Zalo Báo Quảng NamGửi bình luận
“Nhật ký chiến tranh” của nhà văn Chu Cẩm Phong có rất nhiều trang nhắc đến cô gái tên PL (nhiều người quen thân Chu Cẩm Phong biết chắc rằng đó là bác sĩ Huỳnh Thị Phương Liên), “Em đã đến cho anh cả bầu trời mùa hạ. Giữa cuộc chiến tranh đầy gian khổ hy sinh và quyết liệt này, em đến với anh, tình yêu của chúng ta đẹp và quý biết dường nào...”.
“Đóa sen thơm mát và tinh khiết”
Huỳnh Thị Phương Liên sinh ra ở làng Minh Hương (Hội An), theo cha tập kết ra Bắc. Vừa tốt nghiệp ngành y chị đã hăng hái xung phong lên đường vào Nam vì đọc được lá thư kêu gọi của một nhà văn có tên Chu Cẩm Phong.
Mất hai tháng rưỡi nếm trải bao khó khăn, nguy hiểm khi vượt đường Trường Sơn, Phương Liên đã đến đơn vị có mật danh K15 - thuộc Ban Dân y Khu 5 ở Trà My. Thay vì ra mặt trận tham gia cứu thương như ý tưởng ban đầu, chị được phân công chuyên khoa vi sinh với lời giải thích của cấp trên: “Chuyên khoa vi sinh vào miền Nam sẽ tham gia chống chiến tranh vi trùng”. Từ đó, người con gái xứ Quảng ấy đã gắn bó suốt đời với ngành vi sinh học.
Tình người - tấm gương sống - chiến đấu của Chu Cẩm Phong như động lực, thôi thúc, cổ vũ Huỳnh Thị Phương Liên sáng tạo không ngừng. Những năm tháng gian khổ ở chiến trường đã rèn cho chị tính tập thể, hết lòng vì công việc, vì mọi người. Nhớ lời người đồng hương - đồng chí - người yêu căn dặn “say sưa nghiên cứu khoa học” và chị đã “sống xứng đáng”.
Trong ký ức của bác sĩ Phương Liên, ngày ấy là trăm bề thiếu thốn và cái đói triền miên. Sốt rét rừng hành hạ, đói khát, giữa muôn vàn khắc nghiệt, thiếu thốn vật tư y tế, dụng cụ nghiên cứu, phòng thí nghiệm thô sơ… nhưng vắc xin tả, thương hàn, đậu mùa cũng đã được sản xuất.
Vắc xin được dán nhãn kiểm định chất lượng và cung cấp cho vùng giáp ranh địch - ta ở khu vực Quảng Nam, Quảng Ngãi; chuyển ra chiến trường giúp bộ đội ta phòng ngừa bệnh tật, có thêm sức khỏe để đánh giặc; giúp người dân ở các vùng giải phóng, căn cứ chống lại dịch bệnh để làm hậu phương vững chắc cho tiền tuyến.
Ở Quảng Nam, điều không ngờ với bác sĩ Phương Liên là được gặp Trần Tiến (Chu Cẩm Phong), người đồng hương Hội An với chị, tác giả lá thư tha thiết về tình yêu Tổ quốc mà chị từng đọc.
Trần Tiến cũng như chị, theo cha tập kết ra miền Bắc học tập và sau khi tốt nghiệp đại học đã xung phong trở về miền Nam tham gia chiến đấu. Cũng chính ở nơi mà ranh giới giữa sự sống và cái chết chỉ cách nhau gang tấc ấy, nữ bác sĩ trẻ Phương Liên có một mối tình sâu đậm với nhà văn Chu Cẩm Phong, cũng đang sống và làm việc tại Hội Văn nghệ giải phóng Khu 5.
Ngày 31.3.1971, Chu Cẩm Phong ghi “Khu rừng yên tĩnh. Có lúc bọn mình chẳng nói gì với nhau, ngồi ngắm dòng suối chảy róc rách qua các tảng đá. Suối nước trong và mát. Mình nắm bàn tay em siết chặt…”.
Trong thư, ngày 1.4.1971, Chu Cẩm Phong viết những dòng yêu thương cho chị: “Trong trái tim anh không hề có sự ngăn cách, phân chia. Anh dành cho em trọn cả trái tim cũng như anh đã dâng cho Đảng trọn cả trái tim và anh đã dành cho sáng tác văn học trọn trái tim”, “Anh sẽ đi xa, đến nơi đến chốn, sẽ sống xứng đáng. Anh không bao giờ muốn hai đứa mình là những kẻ tầm thường, tình yêu của mình chật hẹp. Yêu nhau chúng ta sẽ chiến đấu không mệt mỏi, suốt đời”. “Yêu em, anh sẽ lao ra các chiến trường, xông xáo hơn, anh sẽ viết tốt hơn. Em hãy tin rằng hạnh phúc của chúng ta trọn vẹn”.
Anh gọi chị là “đóa sen thơm mát và tinh khiết”, chị đã sống và cống hiến như một người chiến sĩ thực thụ. Bác sĩ trẻ Huỳnh Thị Phương Liên được đồng đội tin yêu, tín nhiệm bầu vào chi ủy, đảng ủy rồi trở thành Phó bí thư Đoàn của Ban Dân y Khu 5.
