Tuổi Duy Tân

Lịch sử đã lưu danh bao vị anh hùng trẻ tuổi. Được nuôi dưỡng bầu nhiệt huyết yêu nước của mẹ Việt Nam, thời đại nào cũng có người trẻ tuổi dấn thân vì Tổ quốc, dân tộc. Như hình ảnh vua Duy Tân…

Một vị vua mới 8 tuổi đã được người ta khoác lên mình long bào, mũ miện và được xưng tụng. Song, nguồn mạch yêu nước từ cha ông đã rào rạt chảy trong huyết quản, làm bật lên câu hỏi: “Tay bẩn thì rửa bằng nước, thế còn nước bẩn thì rửa bằng gì?” Và rồi, chính nhà vua ấy đã tìm được câu trả lời: “Nước bẩn thì phải rửa bằng máu!”. Cái khẩu khí đó, khảng khái ấy, giống như ánh sáng quét ngang đất trời thời buổi còn đắm chìm trong nô lệ. Để vua Duy Tân, đến năm 16 tuổi ý thức rõ ràng vận mệnh đất nước, đã cúi xuống thật gần đời sống lầm than của người dân nước Việt thời bấy giờ.

An Lăng. Ảnh: SONG ANH

Không cam chịu làm bù nhìn để hưởng vinh hoa phú quý, vua Duy Tân đã liên lạc với các sĩ phu yêu nước, dấn thân vào con đường tranh đấu. Chuyện sử sách quá dài để nhắc lại, nhưng có điều đáng lưu tâm khi minh triết mà vị vua trẻ này có được, lại có nguồn cơn từ những người thầy, sĩ phu xứ Quảng. Nổ ra sau phong trào Duy tân xứ Quảng đúng 10 năm, nhưng cuộc khởi nghĩa Duy Tân, với các tên tuổi của Trần Cao Vân, Thái Phiên, Phan Thành Tài… linh hồn của cuộc khởi nghĩa, đã mang theo tinh thần “vị nước, vị dân” của phong trào Duy tân lan ra đến kinh thành Huế. Chính vị sĩ phu Trần Cao Vân đã gửi cho vua Duy Tân một phong thư, để nói về tình trạng lầm than của dân tộc, thảm họa của quốc gia và nêu lên khát vọng phục quốc của quốc dân. Lời lẽ xúc động, bi thiết của lá thư từ xứ Quảng đã khơi dậy sức mạnh, cảm xúc kìm nén bao năm của nhà vua trẻ.

Chỉ tiếc cuộc khởi nghĩa đã thất bại, và vị vua trẻ bị bắt, bị lưu đày ngay sau đó. Giai thoại còn truyền rằng khi xuống tàu đi lưu đày, vua Duy Tân từ chối không mang theo tiền bạc, chỉ nhắn lại mong muốn mang theo bộ sách về Đại cách mạng Pháp. Kẻ thù sợ hãi khí khái đó, tiết tháo đó nên không cho vua mang theo sách vở, mang theo những tư tưởng ánh sáng. Giới sử học ghi lại, ở nơi lưu đày trên Ấn Độ Dương, vị vua trẻ đã tự tìm đến sách vở, tự tìm đến ánh sáng của nhân loại. Ông học hành giỏi giang, viết văn làm thơ, tự học vô tuyến điện, tự phá vây liên lạc với thế giới bên ngoài. Và sau này, cái chết của ông cũng đã tốn không biết bao nhiêu giấy mực của giới nghiên cứu, bởi một tai nạn máy bay đầy nghi hoặc. Giờ đây vua Duy Tân đã trở về đất mẹ, nằm trong An Lăng. Đó là cuộc đất có la thành bao bọc cho lăng tẩm của 3 vị vua nhà Nguyễn: Dục Đức - Thành Thái - Duy Tân.

Và tôi chợt liên tưởng về những người ở lứa tuổi mình, lứa tuổi 8X, 9X, bằng với tuổi của vị vua trẻ Duy Tân cách đây một trăm năm. Dĩ nhiên, thời đại hôm nay đã khác, nhưng vẫn có những người trẻ tuổi ôm ấp chí hướng tự do sáng tạo, sống cho những giá trị riêng biệt và biết xác lập vị thế ngay ở những giá trị đó. Người trẻ cần chứng minh khả năng của mình, cống hiến với sứ mệnh cao nhất, hướng về sự phát triển chung của cộng đồng, Tổ quốc.

Giấc mơ đất nước hóa rồng, cần lắm những người độ tuổi Duy Tân, mang khát vọng Duy tân.

 SONG ANH