Vang vọng chiến thắng Đồng Dương

Sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa bộ đội chủ lực với bộ đội địa phương làm nên chiến thắng Đồng Dương (xã Bình Định Bắc, Thăng Bình) trong 2 ngày 8 và 9.12.1965 là bài học quý giá, dù 50 năm đã trôi qua.

Chiến công của quân chủ lực

Đầu năm 1965, bị phá sản chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”, Mỹ ồ ạt đưa quân viễn chính, quân chư hầu vào miền Nam nước ta. Trước tình thế đó, Bộ Tư lệnh Quân khu 5 quyết định mở chiến dịch Đông Xuân 1965 - 1966, đánh vào 5 vùng trọng điểm, gồm Quảng Nam, Quảng Ngãi, Gia Lai, Phú Yên và Quảng Trị. Ở chiến trường Quảng Nam, Quân khu 5 thực hiện chủ trương mở các chiến dịch với chiến thuật “Đánh điểm diệt viện”. Bộ Tư lệnh Quân khu 5 quyết định điều Sư đoàn 2 phối hợp cùng bộ đội địa phương mở chiến dịch tổng hợp đánh địch tại các khu vực tiếp giáp giữa các huyện Hiệp Đức, Quế Sơn, Tiên Phước, Thăng Bình và Tam Kỳ. Từ ngày 16.11.1965 đến ngày 9.12.1965, ta mở chiến dịch Hiệp Đức - Đồng Dương nhằm tiêu diệt chi khu - quận lỵ Hiệp Đức và đồn Việt An, buộc quân lực Việt Nam Cộng hòa phải đưa chủ lực lên tiếp viện. Đây là cơ hội để quân và dân ta tiếp tục tiêu diệt sinh lực địch trên trục đường 16.

Tượng đài chiến thắng Đồng Dương đang được xây dựng ở xã Bình Định Bắc.Ảnh: N.Q.V

Sau khi chi khu quận lỵ Hiệp Đức bị quân ta tiêu diệt ngày 17.11, các quận lỵ Quế Sơn, Thăng Bình cũng bị quân ta tiến công uy hiếp. Ngày 6.12.1965, địch buộc phải tổ chức một chiến đoàn gồm Tiểu đoàn 11 biệt động quân; Tiểu đoàn 1, Tiểu đoàn 3 thuộc Trung đoàn 5 và Tiểu đoàn 1 thuộc Trung đoàn 6 do tên Trung tá Phạm Việt Hùng chỉ huy, mở cuộc hành quân giải tỏa theo hướng Hà Lam (Thăng Bình) - Việt An (Hiệp Đức) trên trục đường 16. Khi quân địch hành quân theo đúng ý đồ tác chiến của ta, ngày 7.12.1965, Bộ chỉ huy chiến dịch Đông Xuân quyết định tập trung mọi lực lượng để tổ chức trận tập kích tiêu diệt địch trên trục đường 16. Theo lời kể của Đại tá Đỗ Châu Sa, Anh hùng LLVTND, nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 70 (Sư đoàn 2, Quân khu 5), lúc 12h trưa ngày 8.12.1965, khi hành quân trên trục đường 16 đến địa điểm xã Bình Bịnh Bắc, địch dự định chiếm lĩnh đồi ông Phơi ở thôn Đồng Dương. Lúc này, Tiểu đoàn 70 nhận được lệnh của cấp trên phối hợp với lực lượng địa phương, đánh địch từ phía bắc đường 16. Đến 12h30, khi 3 cánh quân của địch vào thôn Đồng Dương, Tiểu đoàn 70 cùng lực lượng địa phương đồng loạt khai hỏa, tấn công 3 cánh quân địch. Quá bất ngờ, không kịp kháng cự, quân địch chết ngổn ngang. Tiếp đó, Tiểu đoàn 70 dùng cối 82 ly bắn mạnh vào đồi ông Phơi. Lúc này, lực lượng của ta tiếp tục đồng loạt tấn công địch ở khắp thôn Đồng Dương. Sau 1 giờ chiến đấu, quân ta tiêu diệt đa số lực lượng địch.