Ngày 11.3.1971 trước 3 tháng anh hy sinh, anh viết cho chị: “Mình nghĩ đến một đám cưới trong chiến tranh giữa rừng núi gian khổ và khó khăn này, mình nghĩ về những đứa con, những đứa con thật thông minh và đẹp. Chúng sẽ mang tên cả hai đứa mình. Mình thấy vui và cảm động khi có những luồng ánh sáng suy nghĩ đó. Tình yêu sôi nổi trong máu mình, trong trái tim nóng bỏng và chói chang như nắng hè của mình, khiến mình mạnh thêm lên, khao khát sống mãnh liệt để vươn tới những cao thượng”…
“Sống xứng đáng”!
“Anh hứa với em một lần nữa rằng cho đến khi trái tim anh ngừng đập, anh vẫn còn yêu em. Anh có thể chết trong cuộc chiến tranh này, nhưng tình yêu em thì anh mãi mãi không bao giờ tắt. Chiến tranh rồi sẽ qua đi, lúc ấy em sẽ say sưa nghiên cứu khoa học, sẽ phát minh theo ngành nghề của em. Còn anh sẽ cố gắng viết về những con người mà anh yêu dấu…”.
Chính mối tình ấy, chính những lời căn dặn “em sẽ say sưa nghiên cứu khoa học, sẽ phát minh theo ngành nghề của em” đã giúp nữ bác sĩ Huỳnh Thị Phương Liên có thêm sức mạnh, thêm nghị lực, vượt lên mọi khó khăn, gian khổ, nguy hiểm để sống và làm việc quên mình.
Cô gái tuổi đôi mươi có nước da trắng, mái tóc đen dài, nhưng sau 6 năm ở nơi núi thẳm, rừng sâu cùng những cơn đói, sốt, nước độc,... chỉ còn vỏn vẹn 31 ký. Sức khỏe ngày càng sa sút, đầu năm 1972, chị được Khu ủy Khu 5 cho ra miền Bắc chữa bệnh.
Năm 1974, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam cử chị tham gia đoàn thực tập sinh khoa học đi Cộng hòa Dân chủ Đức, sau đó được giao làm Chủ nhiệm Khoa Vi rút, phụ trách 11 phòng thí nghiệm của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương. Không ngừng nghiên cứu, học tập, bác sĩ Huỳnh Thị Phương Liên lấy học vị tiến sĩ, sau được phong hàm giáo sư và được phong tặng danh hiệu Thầy thuốc nhân dân.
Cả cuộc đời gắn bó với phòng thí nghiệm, nghiên cứu phát triển các vắc xin nhưng công trình để đời của GS-TS. Huỳnh Thị Phương Liên là ứng dụng thành công công nghệ sản xuất vắc xin viêm não Nhật Bản vào năm 1992. Nhờ đó, Việt Nam đẩy lùi bệnh viêm não Nhật Bản, tỷ lệ mắc bệnh hiện chỉ còn 5 - 10%.
Năm 1995, bà vinh dự nhận các giải thưởng khoa học như giải Nhất Vifotech về công nghệ sinh học; năm 1999, đứng đầu tập thể nữ nghiên cứu phát triển các vắc xin của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, đoạt Giải Kovalevskaia. Năm 2005, bà được tặng Giải thưởng Nhà nước về khoa học công nghệ.
Tròn 80 tuổi đời, GS-TS. Huỳnh Thị Phương Liên đã có 54 năm làm việc không ngừng nghỉ với 114 công trình khoa học đã công bố trong các tạp chí trong và ngoài nước, trong đó có 12 đề tài nghiên cứu cấp bộ và cấp Nhà nước, cùng rất nhiều huân, huy chương, giải thưởng cũng như các danh hiệu thi đua cao quý. Bà được tuyên dương Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới tại Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc tháng 11.2020.
Là người nghiên cứu ra vắc xin “Made in Việt Nam”, những đóng góp trong suốt hành trình nghiên cứu khoa học của GS-TS. Huỳnh Thị Phương Liên đã góp phần thúc đẩy ngành công nghiệp sản xuất vắc xin của Việt Nam phát triển mạnh mẽ, trở thành điểm sáng thành tựu trong nền y học dự phòng của Việt Nam.
Theo nhà văn Hồ Duy Lệ, hơn 30 năm sau ngày nhà văn Chu Cẩm Phong hy sinh, đọc bài báo mô tả về “Trận chiến đấu cuối cùng của nhà văn Chu Cẩm Phong”, bà Phương Liên đã khóc rất nhiều, quyết định vào Quảng Nam, đến nơi Chu Cẩm Phong hy sinh và nghe đồng đội kể lại những giây phút cuối cùng ngày đó - Thật bi hùng! Bà gặp đồng đội, gặp ông Văn Công Mịch - người sau này thờ cúng nhà văn - nhà báo - Anh hùng lực lượng vũ trang Chu Cẩm Phong… những người cùng Chu Cẩm Phong chiến đấu đến hơi thở cuối cùng.
Dù tuổi cao, sức yếu, mỗi dịp về quê nhà Hội An, GS-TS. Huỳnh Thị Phương Liên không quên trở lại núi rừng Trà My - nơi lưu giữ thời tuổi trẻ đầy hy sinh, gian khổ, đầy nghĩa tình đồng đội, đồng bào và một tình yêu cao cả, thiêng liêng...