Tự hào

Nói tự hào ở đây là chuyện con nhà nghèo học giỏi.

Năm nào Quảng Nam cũng có thủ khoa trong mùa thi đại học. Ở vùng đất nghèo Thăng Bình từng có Mai Văn Viên ở xã Bình Phục đỗ thủ khoa Học viện Bưu chính viễn thông TP.Hồ Chí Minh với 29 điểm. Nhà Viên nghèo, mẹ phải đi mua bán ve chai, cha ở nhà đào gốc dương liễu bán kiếm tiền nuôi gia đình. Còn Nguyễn Tấn Vũ (trường THPT Tiểu La) đỗ thủ khoa Đại học Giao thông vận tải TP.Hồ Chí Minh với 27 điểm cũng là con nhà nghèo. Vậy mà theo chân Vũ, em trai Nguyễn Tấn Phong, năm 2011, đỗ thủ khoa Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh với 29,5 điểm. Ngoài Viên, Vũ, Phong, Thăng Bình còn có những gương mặt khác từng đỗ thủ khoa đều là con nhà nghèo như Nguyễn Đình Huy, Trần Anh Tùng...

Mùa thi đại học năm 2012, Nguyễn Văn Khuynh, ở Quế Hiệp, Quế Sơn đoạt thủ khoa khối B ngành Y đa khoa, khoa Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội, với 28 điểm. Nguyễn Văn Tứ, thủ khoa khối B Đại học Quảng Nam với 26 điểm. Cả hai em đều sinh ra ở vùng quê nghèo An Xá, Quế Thọ, Hiệp Đức. Năm 2013, Nguyễn Đức Thảo, trường THPT Hoàng Diệu (huyện Điện Bàn) đỗ thủ khoa khối A, ngành kiểm toán, Đại học Kinh tế Đà Nẵng, với 26,5 điểm. Cũng trong mùa thi này, thêm cậu học trò nghèo ở Thăng Bình là Xa Thành Luân đỗ thủ khoa trường Cao đẳng Tin học Đà Nẵng với 29,5 điểm và cùng lúc đậu vào Đại học Bách khoa Đà Nẵng, ngành công nghệ thông tin, với 22,5 điểm.

Năm nay, học trò nghèo xứ Quảng lại tiếp tục ghi danh vào bảng vàng thủ khoa. Hoàng Trần Công Tuấn (Điện Bàn) thi Đại học Bách khoa Đà Nẵng đạt 27 điểm, đồng thời đỗ vào Đại học Y dược Huế với điểm khá cao. Đặc biệt, Nguyễn Duy Sơn (Trường THPT Sào Nam, Duy Xuyên) đỗ thủ khoa khối A, ngành kinh doanh quốc tế, Đại học Kinh tế Đà Nẵng, với 26,5 điểm. Nhà Sơn nghèo, ba phải đi làm ăn xa, mẹ quanh năm đau ốm nặng. Mùa thi này có 2 nữ thủ khoa cũng là con nhà nghèo. Đó là Đoàn Thị Thu Hà, thủ khoa khối A, ngành sư phạm toán, Đại học Quảng Nam với 23 điểm; Huỳnh Thị Mỹ Linh (Điện Nam Trung, Điện Bàn), thủ khoa ngành kiến trúc, Đại học Bách khoa Đà Nẵng. Có lẽ chỉ Lê Tấn Thiện (Núi Thành), đỗ thủ khoa khối A, Đại học Bách Khoa Đà Nẵng với 27 điểm, là xuất thân trong gia cảnh không quá khó khăn.  

Điểm xuyết như vậy, thấy chuyện chia sẻ niềm vui với con nhà nghèo học giỏi được truyền thông đại chúng và xã hội chú tâm cũng là điều cần tán dương. Bởi cái nghèo luôn gợi lên niềm thương cảm. Và, qua những gương mặt thủ khoa con nhà nghèo cho thấy ý chí vươn lên được nung nấu mãnh liệt trong gia cảnh gian truân. Dù vậy, như người viết đã có lần bộc bạch ý nghĩ rằng, đứng ở góc độ của nhà quản lý xã hội, ngoài hành động cổ xúy còn cần có phương cách trợ lực hữu hiệu để người dân thoát khỏi nghèo đói, không bị cái nghèo làm thành chướng ngại vật cho việc đầu tư giáo dục, mở mang dân trí. Bởi con đường trước mắt những thủ khoa có gia cảnh nghèo túng còn nhiều gánh nặng (như gia đình Nguyễn Duy Sơn còn một khoản nợ ngân hàng khá lớn vì vay cho anh của Sơn là Nguyễn Duy Lâm học đại học). Liệu các thủ khoa, con nhà nghèo học giỏi có giữ mãi được ý chí vươn lên trên đường học vấn và lập nghiệp nếu chuyện cơm áo gạo tiền luôn quẫn bách?

Nghèo mà học giỏi, đáng tự hào thay. Song, giàu mà học giỏi thì gia đình, xã hội càng phát triển bền vững. Giỏi tự hào khác tự hào là giỏi. Nghèo mà giỏi khác giỏi mà không nghèo.

ĐĂNG QUANG