Ứng phó với những hệ lụy từ khách nước ngoài: "Vỏ quýt dày có móng tay nhọn"

Hiện nay, du lịch Việt Nam có tốc độ tăng trưởng nhanh, lượng khách nước ngoài, đặc biệt là khách Trung Quốc ngày càng đông, kèm theo nhiều hệ lụy đối với công tác du lịch quốc tế ở Việt Nam, cần có những biện pháp hiệu quả để ứng phó.

Trăm phương nghìn kế

Để tăng doanh thu tối đa, các công ty lữ hành của Trung Quốc hay Việt Nam thường phải lách luật hoặc cố tình phạm luật. Các công ty này đều có những “chiêu bài” riêng, dễ thấy là sử dụng chiêu núp bóng người Việt. Từ công ty mẹ ở Trung Quốc, các công ty con lần lượt ra đời ở Việt Nam. Các công ty con này sẽ đứng ra giao dịch với các cơ quan quản lý du lịch và đối tác du lịch ở Việt Nam. Khi tổ chức tour, họ sẽ cử một trưởng đoàn là người Trung Quốc mà thường không sử dụng hướng dẫn viên (HDV) người Việt. Họ viện ra nhiều lý do khác nhau. Ví như cho rằng, HDV người Việt không đủ số lượng, không đủ năng lực; khách Trung Quốc có nhiều đoàn là người địa phương, vùng tộc người thiểu số nên cần có HDV Trung Quốc nói được phương ngữ. Bất đắc dĩ phải sử dụng đến HDV người Việt thì họ cũng chỉ thuê HDV người Việt làm “HDV ngồi” (sitting guide) làm bình phong để che mắt các cơ quan, đơn vị quản lý. Sitting guide làm nhiệm vụ mua vé tham quan là chủ yếu. Khi có kiểm tra của cơ quan chức năng, trưởng đoàn “đẩy” HDV người Việt ra đối phó. Họ sử dụng kế “man thiên quá hải”, tranh thủ lúc lộn xộn tại điểm tham quan mà lẩn đi chỗ khác. Liên hệ đến các đoàn du khách của các nước khác, chúng ta thấy vài trường hợp như đoàn du lịch của Tây Ban Nha, Hà Lan, Nga… thì thông thường HDV người Việt không được trực tiếp thuyết minh cho du khách trong đoàn mà phải thông qua trưởng đoàn. HDV người Việt thuyết minh cho trưởng đoàn và trưởng đoàn thuyết minh lại cho mọi người. Song, HDV người Việt cũng đã thực hiện đúng nhiệm vụ.

Cần có những biện pháp quản lý hiệu quả lượng khách nước ngoài tại Việt Nam. Trong ảnh: Khách nước ngoài đến Hội An. Ảnh: V.L

Để tránh sự quan sát, kiểm tra của đơn vị quản lý điểm tham quan, HDV/trưởng đoàn người Trung Quốc sẽ thuyết minh trước ở trên xe khi đoàn đang đến gần điểm tham quan, hoặc họ tổ chức khách đứng xa điểm tham quan một khoảng cách nhất định rồi thuyết minh. Xong, khách tự do tham quan và cuối cùng tập kết tại một điểm thống nhất để lên xe rời khỏi. Công ty du lịch thường bố trí, sắp xếp các đoàn khách ở nhiều điểm lưu trú khác nhau. Xe ô tô phục vụ đoàn cũng phải chạy nhiều điểm mới có thể đón hay trả được hết khách. Cách làm này hạn chế được sự giám sát, theo dõi của cơ quan chức năng. Đồng thời với chiêu bài này, công ty du lịch cũng đã “bớt” được một phần thuế nhờ sự khai báo không đầy đủ số lượng khách. Các HDV tại điểm tham quan mua sắm cũng được ngụy trang bởi “chức danh nghề nghiệp” nhân viên bán hàng, chăm sóc khách hàng. Nhưng thực chất, họ có thể là những HDV trái phép. Ngoài ra, còn có một trường hợp cũng hết sức khó khăn đối với cơ quan quản lý, đó là đoàn khách lẻ. HDV người Trung Quốc đóng vai như những khách du lịch trong đoàn khách lẻ đó. Họ vô tư thuyết minh như là một sự trao đổi thông tin với bạn đi cùng.

