Về Trà Quế... trồng rau

Sau Tết Nguyên đán hằng năm, cứ vào ngày mùng 7 tháng Giêng âm lịch, người dân làng rau Trà Quế (TP.Hội An) lại tổ chức lễ hội cầu bông, mong cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi để mọi nhà đều ăn nên làm ra. Lễ hội cũng là dịp để mọi người truyền dạy, bảo ban lớp cháu con biết giữ gìn, trân quý công lao, phước đức của tổ tiên, ông bà để lại về nghề trồng rau truyền thống nơi vùng cát thanh cảnh, hữu tình này…

Hương vị Trà Quế

Đất Trà Quế không rộng, người không đông. Khu dân cư này được bao bọc bởi đoạn cuối con sông Đế Võng, có đầm Trong và đầm Ngoài là 2 nguồn dự trữ nước cần thiết cho người trồng rau vào mùa nắng nóng. Người dân Trà Quế vẫn thường bảo rằng “cát trắng và nước ngầm đã nuôi sống chúng tôi!”, bởi rau thì trồng trên cát và luôn phải cần nước tưới. Tưới cho rau cũng lắm công phu. Khi tưới phải rây đều đặn, nhịp nhàng, vừa phải. Nhẹ tay, yếu nước thì không đủ thấm nuôi rau. Mạnh tay, nặng nước thì cát xói, gốc trốc, ngọn bay… Và thế là trở thành “công cốc”.

Cát trắng có thể làm cho rau Trà Quế tinh khiết, đậm hương nhưng nguồn phân bón mới làm nên mùi thơm riêng biệt, đặc sắc. Rau Trà Quế hoàn toàn không sử dụng phân hóa học và hạn hữu lắm mới dùng thuốc trừ sâu. Sản xuất theo hướng hữu cơ, sạch và an toàn, người dân Trà Quế chỉ dùng rong các loại và phân chuồng để bón cho rau. Các loại rong này có mức phân hủy cao và nhanh, giúp đất tơi xốp, dùng để làm bổi bón lót cho rau, được vớt trên sông Đế Võng hoặc vùng cuối hạ lưu sông Thu Bồn. Những năm gần đây, mặc dù đã phát triển mạnh nghề chăn nuôi nhưng nguồn phân tại chỗ chẳng thấm tháp vào đâu. Người trồng rau Trà Quế cho biết, vì nhu cầu phân bón rất lớn nên họ phải lặn lội tìm mua thêm phân chuồng những nơi khác như Duy Vinh, Duy Nghĩa (huyện Duy Xuyên), Điện Dương, Điện Nam (Điện Bàn)…

Nhờ vậy rau Trà Quế luôn có hương thơm rất đặc trưng. Ăn rau Trà Quế rất dễ nhận ra vị đắng của rau đắng, vị cay nồng của hành hương, hành ca rô, vị cay the của rau răm, rau quế, vị ngọt của giá đậu các loại… Thật thú vị và ngon miệng biết bao khi trong bữa ăn hằng ngày của gia đình, nhất là trong những ngày xuân có được dĩa rau sống tươi xanh, sạch mát và thơm ngon mang về từ làng rau Trà Quế. Và thử hình dung, nếu trong những tô cao lầu, mỳ Quảng, phở…, những món ăn quen thuộc của người Hội An, những món đặc sản ở phố cổ mà không có những cọng quế thơm, giá trắng, xà lách, hành hương… thì còn gì là hương vị quê nhà.

Đến Trà Quế trong ngày lễ hội cầu bông hoặc những dịp hội hè, giỗ tế của cư dân trong làng, chúng ta càng có dịp cảm nhận được ân tình sâu nặng của những người gắn cả cuộc đời với nghề trồng rau “gánh nước hai gàu chai vai”. Đến như món ăn có tên tôm hữu cũng chứa chan ân tình gắn bó bao đời của dân làng với đất đai, sông nước, vườn rau. Tôm hữu hay còn có tên gọi là tam hữu, có nghĩa là ba người bạn gồm: con tôm ở dưới nước, thịt ba chỉ là thành phẩm của vật nuôi trên bờ, rau là sản vật bao đời làm nên tên tuổi của làng.

Làm mới sản phẩm du lịch

Hiện nay, mỗi ngày người dân làng rau Trà Quế cung cấp cho các siêu thị, cửa hàng thực phẩm mini ở Đà Nẵng, Quảng Nam và bán ra thị trường khoảng từ 4 – 5 tấn rau các loại. Ổn định được giá cả, thu nhập từ nghề trồng rau đã góp phần cải thiện đáng kể đời sống người dân ở đây, góp phần tạo điều kiện thúc đẩy du lịch phát triển.

Bộ mặt làng rau nay đã đổi thay nhiều. Đường làng đã được bê tông hóa, đường nội bộ các vườn rau được lát gạch tinh tươm, sạch đẹp, nhà cửa, vườn tược được chỉnh trang vuông vức, ngay hàng thẳng lối... Ông Hồ Giả (nhà ở làng Trà Quế) cho biết: “Tất cả các đoạn đường đã được bê tông và lát gạch, hàng ngày rất mát. Đời sống nhân dân được nâng lên, bộ mặt nông thôn thay đổi, quanh xóm đều khang trang, sạch đẹp”.

Cuộc sống chân chất, mộc mạc và hiếu khách của người dân ở làng nghề truyền thống này cùng với khung cảnh thiên nhiên xanh mát, hữu tình là những điều khiến cho du khách, nhất là khách đến từ các nước công nghiệp phát triển thích thú và yêu mến. Năm 2015, tờ nhật báo Le Figaro nổi tiếng và lâu đời của Pháp đã bình chọn làng rau Trà Quế là 1 trong 10 điểm không thể bỏ qua nếu du lịch tới Việt Nam. Và hiện nay, tiềm năng thế mạnh du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm cuộc sống người nông dân trồng rau nơi đây vẫn còn đầy hấp lực đối với du khách các nước châu Âu, châu Mỹ…

Tuy nhiên, những năm gần đây, vì nhiều lý do, cùng với làng mộc Kim Bồng – Hội An, sự phát triển du lịch tại làng rau Trà Quế có phần sa sút, không tương xứng với các làng nghề khác như gốm Thanh Hà, tranh tre dừa Cẩm Thanh. “Vì vậy, trong năm 2019 vừa qua, Thành ủy, HĐND, UBND TP.Hội An đã quyết định xây dựng 2 đề án phát triển làng mộc Cẩm Kim và làng rau Trà Quế với mục đích tạo thêm nhiều sản phẩm du lịch để thu hút du khách đến 2 làng nghề này, góp phần giải quyết đời sống của người dân cũng như phát huy giá trị của làng nghề” - ông Nguyễn Văn Sơn, Phó Chủ tịch UBND thành phố chia sẻ.

Định hướng phát triển du lịch ở Trà Quế là phát huy loại hình du lịch cộng đồng gắn với hoạt động sản xuất nông nghiệp và những sản phẩm truyền thống, phấn đấu đưa Trà Quế trở thành điểm du lịch sinh thái hấp dẫn của thành phố và là điểm du lịch nông nghiệp độc đáo của thành phố. Và trong tương lai gần, khi sông Cổ Cò được khai thông từ Đà Nẵng vào Hội An, làng rau cũng sẽ trở thành một điểm đến của tour du lịch sông nước, thu hút đông đảo lượng du khách ưa chuộng loại hình này.