Vượt qua "sóng gió"

Năm năm vào Nam tìm đường… học nghề biển và tích cóp vốn liếng rồi về quê sắm tàu lớn vươn khơi, đó là Trần Công Tăng. Anh là một ngư dân biết cách vượt qua “sóng gió”, thành lập được đội tàu 3 chiếc, mỗi năm đem về hàng tỷ đồng cho gia đình và là chỗ dựa cho hàng chục lao động địa phương.

Vào Nam học nghề

Trần Công Tăng sinh năm 1975 ở làng biển Hòa Bình của xã Tam Hòa (Núi Thành). Vóc dáng anh chắc, khỏe, giọng nói nồm nồm như gió biển vít qua, đôi mắt vòi vọi lúc nào cũng như đang… lái tàu trên biển. Tôi hỏi đến chuyện vào Nam học… nghề biển của anh thì được giải thích: “Bao đời nay nghề biển của Tam Hòa chỉ ngày đêm quẩn quanh ven bờ, có ra biển lớn được đâu. Vậy thì muốn đổi đời chỉ có cách là học nghề mới, tích lũy vốn rồi tậu tàu vươn khơi xa?”.     

Anh Tăng trên chiếc tàu của mình.

Năm 1993, anh Tăng cầm 650 nghìn đồng vào Cà Ná (Ninh Thuận) để “học nghề”. “Mới vô, mình lang thang khắp các bến bãi xem thử nghề biển ở đây độc đáo thế nào. Thời gian đầu người ta cũng dè chừng nhưng gặp riết, thấy dễ gần, dễ mến nên nhận đi “bạn”. Vậy là có công ăn việc làm. Điều cần thiết là phải biết thích nghi thế nào để thực hiện ước vọng” - anh kể. Năm 1998, anh Tăng về quê mang theo nghề lưới rê mới học được và… cô vợ vừa mới cưới. Ngay sau khi ra mắt gia đình, anh Tăng bắt tay thực hiện dự định đã ấp ủ bấy lâu. Anh cho biết: “Sau 5 năm tích lũy, với đồng vốn có được tôi mua ngay chiếc tàu 33CV của người anh họ đã nằm bờ bấy lâu. Thế chấp con tàu, tôi vay vốn đầu tư mua lưới, máy tời kéo lưới để ra khơi với nghề lưới rê học được. Chuyến biển đầu tiên, ra đến Cù Lao Chàm tôi cho tàu xa thêm chừng 30 hải lý, thả lưới. Chuyến đó bội thu, ắp đầy cá thiều, cá ngừ, cá nục. Chủ tàu được hơn 50 triệu đồng, người đi “bạn” cũng được 10 triệu đồng. Ai cũng hân hoan. Vậy mà… ham đi biển quá với chiếc tàu lại mỏng, công suất nhỏ nên đã mãi nằm lại đáy biển khi cơn lốc vội kéo qua. May mà chúng tôi thoát chết”.

 Tay trắng lại hoàn trắng tay, một lần nữa anh Tăng lại dắt díu vào Nam. Một thời gian dài, vợ chồng anh bấu víu tại Cà Ná tằn tiện qua ngày. Nghe theo nhắn gửi của người thân quê vợ, anh vào Kiên Giang rồi qua Bạc Liêu. “Lạ cái nghề biển. Lưới trông na ná vậy mà khác một trời một vực. Ở Bạc Liêu cũng có lưới rê nhưng khác với Ninh Thuận từ mắt lưới, cách thả theo con nước cho đến ngư trường đánh lưới. Tập quán sản xuất khác nhau ở các vùng miền đã giúp mình chọn lọc, tổng hợp được cách khai thác hợp lý đem lại hiệu quả cao nhất sau này” - anh Tăng nói.

Về quê lập nghiệp           

Theo anh Tăng, nhờ trải qua nhiều kiểu đánh bắt, anh đã “chế tác” được cách khai thác mới là lưới rê hỗn hợp, gọi tên dân dã là lưới bùng nhùng. Ưu điểm của lưới này so với nghề cản, rê 3 lớp là thời gian đi biển có thể giảm xuống còn từ 5 - 7 ngày, số lao động cũng chỉ hạn mức từ 5 - 7 người, nhờ đó mà chi phí nhiên liệu thấp, khoảng từ 7 - 10 triệu đồng/chuyến biển. “Nghiệp biển đòi hỏi phải năng động, biết thích nghi với từng điều kiện sản xuất. Mình đã tích lũy được nghề mới và đã thử nghiệm được tính hiệu quả ban đầu thì sao không làm chủ nghề mới ấy, vậy là lại quyết định về quê” – anh nói.
Về lại quê hương năm 2008, ngoài vốn liếng dành dụm, anh vay mượn thêm để đóng mới chiếc tàu QNa 90208 có công suất 180CV. Với lưới bùng nhùng như cách gọi dân dã của mình, mỗi năm anh Tăng ra khơi được 25 - 35 chuyến, thu hàng tỷ đồng mỗi năm. Nghề này khai thác quanh năm, cho sản lượng lớn mà cá thu, cá ngừ lại được giá nên chỉ trong 5 năm bám biển, anh đã thành lập được đội tàu 3 chiếc đều có công suất 180CV. Tôi hỏi, “điều gì quyết định thành công của mỗi chuyến biển?”, anh cười khà rồi dứt khoát, “bạn biển”. Anh lý giải, mình sở hữu 3 chiếc tàu, đâu thể có mặt cùng lúc trên cả 3 tàu. Máy móc thì có thể ai cũng điều khiển được chứ người đi “bạn” thì họ chỉ làm tốt nhất trong điều kiện thoải mái thôi. Vậy nên, phải đảm bảo đời sống cho “bạn” rồi hãy trông chờ hiệu suất làm việc cao của họ. Nghề biển luôn thất thường, có khi gặp được luồng cá thì thu được sản lượng cao chứ khi “lạc” ngư trường rất dễ lỗ “tổn”. Mỗi chuyến biển, gia đình anh Tăng có thể thua lỗ chứ người đi bạn thì tuyệt nhiên không. Với các chủ tàu khác, thường khi bán sản phẩm xong, trừ chi phí rồi sau đó mới chia chủ tàu 5 phần, các “bạn” chia đều nhau trong 5 phần, còn anh lại đặt ra quy định khác: bất kể chuyến biển thu được bao nhiêu anh cũng chia cho “bạn” số tiền tính theo “sàn” (thấp nhất) là 5 triệu/chuyến. Nếu thấy còn dư thì trừ chi phí rồi sau đó mới chia theo cách chủ tàu 50%, các “bạn” 50%. Mình là chủ tàu mình phải lo cho “bạn” trước. Mà tài sản, vật chất thì phù du lắm, hơn thiệt, so đo chi. Phải biết ơn công sức của các “bạn” đã đóng góp giúp mình làm nên sản nghiệp là 3 chiếc tàu này” - anh Tăng nói rành mạch.

Tôi gặp anh Tăng có duyên là nghe người dân Tam Hòa nhắc về anh với tấm lòng thơm thảo là mỗi năm đều dành tặng cho các gia đình nghèo ở đây những phần quà vui tết. Trong buổi chiều lộng gió ấy, tôi nhớ mãi cái dáng khật khừ của người đàn ông có đôi chân không lành lặn. Anh tập tễnh từng bước chân mà làm nên nghiệp lớn…

NGUYỄN QUANG VIỆT