Trồng rừng theo chứng chỉ FSC: Gia nhập sân chơi chung

Việc quản lý và kinh doanh rừng theo tiêu chuẩn chứng chỉ FSC (Hội đồng quản trị rừng quốc tế) cho giá trị kinh tế cao, đem lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng dân cư và góp phần quan trọng bảo vệ môi trường sống. Tuy nhiên, hiện nay diện tích rừng ở Quảng Nam được cấp chứng chỉ FSC chỉ chiếm con số khá khiêm tốn.

Tiên phong trồng rừng theo FSC

Sau khi chuyển đổi sang mô hình cổ phần hóa, Công ty CP Lâm đặc sản xuất khẩu Quảng Nam (Forexco Quảng Nam) đã tiến hành đổi mới bộ máy tổ chức và tái cơ cấu phương án sản xuất kinh doanh để phù hợp trong thời kỳ hội nhập và cạnh tranh quốc tế. Chiến lược của Forexco Quảng Nam đặt ra là phải không ngừng cải tiến công nghệ, hiện đại hóa hệ thống máy móc thiết bị, nâng cao chất lượng sản phẩm và quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu bền vững, đặc biệt trồng rừng đạt tiêu chuẩn chứng chỉ FSC quốc tế. Theo ông Phạm Phú Thông - Tổng Giám đốc Forexco Quảng Nam, quá trình đánh giá cấp chứng chỉ rừng FSC thường do một số tổ chức quốc tế có uy tín tổ chức thực hiện. Từ việc quy định mua gỗ nguyên liệu phải là gỗ được khai thác từ những khu rừng có sự quản lý tốt, được  cấp chứng chỉ FSC, đến việc vận chuyển gỗ về nhà máy, trong quá trình sản xuất (cưa, xẻ, sấy, lắp ráp, đóng gói), lưu kho và phân phối đều phải được ghi chép, đánh dấu, mã hóa, dán nhãn… Tất cả công đoạn này là những mắt xích liên kết nhau tạo thành một chuỗi quản lý thông suốt được văn bản hóa thành những quy trình, biểu mẫu. Quá trình đó một mặt giúp doanh nghiệp (DN) kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc gỗ từ khâu nguyên liệu đầu vào đến khi phân phối sản phẩm, mặt khác tạo điều kiện cho khách hàng, người tiêu dùng truy tìm nhận dạng được nguồn gốc gỗ.

Giá trị gỗ có chứng chỉ FSC quốc tế cao hơn so với giá bán gỗ thông thường tại cùng thời điểm từ 20 - 30%.Ảnh: T.LỘ

Nhận thức về sự tất yếu phải tham gia sân chơi chung của thị trường quốc tế, những năm qua, Forexco Quảng Nam đã thuê chuyên gia trực tiếp tư vấn kỹ thuật trồng rừng trên diện tích đơn vị quản lý và tiến hành xây dựng Bộ tiêu chuẩn quốc gia về quản lý rừng bền vững. Bộ tiêu chuẩn này sẽ được gửi cho FSC thẩm định và thông qua. Việc đánh giá cấp chứng chỉ dựa trên sự tuân thủ các nguyên tắc và tiêu chí quản lý rừng bền vững được quốc tế thừa nhận (10 nguyên tắc và 54 tiêu chí). Chứng chỉ có giá trị trong 5 năm, hàng năm cơ quan cấp chứng chỉ tiến hành kiểm tra đơn vị được cấp chứng chỉ về sự tuân thủ các tiêu chí rừng bền vững. Trong trường hợp tổ chức được cấp chứng chỉ không tuân thủ theo đúng các tiêu chuẩn quy định về quản lý rừng bền vững thì chứng chỉ sẽ bị thu hồi. Các DN quản lý kinh doanh rừng đạt chứng chỉ FSC quốc tế đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, có điều kiện mở rộng vào thị trường EU đầy tiềm năng; hơn nữa về giá trị gỗ có chứng chỉ FSC đạt được giá cả tối ưu, cao hơn so với giá bán gỗ thông thường tại cùng thời điểm từ 20 - 30%. Trong năm 2012, Forexco Quảng Nam đã có gần 1.500ha rừng được cấp chứng chỉ FSC. Hiện nay, Forexco Quảng Nam đã xúc tiến lập hồ sơ thủ tục gửi FSC thẩm định cấp chứng chỉ cho 4.000ha rừng trồng của DN đang quản lý khai thác.