Các công ty con du lịch của Trung Quốc đóng trên địa bàn Đà Nẵng “nuôi” rất nhiều HDV Trung Quốc. Thậm chí “dưới trướng” còn có những đàn em thuộc thành phần bất hảo từ phía Bắc vào, theo lời chia sẻ của một HDV tiếng Trung người Việt tại Đà Nẵng. Đó là lý do mà vừa rồi nhiều HDV người Việt bị đánh…

Ứng phó

Quản lý du lịch quốc tế phức tạp hơn nhiều so với du lịch nội địa, cần có sự phối hợp đồng bộ của nhiều cơ quan hữu quan. Cùng với đó là tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý du khách, quản lý hoạt động du lịch.

Trước hết, Cục Quản lý xuất nhập cảnh cần cung cấp thông tin du khách Trung Quốc nhập cảnh Việt Nam cho toàn bộ các phòng quản lý xuất nhập cảnh và công an các tỉnh thành. Các địa phương sử dụng thông tin này để làm dữ liệu quản lý. Ở Trung Quốc, hầu như du khách đến bất cứ một địa bàn tỉnh thành nào thì chính quyền sở tại đều có thể nắm bắt được, nhờ vào hệ thống dữ liệu thông tin thông qua vé máy bay, vé tàu hỏa, sự khai báo của công ty kinh doanh lưu trú… Căn cứ vào dữ liệu nhập cảnh, xuất cảnh để đối chiếu số lượng lưu trú, tạm trú nhằm quản lý chặt chẽ hơn đối với những người Trung Quốc hành nghề tại Việt Nam.

Cơ quan quản lý yêu cầu các công ty kinh doanh lữ hành cung cấp lịch trình cụ thể của đoàn, dựa vào thông tin này để phân công cán bộ giám sát, kiểm tra kịp thời. Ví dụ thông báo với đơn vị công an kiểm tra danh sách đoàn lưu trú tại khách sạn, số lượng vé bán ra tại điểm tham quan… Đồng thời cơ quan quản lý du lịch cũng phải thường xuyên kiểm kê số lượng công ty lữ hành, số lượng lao động thuộc các công ty đó. Sự kiểm tra thường xuyên như vậy mới phát hiện được những trường hợp vi phạm Luật Du lịch nói riêng, luật pháp Việt Nam nói chung.

Cần có quy hoạch bãi đỗ xe riêng đối với đoàn du lịch người nước ngoài. Hiện tại, lượng khách Trung Quốc rất đông, có thể quy hoạch/quy định riêng một khu vực đỗ xe cụ thể. Ở Trung Quốc, khu vực dừng đỗ xe thường rất xa điểm tham quan. Du khách phải xếp hàng nối đuôi nhau đi qua cửa soát vé để lên xe điện đi đến điểm tham quan. Biện pháp này cũng rất hiệu quả để phân luồng đối tượng khách và giám sát hoạt động hướng dẫn của đoàn khách đó. Cách này cũng giúp tăng thêm doanh thu cho đơn vị quản lý điểm tham quan.

Đã đến lúc sử dụng biện pháp quản lý điện tử. Tăng cường lắp đặt camera để quan sát, giám sát hoạt động du lịch. Khi nhìn thấy có đoàn du khách nước ngoài thì thông báo các nhân viên tại điểm tham quan phải chú ý theo dõi, kiểm tra chặt chẽ hoạt động của đoàn khách. Ở Trung Quốc, máy camera dường như hiện diện khắp nơi, trên quốc lộ, đường đến điểm tham quan và trong điểm tham quan. Xây dựng hệ thống quản lý điện tử và buộc HDV phải khai báo mỗi khi tham gia hướng dẫn. Ví dụ, khi tổ chức hướng dẫn đoàn tham quan ở Hội An, HDV đi qua cửa hệ thống, quẹt thẻ, nếu máy báo “ok” thì cho phép tiếp tục hoạt động, nếu máy báo không “ok” thì lập tức nhân viên ở đó tiến hành kiểm tra HDV và thẻ HDV. Điện tử hóa quản lý như thế này cũng góp phần tránh được tình trạng đùn đẩy trách nhiệm cho nhau của các bộ phận quản lý...

HOÀNG THÂN