Triển khai Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở: Cần "đúng vai, thuộc bài"

Lúng túng

Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 4 ngày 10/11/2022 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2023.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Nguyễn Phi Hùng, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở năm 2022 có nhiều nội dung mới, toàn diện ở các loại hình dân chủ, nhất là dân chủ xã, phường, thị trấn.

Nhằm nắm bắt việc thực hiện và kịp thời có những đề xuất, kiến nghị để việc triển khai luật đảm bảo hiệu quả, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh đã tổ chức đoàn giám sát tại 2 huyện Phú Ninh và Tiên Phước.

Qua giám sát cho thấy việc triển khai thực hiện Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở được các địa phương quan tâm. Trong đó, UBND cấp huyện đã ban hành kế hoạch triển khai thi hành luật và HĐND huyện ban hành nghị quyết về quyết định các biện pháp đảm bảo thực hiện dân chủ ở cơ sở trên địa bàn huyện.

Công tác quán triệt, tuyên truyền nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên và nhân dân về thực hiện dân chủ ở cơ sở được triển khai chu đáo.

Trong thực hiện dân chủ ở cở sở, ông Huỳnh Xuân Chính - Chủ tịch UBND huyện Phú Ninh cho biết, huyện đã, đang và sẽ làm với phương châm “nghe dân và đồng hành với dân”. Trong đó, “nghe dân” thể hiện qua tần suất số lượng các cuộc đối thoại của bí thư, chủ tịch huyện hàng năm.

“

Thực tế hiện nay ở một số địa phương có tình trạng huy động sức dân quá mức, cả công và kinh phí. Các địa phương cần theo dõi, giám sát, vì nhiều nơi còn nặng bệnh thành tích...”.

(Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Lê Trí Thanh)

Ngoài ra, chủ tịch và phó chủ tịch huyện còn tổ chức đối thoại với người dân ở tất cả thôn xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu. Lãnh đạo huyện còn đối thoại với người dân theo chuyên đề nhằm giải quyết những bức xúc liên quan.

Tuy nhiên, ông Huỳnh Xuân Chính cho biết, việc triển khai thực hiện luật còn có mặt khó khăn và lúng túng. Ở cơ sở, khó nhất là việc tập hợp người dân dự họp theo quy định. Nhiều lúc phải giao nhiệm vụ này cho Mặt trận và các đoàn thể thì mới đảm bảo.

Bởi thực tế không phải nội dung nào người dân cũng quan tâm mà chỉ chú trọng vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi thiết thân. “Việc phát huy vai trò chủ thể của người dân để “dân biết, dân bàn...” còn nhiều hạn chế” - ông Chính nói.

Lãnh đạo các địa phương cũng cho biết, thời gian thực hiện Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở mới hơn một năm, trong khi các văn bản hướng dẫn từ các bộ, ngành chưa có, nên việc triển khai ở cơ sở gặp lúng túng. Do đó, cần sớm hướng dẫn cụ thể một số nội dung để luật đi vào cuộc sống. Bên cạnh đó, cần quy định, thể chế rõ hơn về các chế tài để thực hiện luật; quy định rõ trách nhiệm của cơ quan nhà nước các cấp trong thực hiện.

Ông Nguyễn Phi Hùng - Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh cho rằng, hiện có những địa phương hiểu nhầm về trách nhiệm triển khai thực hiện Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở là của Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội.

Điều đó là không đúng. Luật chỉ rõ, việc tổ chức, triển khai thực hiện dân chủ ở cơ sở là trách nhiệm của chính quyền. Mặt trận chỉ phối hợp hỗ trợ và tổ chức giám sát, phản biện các nội dung liên quan.

Cần “đúng vai thuộc bài”

Qua giám sát tại địa phương, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Lê Trí Thanh nhìn nhận, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở mới có hiệu lực hơn một năm nên còn nhiều lúng túng trong triển khai thực hiện. Thời gian tới, việc hướng dẫn, sửa đổi bổ sung từ cấp có thẩm quyền sẽ được thực hiện.

Trước mắt, đề nghị các địa phương cố gắng triển khai tốt nhất những nội dung luật đã quy định rõ nhằm phát huy tối đa quyền làm chủ của nhân dân. Trong đó, cần nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền, nhân dân để triển khai luật “đúng vai, thuộc bài”.

Theo Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Lê Trí Thanh, cơ quan nhà nước có 2 trách nhiệm chủ yếu trong thực hiện dân chủ ở cơ sở, đó là công khai và giải trình với nhân dân. Những việc gì công khai thì phải công khai hết.

Công khai cũng có nhiều hình thức. Công khai là để người dân hiểu chứ không phải công khai để làm cho xong trách nhiệm. Về giải trình, có những việc mình chủ động giải trình, nhưng cần chú ý, có trách nhiệm với những việc người dân muốn mình giải trình. Giải trình là phải để dân hiểu chứ không phải làm cho xong.

“Việc tổ chức triển khai thực hiện luật rất quan trọng. Bên cạnh đổi mới phương pháp tuyên truyền để dân hiểu, tự giác tham gia, cần xây dựng niềm tin trong nhân dân bằng những việc cụ thể.

Các địa phương cần chú ý trách nhiệm lấy ý kiến của nhân dân; thực hiện tốt công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của người dân; phát huy vai trò của ban thanh tra nhân dân và ban giám sát đầu tư của cộng đồng và tổ hòa giải cơ sở...

Đặc biệt, trong thực hiện dân chủ ở cơ sở cần quan tâm nhất về yếu tố “dân bàn, dân quyết định” những việc thuộc về trách nhiệm, quyền lợi của mình” - ông Lê Trí Thanh đề nghị.