Cùng với Forexco Quảng Nam, các huyện Hiệp Đức, Tiên Phước đang xúc tiến lập hồ sơ đề nghị cơ quan chức năng thẩm định cấp chứng chỉ FSC cho 2.500ha rừng. Tuy nhiên khó khăn hiện nay, ở Viêt Nam chưa có bộ tiêu chí quản lý rừng bền vững, do vậy khó khăn cho các đơn vị quản lý khi đánh giá để cấp chứng chỉ. Hầu hết việc đánh giá hiện nay phụ thuộc vào FSC, nguồn kinh phí khá lớn, gây khó khăn cho người trồng rừng.

Thâm nhập thị trường quốc tế

Cách đây hơn 7 năm, Forexco Quảng Nam đã chính thức gia nhập Mạng lưới kinh doanh lâm sản Việt Nam (VFTN) - một tổ chức thuộc Mạng lưới kinh doanh lâm sản toàn cầu (GFTN) và tiến hành thực hiện các chương trình nhằm đạt được các chứng chỉ trong hệ thống sản xuất, đảm bảo quy trình quản lý chất lượng, chương trình an sinh xã hội của các khách hàng châu Âu, Mỹ... để nâng cao chất lượng sản phẩm xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Mới đây, Forexco Quảng Nam là DN chế biến gỗ đầu tiên của Quảng Nam được Tổ chức Woodmark (Vương quốc Anh) cấp chứng chỉ FSC - FM/CoC cho gần 1.500ha rừng trồng mà Forexco đang quản lý. Theo ông Thông, được cấp chứng chỉ FSC quốc tế xem như là một công cụ chứng nhận rừng được quản lý bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế và tiếp thị hỗ trợ ngành công nghiệp chế biến, thương mại gỗ thâm nhập vào các thị trường quốc tế, tạo giá trị thương hiệu sản phẩm Forexco Quảng Nam.

Theo lộ trình thì tháng 10 tới, Việt Nam sẽ tiến hành ký kết Hiệp định đối tác tự nguyện về Chương trình hành động thực thi lâm luật, quản trị rừng và thương mại (FLEGT-VPA) với EU. Theo đó, các DN Việt Nam sẽ chỉ có thể xuất khẩu đồ gỗ sang EU nếu đảm bảo rằng gỗ nguyên liệu (tại chỗ hoặc nhập khẩu từ nước khác), được cấp chứng chỉ FSC đáp ứng yêu cầu về nguồn gốc hợp pháp và bền vững theo quy định và quy trình tại FLEGT-VPA. Đây là yêu cầu sống còn đối với ngành đồ gỗ Việt Nam ở thị trường EU. Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều DN gỗ chưa nắm được các đòi hỏi của FLEGT-VPA cũng như chưa biết những tác động của FLEGT-VPA đối với hoạt động kinh doanh và xuất khẩu của mình sang thị trường quan trọng này. Quảng Nam là địa phương có lợi thế về gỗ rừng tự nhiên và nguyên liệu gỗ rừng trồng đa dạng. Với tổng diện tích rừng lên đến 477.000ha, trữ lượng gỗ khoảng 30 triệu mét khối và 50 triệu cây tre nứa. Đây là nguồn nguyên liệu dồi dào cho ngành công nghiệp chế biến gỗ phát triển. Tuy nhiên, diện tích rừng được cấp chứng chỉ FSC ở Quảng Nam chiếm con số khá khiêm tốn.

Theo Chiến lược phát triển lâm nghiệp Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đến năm 2020, cả nước có ít nhất 30% diện tích đất rừng được cấp chứng chỉ rừng theo tiêu chuẩn, tiêu chí của FSC. Vì vậy, Quảng Nam cũng cần có những chính sách cụ thể, hỗ trợ và tạo điều kiện cho DN và người dân trồng rừng tiếp cận phương thức quản lý, kinh doanh chế biến gỗ xuất khẩu theo đòi hỏi của thị trường tiêu thụ, buộc DN trồng, chế biến gỗ cần tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế.

TRUNG LỘ