cơ quan tham mưu ở đâu?”. Ông Cư phân trần, trước đây phòng có đo đạc, nhưng không sát thực tế sử dụng đất, còn muốn đo lại tốn kém thời gian và tiền bạc. Thời gian qua, Bộ Tài nguyên - môi trường đã đo cơ sở dữ liệu hồ sơ địa chính trên địa bàn xã Tam Phú. Khó khăn nhất cho việc cấp bìa đỏ khu này là hồ sơ pháp lý không có, hoặc có không đầy đủ; nhiều trường hợp có tên trên giấy tờ nhưng không có sử dụng đất…

Rõ ràng, người dân ở làng TĐC xã Tam Phú đã bị thua thiệt quyền lợi suốt thời gian dài. Đáng nói hơn, một dự án rất đúng với chủ trương phát triển bền vững, vậy mà Chi cục Định canh định cư tỉnh là chủ đầu tư gần như đứng ngoài cuộc, chính quyền thành phố và xã Tam Phú lúng túng giải quyết hậu quả nên người dân bị thiệt về quyền lợi.

TRẦN HỮU