Bị đánh bất ngờ ở Đồng Dương, quân địch chi viện, tăng cường lực lượng. Đến 17h ngày 8.12.1965, chiến đoàn của địch trú quân tại khu vực phía đông cầu ông Triệu thuộc thôn Đồng Dương. Bấy giờ, Quân khu 5 quyết định giao Trung đoàn Ba Gia tập kích tiêu diệt địch, Tiểu đoàn 70 cùng lực lượng địa phương hỗ trợ. Rạng sáng ngày 9.12.1965, Trung đoàn Ba Gia tiến hành tập kích địch, đến 6h thì làm chủ chiến trường. Một số địch thoát chạy thì bị Tiểu đoàn 70 cùng du kích địa phương tiêu diệt. Sau 2 ngày tác chiến liên tục, quân và dân ta đã tiêu diệt chiến đoàn 5 của ngụy, loại khỏi vòng chiến đấu 772 tên địch, bắt sống 53 tên, thu 208 súng các loại, bắn rơi 6 trực thăng và bắn bị thương 2 phản lực.

Lực lượng địa phương hỗ trợ

Trong trận đánh ngày 8.12.1965, lực lượng du kích xã Bình Định Bắc dưới sự chỉ huy của đồng chí Xã đội trưởng Trà Tấn Hoằng đã hỗ trợ Tiểu đoàn 70 bất ngờ đánh vào khu vực chỉ huy của lực lượng địch đang đồn trú. Sau 2 giờ chiến đấu căng thẳng, Tiểu đoàn 11 của quân địch đã bị tiêu diệt. Sang ngày 9.12, lực lượng du kích của địa phương đã tiếp tục hỗ trợ quân chủ lực đánh địch ở Đồng Dương đồng thời ngăn không cho địch cứu viện kịp thời. Nhờ rành rẽ địa hình, lực lượng địa phương dễ dàng hỗ trợ quân chủ lực đánh địch ở đồi Bá Điển. Trong 2 ngày 8 và 9.12, du kích địa phương bắt sống được 50 tên địch, thu được 160 khẩu súng, nhiều quân trang, quân dụng của địch đồng thời góp phần bắn rơi 6 máy bay của địch.

Đặc biệt, trong chiến thắng Đồng Dương, đồng chí Nguyễn Tấn Chung, du kích xã Bình Định Bắc đã dùng súng cá nhân bắn rơi 1 máy bay địch. Đây là chiến công nổi bật, được lực lượng của tỉnh, huyện biểu dương, làm nức lòng quân và dân xã Bình Định Bắc nói riêng, huyện Thăng Bình nói chung. Sau thảm bại tại thôn Đồng Dương, quân Mỹ tức tốc đổ thêm quân đến ứng cứu, đánh sâu vào khu vực các thôn 2, 4, 5 của xã Bình Định Bắc. Phát huy các thắng lợi đã đạt được, lực lượng du kích của xã cùng bộ đội chủ lực của Quân khu 5, bộ đội huyện Thăng Bình kiên cường đánh địch. Qua hàng trăm trận chiến, riêng lực lượng du kích Bình Định Bắc đã tiêu diệt hàng trăm tên địch, thu được nhiều vũ khí và chiến lợi phẩm khác.

TS.Ngô Văn Hùng, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy khẳng định, chiến thắng Đồng Dương đã để lại nhiều bài học lớn. Đó là sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa các lực lượng, giữa các cánh quân, giữa bộ đội chủ lực và bộ đội, dân quân du kích địa phương. Đó là bài học về nghệ thuật chiến tranh nhân dân “lấy ít địch nhiều, lấy yếu đánh mạnh, dùng vũ khí thô sơ đánh với vũ khí hiện đại. Bởi vậy, muốn chiến thắng kẻ thù cần xây dựng thế trận lòng dân vững chắc. Cùng với đó là nghệ thuật chỉ huy linh hoạt, sáng tạo, vận dụng cách đánh phù hợp, hiệp đồng tác chiến chặt chẽ. Chiến thắng Đồng Dương đã làm nên thắng lợi then chốt của chiến dịch Hiệp Đức - Đồng Dương, cổ vũ mạnh mẽ phong trào “tìm Mỹ mà đánh, tìm ngụy mà diệt”, làm thay đổi cục diện chiến trường Quân khu 5. Nhờ đó, quân và dân ta đánh thắng chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của Mỹ - nấc thang quan trọng trong thắng lợi hoàn toàn, giải phóng miền Nam.

NGUYỄN QUANG VIỆT